دیفای ۲.۰ چیست و چه تفاوتی با دیفای سنتی دارد؟

جهان رمز ارزها هر روز شاهد نوآوری تازه‌ای است؛ نوآوری‌هایی که مرزهای سنتی اقتصاد را جابه‌جا می‌کنند و مدل‌های تازه‌ای از تعامل مالی را به کاربران معرفی می‌سازند. «دیفای» یا همان امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یکی از مهم‌ترین این نوآوری‌ها بود که توانست قدرت بانک‌ها و نهادهای متمرکز را به چالش بکشد و بستر آزادی را برای وام‌دهی، سپرده‌گذاری و سرمایه‌گذاری ایجاد کند. اما همان‌طور که هر فناوری با گذشت زمان با مشکلات و محدودیت‌هایی روبه‌رو می‌شود، دیفای نیز از این قاعده مستثنی نبود؛ از کارمزدهای بالا گرفته تا نقدینگی ناپایدار و حتی پیچیدگی کاربری. اینجاست که نسل جدید وارد میدان می‌شود: دیفای ۲.۰ (DeFi 2.0).

اگر دیفای سنتی مثل جرقه‌ای بود که آتش انقلاب مالی را روشن کرد، دیفای ۲.۰ شعله‌ای است که قرار است این انقلاب را پایدارتر و گسترده‌تر کند. این مفهوم تنها یک ارتقا جزئی نیست، بلکه پاسخی به چالش‌ها و نواقص دیفای نسل اول است. پروژه‌های دیفای ۲.۰ با ابزارهایی مثل نقدینگی خودکار، استیکینگ پایدار، مدل‌های نوآورانه بیمه و مکانیسم‌های جدید حاکمیتی به‌ دنبال ایجاد اکوسیستمی مقاوم‌تر و کاربرپسندتر هستند. در این مقاله، به ‌طور کامل بررسی می‌کنیم که دیفای ۲.۰ چیست، چه تفاوت‌هایی با دیفای سنتی دارد، چه مشکلاتی را حل می‌کند و چرا بسیاری از کارشناسان آن را نسل بعدی تحول در دنیای امور مالی غیرمتمرکز می‌دانند.

نکات کلیدی:

• دیفای ۲.۰ نسل جدید امور مالی غیرمتمرکز با نقدینگی پایدار است.

• وام‌ها خودبازپرداز و استیکینگ سود بلندمدت فراهم می‌کند.

• تراکنش‌ها سریع‌تر و هزینه‌ها کمتر با استفاده از لایه ۲ هستند.

• امکان تعامل میان‌زنجیره‌ای و توکنیزه‌کردن دارایی‌های واقعی وجود دارد.

• امنیت و بیمه داخلی ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.

دیفای ۲.۰ چیست؟

دیفای ۲.۰ (DeFi 2.0) نسل دوم از سیستم‌های مالی غیرمتمرکز به شمار می‌رود که با هدف رفع محدودیت‌ها و مشکلات دیفای سنتی (DeFi 1.0) به وجود آمده است. در واقع دیفای ۲.۰ نه یک پروژه خاص، بلکه یک مفهوم و جنبش در اکوسیستم بلاکچین است که بر پایه بهبود امنیت، پایداری، نقدینگی و تجربه کاربری طراحی شده است.

در دیفای سنتی ما شاهد مشکلاتی مثل نوسان شدید نقدینگی، ریسک بالای تامین نقدینگی (Impermanent Loss)، کارمزدهای سنگین، تمرکزگرایی در برخی پلتفرم‌ها و نبود راهکارهای بیمه‌ای مطمئن بودیم. دیفای ۲.۰ دقیقا برای برطرف کردن همین چالش‌ها معرفی شد.

پیشنهاد مطالعه: دیفای چیست؟ از صفر تا صد سیستم مالی غیر متمرکز

ویژگی‌های کلیدی دیفای ۲.۰

دیفای ۲.۰ فراتر از یک نسل جدید در امور مالی غیرمتمرکز محسوب می‌شود؛ این یک جهش تکاملی است که به ‌صورت ویژه برای رفع ضعف‌ها و محدودیت‌های دیفای سنتی طراحی شده است. در ادامه، ویژگی‌های برجسته و تحول‌آفرین این نسل توضیح داده می‌شود:

نقدینگی تحت کنترل پروتکل (PCL)

بر خلاف مدل سنتی دیفای که به کاربران پاداش می‌داد تا نقدینگی را ارائه کنند، در دیفای ۲.۰ خود پروتکل‌ها نقدینگی را در اختیار می‌گیرند و مدیریت می‌کنند. این ساختار باعث می‌شود که نقدینگی پایدارتر و قابل اعتمادتر باشد، حتی پس از پایان دوره‌های انگیزشی کوتاه‌مدت.

سودآوری پایدار همراه با استیکینگ و «معاملات پیوندی»

در دیفای ۲.۰، مدل‌های نوینی مانند معاملات پیوندی (‌Bonding) وجود دارد که کاربران با قفل‌کردن دارایی، توکن پروتکل را با تخفیف دریافت می‌کنند و می‌توانند آن را استیک و سود کسب کنند. این مکانیزم باعث می‌شود که انگیزه‌ها با موفقیت بلندمدت پروتکل همراستا باشند و فشار فروش کاهش پیدا کند.

وام‌های خودبازپرداز (Self-Repaying Loans)

یکی از نوآوری‌های دوست‌داشتنی دیفای ۲.۰، امکان استفاده از وام‌های خودبازپرداز است که بدون نیاز به بازپرداخت جداگانه، از طریق سود حاصل از وثیقه خودبازپرداز می‌شوند. به این ترتیب، بدهی به مرور و به ‌صورت اتوماتیک تسویه می‌شود.

مقیاس‌پذیری بهتر و هزینه‌های کمتر

دیفای ۲.۰ از راهکارهای لایه ۲ مثل rollupها استفاده می‌کند تا تراکنش‌ها سریع‌تر و بسیار ارزان‌تر انجام شوند. این رویه به معنای تجربه‌ای روان‌تر برای کاربران و کاهش محسوس هزینه‌های تعامل با پروتکل است.

تعاملی نرم‌تر میان زنجیره‌ها

یکی از اهداف اصلی دیفای ۲.۰، فراهم‌کردن قابلیت جابجایی دارایی‌ها و اطلاعات بین بلاک‌چین‌های مختلف است. با این ویژگی، کاربران می‌توانند آزادانه در اکوسیستم‌های متعدد فعالیت و خدمات مالی غنی‌تری را تجربه کنند.

تجربه کاربری همگانی و ساده‌تر

دیفای ۲.۰ رابط‌های کاربری دم‌دستی‌تر، فرایندهای راه‌اندازی آسان‌تر و طراحی‌هایی دارد که حتی برای کاربران غیرفنی نیز قابل‌استفاده است. این موضوع تجربه کاربری را به ‌طرز چشمگیری بهبود بخشید و دامنه مخاطبان را گسترش می‌دهد.

حفظ امنیت و تحت پوشش بیمه

برای حل نگرانی‌های امنیتی قدیمی، دیفای ۲.۰ از قراردادهای هوشمند مورد بازبینی دقیق‌تر، مکانیزم‌های بیمه داخلی و حتی سقف‌های پشتیبانی از آسیب‌ها استفاده می‌کند. این اقدامات برای حفاظت از سرمایه کاربران حیاتی هستند.

ادغام دارایی‌های واقعی در بلاکچین

یکی از مولفه‌های برتر دیفای ۲.۰، توانایی تبدیل دارایی‌های واقعی مثل املاک یا اوراق قرضه به توکن‌های قابل معامله در بلاک‌چین است. این کار موجب افزایش دسترسی، نقدینگی و شفافیت برای انواع سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود.

دیفای ۲.۰، با نوآوری‌هایی مثل نقدینگی تحت کنترل پروتکل، وام‌های خودبازپرداز، بهبود مقیاس‌پذیری، حاکمیت کاربرمحور و ادغام دارایی‌های واقعی، در تلاش است تا معایب دیفای سنتی را رفع و گام‌های موثری به سمت آینده‌ای پایدار، قابل‌دسترس و امن برای امور مالی غیرمتمرکز بردارد.

تفاوت‌های اصلی دیفای ۲.۰ و دیفای ۱.۰

دیفای ۱.۰ نقطه‌ شروع انقلاب مالی غیرمتمرکز بود و با معرفی صرافی‌های غیرمتمرکز، استیکینگ و وام‌دهی توانست دسترسی آزاد به خدمات مالی را برای همگان فراهم کند. اما این نسل با مشکلاتی مثل نقدینگی ناپایدار، هزینه‌های بالا، پیچیدگی کاربری و ریسک امنیتی همراه بود. دیفای ۲.۰ برای رفع همین چالش‌ها متولد شد و با نوآوری‌هایی مانند نقدینگی تحت کنترل پروتکل سعی دارد آینده‌ای پایدارتر و کاربرپسندتر برای امور مالی غیرمتمرکز بسازد. در ادامه تفاوت دیفای سنتی و دیفای ۲.۰ به طور خلاصه توضیح داده شده است:

پیشنهاد مطالعه: قرارداد هوشمند چیست؟

مزایا و فرصت‌های دیفای ۲.۰

دیفای ۲.۰ به ‌عنوان نسل جدید امور مالی غیرمتمرکز، نه تنها مشکلات دیفای سنتی را کاهش می‌دهد، بلکه فرصت‌های جذابی را برای سرمایه‌گذاران، کاربران و توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند. در ادامه مهم‌ترین مزایا و فرصت‌های این نسل را بررسی می‌کنیم:

نقدینگی پایدار و کم‌ریسک‌تر

یکی از بزرگ‌ترین مزایای دیفای ۲.۰، مدل نقدینگی تحت کنترل پروتکل (Protocol-Controlled Liquidity) است. در این روش، خود پروتکل‌ها نقدینگی را مدیریت می‌کنند و وابستگی به کاربران برای تامین نقدینگی کاهش پیدا می‌کند. این ساختار باعث می‌شود بازار پایدارتر شود، فشار فروش کاهش یافته و فرصت‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت افزایش پیدا کند.

سودآوری بلندمدت و امن‌تر

در دیفای ۲.۰ مکانیزم‌هایی مثل استیکینگ پیشرفته طراحی شده‌ که به کاربران امکان می‌دهد با سرمایه‌گذاری بلندمدت، سود پایداری را کسب کنند. برخلاف دیفای ۱.۰ که بیشتر انگیزه‌های کوتاه‌مدت بود، این مدل‌ها به پایداری اکوسیستم و امنیت سرمایه کمک می‌کنند.

وام‌های خودبازپرداز و مدیریت آسان بدهی

وام‌های دیفای ۲.۰ امکان خودبازپردازی را فراهم می‌کنند؛ به این معنا که سود حاصل از وثیقه‌ها به ‌طور خودکار وام‌ها را بازپرداخت می‌کند. این ویژگی، ریسک عدم بازپرداخت و بدهی‌های ناپایدار را کاهش داده و تجربه کاربری را ساده‌تر می‌کند.

ادغام دارایی‌های واقعی و تنوع سرمایه‌گذاری

دیفای ۲.۰ امکان توکنیزه‌کردن دارایی‌های واقعی مانند املاک، اوراق قرضه یا کالاها را فراهم می‌کند. این موضوع باعث می‌شود کاربران بتوانند با سرمایه کمتر و به ‌صورت دیجیتال در دارایی‌های واقعی سرمایه‌گذاری کنند و تنوع پرتفوی خود را افزایش دهند.

تعامل میان‌زنجیره‌ای و دسترسی جهانی

دیفای ۲.۰ با تمرکز بر فناوری‌های خود، امکان انتقال دارایی‌ها و خدمات مالی بین بلاک‌چین‌های مختلف را فراهم می‌کند. این ویژگی فرصت‌های جدیدی برای توسعه‌دهندگان و کاربران ایجاد می‌کند و اکوسیستم را گسترده‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌سازد.

کاهش ریسک و افزایش امنیت

با استفاده از قراردادهای هوشمند بررسی‌شده و ابزارهای بیمه داخلی، دیفای ۲.۰ ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. این مزیت، اعتماد کاربران جدید و سرمایه‌گذاران بزرگ را افزایش می‌دهد و موجب رشد پایدار اکوسیستم می‌شود.

چالش‌ها و ریسک‌های دیفای ۲.۰

دیفای ۲.۰ با تمام مزایا و نوآوری‌هایی که دارد، هنوز یک حوزه نوظهور تلقی می‌شود و با چالش‌ها و ریسک‌های خاص خود مواجه است. درک این محدودیت‌ها برای کاربران، سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان اهمیت زیادی دارد.

ریسک قراردادهای هوشمند

دیفای ۲.۰ از قراردادهای هوشمند پیشرفته و بررسی‌شده استفاده می‌کند، اما امکان خطا یا باگ در کد هنوز وجود دارد. یک مشکل کوچک در قرارداد هوشمند می‌تواند منجر به از دست رفتن سرمایه کاربران شود. بنابراین، همیشه باید به پروتکل‌های معتبر و پروژه‌های دیفای با حسابرسی مستقل اعتماد کرد.

ریسک نوسانات و سفته‌بازی

توکن‌های دیفای ۲.۰ ممکن است در کوتاه‌مدت نوسانات شدیدی داشته باشند. مدل‌هایی مثل bonding یا توکنایز کردن دارایی‌ها، اگرچه سود بلندمدت ایجاد می‌کنند، در صورت نبود تقاضای واقعی یا ورود سرمایه‌گذاران سفته‌باز، ارزش توکن‌ها می‌تواند به شدت کاهش جدی پیدا کند.

ریسک پذیرش عمومی

باید اعتراف کرد که دیفای ۲.۰ هنوز برای بسیاری از کاربران عادی ناشناخته و پیچیده است. برخی افراد به دلیل رابط کاربری جدید، مفاهیم بلاک‌چین یا نیاز به کیف پول دیجیتال، تمایلی به ورود ندارند. محدود بودن پذیرش عمومی می‌تواند رشد پروتکل‌ها را کند کند و فرصت‌های اقتصادی آنها را کاهش دهد.

ریسک قانونی و نظارتی

دیفای ۲.۰ در بسیاری از کشورها با چارچوب قانونی مشخصی مواجه نیست. احتمال اعمال قوانین سخت‌گیرانه، ممنوعیت فعالیت یا محدودیت‌های مالی وجود دارد. همچنین، مشکلات مالیاتی و انطباق با مقررات می‌تواند برای کاربران و توسعه‌دهندگان چالش‌ساز باشد.

ریسک میان‌زنجیره‌ای

با افزایش تعامل میان بلاک‌چین‌ها، احتمال بروز خطا، هک یا مشکل در پل‌های انتقال دارایی افزایش پیدا می‌کند. این ریسک‌ها می‌توانند باعث از دست رفتن دارایی یا تراکنش‌های ناموفق شوند و امنیت کلی اکوسیستم را تهدید کنند.

ریسک فناوری و زیرساخت

سرعت پردازش تراکنش‌ها، کارمزدها و توان عملیاتی شبکه‌ها هنوز چالش هستند. اگر زیرساخت بلاک‌چین به‌ خوبی مقیاس‌پذیر نباشد، تجربه کاربری تحت تاثیر قرار می‌گیرد و کاربران ممکن است از پلتفرم‌ها خارج شوند.

با وجود نوآوری‌ها و مزایای دیفای ۲.۰، این حوزه هنوز ریسک‌های قابل توجهی دارد که شامل خطا در قراردادهای هوشمند، نوسانات بازار، پذیرش محدود، مسائل قانونی، چالش‌های میان‌زنجیره‌ای و محدودیت زیرساخت می‌شود. آگاهی از این ریسک‌ها و مدیریت هوشمند سرمایه، کلید موفقیت در دنیای دیفای ۲.۰ محسوب می‌شود.

پروژه‌های مطرح دیفای ۲.۰

دیفای ۲.۰ با نوآوری‌هایش توانسته پروژه‌های جذاب و متنوعی را ایجاد کند که هر کدام تمرکز خاصی روی نقدینگی، استیکینگ یا تعامل میان‌زنجیره‌ای دارند. در ادامه، پنج پروژه مطرح این حوزه معرفی می‌شود:

توجه: معرفی وب‌سایت‌های زیر به منزله تایید پلتفرم‌ها توسط تیم آبان‌تتر نیست و صرفا جنبه آگاهی دارد. بنابراین، قبل از سرمایه‌گذاری حتما تحقیقات لازم را به کار بگیرید.

پلتفرم OlympusDAO

یکی از برجسته‌ترین پروژه‌های دیفای ۲.۰ تلقی می‌شود که با مدل bonding و استیکینگ پیشرفته شناخته می‌شود. این پروتکل با ایجاد نقدینگی پایدار و بازدهی بلندمدت، به کاربران امکان می‌دهد بدون فروش دارایی‌هایشان، سود کسب کنند. این پلتفرم به عنوان الگویی برای مدل نقدینگی تحت کنترل پروتکل (PCL) شناخته می‌شود.

پلتفرم Tokemak

این پلتفرم با هدف بهینه‌سازی نقدینگی و کاهش وابستگی به کاربران برای تامین نقدینگی طراحی شده است. این پروژه به کاربران امکان می‌دهد دارایی‌های خود را در «تانک‌های نقدینگی» قرار دهند و پروتکل، این نقدینگی را به شکل هوشمند در صرافی‌ها و پروژه‌های مختلف توزیع می‌کند. نتیجه، ثبات بیشتر بازار و کاهش ریسک نقدینگی است.

پلتفرم Abracadabra.money

این پروتکل بر پایه استفاده از وثیقه‌های رمزنگاری‌شده برای وام‌دهی خودبازپرداز عمل می‌کند. کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را به وثیقه بگذارند و وام‌هایی با بهره کم دریافت کنند. این وام‌ها به صورت خودکار از سود حاصل از وثیقه بازپرداخت می‌شوند، که تجربه کاربری ساده و امنی را ایجاد می‌کند.

پلتفرم Alchemix

آلکمیکس نیز یکی دیگر از پروژه‌های دیفای ۲.۰ شناخته می‌شود که مفهوم وام‌های خودبازپرداز را به شکل خلاقانه‌ای پیاده‌سازی می‌کند. کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را استیک کرده و وام دریافت کنند، بدون اینکه نگران بازپرداخت دستی باشند. این سیستم امکان استفاده از سرمایه و درآمد همزمان را فراهم می‌کند.

پلتفرم Inverse Finance

برنامه اینورس فایننس روی توسعه ابزارهای مالی غیر متمرکز و پایدار تمرکز دارد. این پروژه شامل استیبل‌کوین‌های الگوریتمی، وام‌دهی غیرمتمرکز و مدیریت ریسک بوده و سعی دارد تجربه‌ای امن و کاربرپسند را برای کاربران دیفای ۲.۰ فراهم کند.

این پنج پروژه، نمونه‌های بارزی از نوآوری‌های دیفای ۲.۰ هستند و هر کدام به نحوی سعی دارند مشکلات دیفای ۱.۰ را حل کنند؛ از جمله نقدینگی ناپایدار، پیچیدگی کاربری و ریسک بالای قراردادهای هوشمند.

پیشنهاد مطالعه: معاملات کپی تریدینگ چیست و ریسک‌های آن کدام‌اند؟

آینده دیفای؛ آیا به دیفای ۳.۰ هم نیاز است؟

دیفای ۲.۰ با نوآوری‌هایی مثل نقدینگی تحت کنترل پروتکل، وام‌های خودبازپرداز، مقیاس‌پذیری بالاتر و ادغام دارایی‌های واقعی، گام بزرگی در تکامل امور مالی غیرمتمرکز برداشت. این نسل توانست مشکلات اصلی دیفای سنتی را کاهش دهد و فرصت‌های سرمایه‌گذاری امن‌تر و بلندمدت را برای کاربران فراهم کند. با این حال، همان‌طور که هر فناوری پیشرفته با محدودیت‌ها و چالش‌های جدید مواجه می‌شود، دیفای ۲.۰ نیز از برخی ضعف‌ها بی‌بهره نمانده است؛ از جمله ریسک‌های میان‌زنجیره‌ای، پیچیدگی‌های فنی برای کاربران عادی، وابستگی به زیرساخت‌های بلاکچین و محدودیت‌های قانونی و نظارتی که می‌تواند رشد سریع این اکوسیستم را کند کند.

اینجاست که مفهوم دیفای ۳.۰ مطرح می‌شود؛ نسلی که می‌تواند با تمرکز بر تعامل کامل میان بلاکچین‌ها، هوش مصنوعی برای مدیریت ریسک، حاکمیت کاملا خودکار و تجربه کاربری همه‌گیرتر، گام بعدی در تکامل امور مالی غیر متمرکز باشد. اما پرسش اصلی این است که آیا جامعه و بازار آماده پذیرش چنین تغییرات بنیادینی هستند؟ آیا نیاز واقعی به دیفای ۳.۰، از نظر امنیت، کارایی و دسترسی، احساس می‌شود یا دیفای ۲.۰ کافی و پایدار است؟

جواب، احتمالا ترکیبی از هر دو خواهد بود. دیفای ۲.۰ مسیر قابل اعتماد و امنی را برای فعالیت‌های مالی غیرمتمرکز فراهم کرده و همچنان ظرفیت نوآوری دارد. دیفای ۳.۰ اما این نوید را می‌دهد که محدودیت‌های باقی‌مانده را برطرف کرده و مرزهای تازه‌ای را برای آزادی مالی دیجیتال ایجاد کند.

با تمام این تفاسیر، موفقیت نسل بعدی دیفای به طور حتم به پذیرش گسترده کاربران، انطباق با مقررات و توسعه زیرساخت‌های مقاوم و کاربرپسند بستگی خواهد داشت. می‌توان گفت دیفای ۲.۰ نقطه عطفی است که مسیر را روشن کرده و دیفای ۳.۰ احتمالا پلی خواهد بود برای ورود به دنیایی که امور مالی غیرمتمرکز نه تنها پایدار، بلکه فراگیر و هوشمندانه خواهد بود.