استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) چیست؟

تصور کنید که رمز ارزهایتان را به جای کیف پول شخصی در یک پلتفرم معاملاتی خاص قرار داده‌اید و به جای اینکه فقط منتظر افزایش قیمت آن‌ها باشید، به‌صورت فعال از معاملات دیگران و پاداش‌های شبکه نیز سود کسب می‌کنید. این همان مکانیزم استخراج نقدینگی در فضای ارزهای دیجیتال است.

استخراج نقدینگی در پلتفرم‌های دیفای به شما امکان می‌دهد تا با مشارکت در بازارهای غیرمتمرکز، بخشی از کارمزد معاملات و توکن‌های پاداش را دریافت کنید. با یادگیری این روش، حتی سرمایه‌گذاران تازه‌کار هم می‌توانند به صورت منفعلانه کسب درآمد کنند و  از فرصت‌های این بازار سودهای جذابی کسب کنند. در این مقاله همه آنچه باید در مورد لیکوییدیتی ماینینگ بدانید را آورده‌ایم، همراه ما باشید.

استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) چیست؟

استخراج نقدینگی یا Liquidity Mining به یک روش جذب سرمایه‌گذاران و افزایش میزان معاملات در صرافی‌ها یا پلتفرم‌های مبادله ارز دیجیتال اطلاق می‌شود. در این روش، افراد و شرکت‌ها برای فراهم کردن نقدینگی (مانند ارزهای دیجیتال) به یک صرافی یا پلتفرم، به عنوان جایزه، واحد ارز دیجیتالی مشخصی را دریافت می‌کنند یعنی سرمایه گذاران در ازای قفل کردن دارایی های خود در این صرافی ها بازدهی درصدی سالانه (Annual Percentage Yield) یا به اختصار «APY» دریافت می‌کنند. 

به طور کلی، این روش به منظور تشویق افراد به افزایش نقدینگی و فعالیت در صرافی‌ها یا پلتفرم‌های مبادله ارز دیجیتال استفاده می‌شود. این کار باعث افزایش معاملات و حجم معاملات در صرافی‌ها می‌شود و به عنوان یک محرک برای جذب سرمایه‌گذاران و ترویج استفاده از صرافی‌ها و پلتفرم‌های مبادله ارز دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 بخواهیم با مثال واضح تری توضیح دهیم، یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) مانند Uniswap یا SushiSwap را تصور کنید که به خریداران و فروشندگان اجازه می دهد تا بدون دخالت یک پلتفرم معاملاتی سوم، توکن های مختلف ارزهای دیجیتال را به هم متصل کرده و مبادله کنند. این کار توسط قراردادهای هوشمند بر روی پلتِفرمی مانند اتریوم و بایننس کوین انجام می شود و هرگز به سرور یا پایگاه داده خارجی دست نمی زنند. تراکنش های انجام شده در این صرافی ها می تواند کاملاً ناشناس باشد و هرگز یک واسطه سودجو مانند یک بانک یا یک شرکت خدمات مالی را شامل نمی شود. 

حال صرافی های DEX برای اجرای خدمات معاملاتی خود به سرمایه نیاز دارند. این سرمایه توسط به اصطلاح استخرهای نقدینگی ارائه می‌شود، جایی که سرمایه‌گذاران می‌توانند دارایی‌های رمزنگاری خود را برای کسب پاداش در قالب توکن‌های رمزنگاری یا پرداخت بهره، قفل کنند. این وجوه قفل شده به عنوان عنصر حیاتی صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال عمل می کند. 

به نوبه خود، استخرهای نقدینگی نیازمند مشارکت سرمایه‌گذارانی هستند که مایلند در ازای دریافت پاداش، توکن‌های رمزنگاری خود را قفل کنند. سرمایه‌گذاری‌ها در نهایت باعث تسهیل معاملات در پلتفرم DEX می‌شوند. این فرایند قفل کردن توکن‌ها در استخر نقدینگی DEX برای دریافت پاداش به عنوان استخراج نقدینگی شناخته می‌شود.

تاریخچه استخراج نقدینگی

ایده‌ی استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) اولین بار در سال ۲۰۱۷ توسط صرافی غیرمتمرکز IDEX مطرح شد. در آن زمان کاربران برای پر کردن سفارش‌های محدود (Limit Orders) توکن IDEX به عنوان پاداش دریافت می‌کردند. این مدل ساده، پایه‌گذار مفهومی شد که بعدها به یکی از موتورهای رشد صنعت دیفای تبدیل گردید: پاداش دادن به کاربرانی که نقدینگی خود را در اختیار یک پروتکل قرار می‌دهند.

با گذشت زمان، پروژه‌های بزرگ‌تری این ایده را تکامل دادند:

• Synthetix (۲۰۱۹): این پروژه با اجرای یکی از اولین برنامه‌های استخراج نقدینگی مدرن، به ارائه‌دهندگان نقدینگی جفت sETH/ETH در Uniswap پاداش توکن SNX داد. بعدها، استخرهایی مانند sUSD در Curve هم به این سیستم اضافه شدند. این حرکت به جذب نقدینگی بیشتر و ورود کاربران جدید به اکوسیستم Synthetix کمک کرد.

• Compound (۲۰۲۰): عرضه‌ی توکن COMP نقطه عطف مهمی بود. کاربران با وام دادن یا وام گرفتن در پروتکل، علاوه بر سود معمول، COMP هم دریافت می‌کردند. این مدل به قدری موفق شد که موجی از پروژه‌های مشابه را ایجاد کرد؛ دوره‌ای که با عنوان «تابستان دیفای» (DeFi Summer 2020) شناخته می‌شود.

• Uniswap (۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰): هیدن آدامز با راه‌اندازی Uniswap مشکل کمبود نقدینگی در صرافی‌های متمرکز را هدف گرفت. در سال ۲۰۲۰، با عرضه‌ی توکن UNI و پاداش دادن به تأمین‌کنندگان نقدینگی، Uniswap نه‌تنها رشد انفجاری کرد بلکه مدل «استخراج نقدینگی» را به جریان اصلی دیفای آورد.

از آن زمان تا امروز، اصول پایه تغییر زیادی نکرده است: کاربران دارایی‌های خود را وارد یک استخر نقدینگی (Liquidity Pool) می‌کنند، توکن‌های نقدینگی (LP Tokens) دریافت می‌کنند و بخشی از کارمزد معاملات (مثلاً ۰.۳٪ در Uniswap) بین آن‌ها توزیع می‌شود. در بسیاری از پروتکل‌ها، پاداش‌های اضافی هم به‌صورت توکن بومی پروژه به LPها تعلق می‌گیرد.

امروزه استخراج نقدینگی در اکثر پروتکل‌های دیفای به یک استاندارد کلیدی تبدیل شده و ابزارهایی مانند استراتژی‌های چند زنجیره‌ای، تجمیع‌کننده‌های نقدینگی (Liquidity Aggregators) و فارم‌های هوشمند باعث پیشرفت و بهینه‌تر شدن این مدل شده‌اند.

دکس (DEX) چیست؟

بخواهیم به مفهوم پایه ای تری اشاره کنیم صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) یا Decentralized Exchange، به عنوان یک نوع از تبادلات دیجیتال دارای ساختاری متفاوت از صرافی‌های متمرکز عمل می‌کنند. در یک صرافی متمرکز، تمامی فعالیت‌ها و تراکنش‌ها توسط یک شرکت یا سازمان مدیریت می‌شود و کاربران باید اعتماد کامل خود را به این سازمان واگذار کنند.

اما در صرافی‌های غیرمتمرکز، هیچ شخص یا سازمان مرکزی وجود ندارد که تراکنش‌ها را کنترل کند. به جای آن، تبادلات از طریق قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند که بر پایه فناوری بلاکچین ساخته شده‌اند. این قراردادهای هوشمند به کاربران اجازه می‌دهند تا مستقیماً بدون نیاز به واسطه‌گری یا اعتماد به یک سازمان مرکزی، ارزهای دیجیتال را با یکدیگر مبادله کنند.

به عبارت دیگر، DEX ها اجازه می‌دهند تا کاربران به صورت مستقیم با یکدیگر تبادلات رمزارز داشته باشند، بدون نیاز به اعتماد به یک شخص یا سازمان مرکزی. این ساختار غیرمتمرکز به کاربران امکان می‌دهد تا کنترل کامل بر دارایی‌های خود داشته باشند و از امنیت بالاتری برخوردار باشند.

حال در صرافی‌های متمرکز یا سنتی از دفتر سفارش (Order Book) برای ثبت و نمایش سفارشات خرید و فروش استفاده می‌کنند. در این سیستم، تمام سفارشات با قیمت‌های مختلف توسط کاربران ثبت می‌شوند و اگر بین یک سفارش خرید و فروش دو کاربر مختلف مطابقت وجود داشته باشد، تراکنش انجام می‌شود.

صرافی‌های غیرمتمرکز یا دکس‌ها از ساختار بازارساز خودکار (AMM) به جای دفتر سفارش استفاده می‌کنند. AMM ها نیاز به نهاد متمرکز برای مطابقت با تراکنش‌ها را ندارند و از استخرهای نقدینگی بر اساس قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند. این استخرهای نقدینگی هستند که ام معاملات سریع را تسهیل می کنند. برای تامین استخر نقدینگی کاربران توکن‌های خود را در یک صرافی غیرمتمرکز قرار می دهند و البته در ازای آن پاداش دریافت کنند که همان فرایند استخراج نقدینگی است.

نقدینگی بازار چیست؟ ارائه دهندگان نقدینگی (LP) چه کسانی هستند؟

نقدینگی در بازارهای ارزهای دیجیتال به سرعت و سهولتی اشاره دارد که فعالان بازار می توانند یک دارایی دیجیتال را بدون تاثیر قابل توجهی بر قیمت آن بخرند یا بفروشند. به عبارت دیگر، در دسترس بودن یا محبوبیت یک دارایی ارز دیجیتال در یک پلتفرم را تعریف می کند. 

بازارهای ارزهای دیجیتال، به ویژه صرافی های غیرمتمرکز (DEX)، از ارائه دهندگان نقدینگی برای افزایش دسترسی به دارایی ها برای معاملات استفاده می کنند. ارائه‌دهنده نقدینگی کریپتو (LP) یک فرد یا نهادی است که به یک پلتفرم مالی غیرمتمرکز سرمایه ای در قالب دارایی‌های ارز دیجیتال عرضه می‌کند. به طور معمول، DEX ها یا صرافی های غیر متمرکز برای کمک به دارایی های دیجیتال خود برای حفظ نقدینگی به LP ها وابسته هستند. با ارائه نقدینگی، LP ها اطمینان حاصل می کنند که معامله گران دیگر می توانند ارزهای رمزنگاری شده را بخرند، بفروشند یا مبادله کنند و معاملات را بدون تاخیر و انتظار روی پلتفرم انجام دهند.

حال ارائه دهندگان دارایی‌های خود را در یک استخر مشارکت می دهند و نقدینگی را برای مبادلات غیرمتمرکز فراهم کنند. این استخرها معاملات یکپارچه را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی تسهیل می‌کنند و به کاربران اجازه می‌دهند از طریق کارمزد تراکنش و سایر مشوق‌ها درآمد غیر فعالی کسب کنند.

نحوه شروع استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) چگونه است؟

برای شروع در استخراج نقدینگی، مهم است که ابتدا یک DEX معتبر در یک بلاک چین غیرمتمرکز مثلا کاردانو شناسایی کنید.

با یافتن URL مناسب به یک DEX محبوب و معتبر بروید.

کیف پول رمزنگاری خود را به پلتفرم متصل کنید.

افزودن نقدینگی یا add liquidity انتخاب کنید.

جفت توکن مورد نظر را انتخاب کنید.

جفت  توکن را به نسبت صحیح اضافه کنید.

در ابتدا، بهتر است مقادیر کمی نقدینگی به استخرهای محبوب در DEXهای اصلی اضافه کنید. این موضوع به کاربر اجازه می دهد تا به سیستم عادت کند و بتواند سود را محاسبه کند. هزینه های جمع شده در طول یک دوره را بررسی کنید و آن را با برآوردهای انجام شده در ابتدا مقایسه کنید. این تمرین، تخمین های آینده را بهبود می بخشد و به شما کمک می کند استخرهای جدید مناسب را راحت تر شناسایی کنید.

ییلد فارمینگ و استخراج نقدینگی یا لیکوییدیتی ماینینگ چیست؟

ییلد فارمینگ فرآیند کسب پاداش با قرار دادن یا وام دادن ارز دیجیتال شما در یک پلتفرم غیرمتمرکز است. در ازای آن، برخی از کارمزدهای پلتفرم و توکن های تورمی را دریافت می کنید.

از سوی دیگر، استخراج نقدینگی شامل ارائه نقدینگی به یک صرافی غیرمتمرکز با سپرده گذاری دارایی های رمزنگاری شما در یک استخر نقدینگی است. با این کار شما بخشی از کارمزدهای معاملاتی پلتفرم و توکن های حاکمیتی را دریافت می کنید.

هم ییلد فارمینگ و هم استخراج نقدینگی به عنوان راه‌های سودآور برای کسب درآمد غیرفعال در دنیای کریپتو ظاهر شده‌اند. 

کاربرد استخرهای نقدینگی در شبکه‌های لایه ۲ و زنجیره‌های جدید

استخرهای نقدینگی نقش کلیدی در تامین نقدینگی پروتکل‌های دیفای ازجمله شبکه‌های لایه ۲ ایفا می‌کنند. در این شبکه‌ها، هدف اصلی کاهش کارمزد تراکنش‌ها و افزایش سرعت پردازش است، بنابراین وجود استخرهای نقدینگی به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به دفتر سفارش، رمزارزهای خود را مبادله کنند. این امر به خصوص در شبکه‌های لایه‌ ۲ مثل آربیتروم (Arbitrum)، اپتیمیزم (Optimism) و زیکی سینک (zkSync) برجسته است زیرا به کاربران تجربه‌ای سریع‌تر و ارزان‌تر برای سواپ توکن‌ها می‌دهد.

کاربردهای اصلی استخرهای نقدینگی در شبکه‌های لایه ۲ شامل موارد زیر است:

• کاهش کارمزد تراکنش‌ها: لایه‌۲ها مثل آربیتروم و اپتیمیزم کارمزدهای بسیار پایین‌تری نسبت به اتریوم اصلی دارند، در نتیجه ورود و خروج نقدینگی مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
• افزایش سرعت معاملات: تراکنش‌ها سریع‌تر تأیید می‌شوند و تجربه کاربری بهبود می‌یابد.
• کاهش اسلیپیج (Slippage) برای کاربران خرد: هزینه پایین گس باعث می‌شود حتی موقعیت‌های کوچک هم سودآور باشند و نقدینگی بیشتری جذب شود. امری که لغزش قیمت یا اسلیپیج را  در نهایت کاهش می‌دهد.
• گسترش دسترسی به دیفای: کاربران با سرمایه کم هم می‌توانند در استخرها مشارکت کنند، که به تمرکززدایی کمک می‌کند.
• آربیتراژ میان زنجیره‌ای: استخرهای لایه‌۲ امکان آربیتراژ سریع بین شبکه‌ها را فراهم می‌کنند و باعث تعادل قیمت‌ها می‌شوند.
• پشتیبانی از برنامه‌های پیچیده‌تر دیفای: به دلیل هزینه پایین تراکنش، پروژه‌ها می‌توانند استراتژی‌های پیچیده‌تری مثل کشت سود خودکار (Automatic Yield Farming) و تجمیع نقدینگی را پیاده کنند.
• جذب نقدینگی برای شبکه‌های جدید: استخرهای نقدینگی نقش حیاتی در رشد اکوسیستم دیفای دارند و نقدینگی پلتفرم‌های جدید بازار را تامین می‌کنند.

پلتفرم‌های جدید لیکوییدیتی ماینینگ در ۲۰۲۵

در ادامه هفت پلتفرم برتر لیکوییدیتی ماینینگ در سال ۲۰۲۵ را معرفی می‌کنیم که هرکدام APY، ویژگی‌های کلیدی و نقاط عطف بلندمدت خود را دارند.

 یونی‌سواپ (UNI)

یونی‌سوآپ انعطاف بالایی برای تأمین‌کنندگان نقدینگی فراهم می‌کند. کاربران می‌توانند سرمایه خود را در استخرهای استاندارد یا در محدوده‌های قیمتی مشخص متمرکز کنند تا کارمزد بیشتری به دست آورند. این پلتفرم روی چندین شبکه فعال است؛ اتریوم بیشترین عمق نقدینگی را دارد و لایه‌۲‌ها گزینه‌های کم‌هزینه‌تری برای سرمایه‌های کوچک‌تر فراهم می‌کنند.

یونی‌سوآپ که در نوامبر ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد، اولین بازارساز خودکار (AMM) بود و تاکنون بیش از ۱ تریلیون دلار حجم معاملات پردازش کرده است. نسخه V3 در می ۲۰۲۱ با معرفی نقدینگی متمرکز، شیوه تأمین نقدینگی را در دیفای متحول کرد. این پلتفرم روی اتریوم، پالیگان، آربیتروم و اپتیمیزم فعال است و سابقه امنیتی درخشانی دارد.

• APY: ۵ تا ۵۵٪ (بسته به حجم معاملات و استخر انتخابی)
• شاخص‌های کلیدی: ۳ تا ۵ میلیارد دلار TVL | بیش از ۱۰۰۰ استخر فعال | بدون هک بزرگ | حجم معاملات روزانه ۸۰۰ میلیون تا ۲ میلیارد دلار

کرو فایننس (CRV)

کرو فایننس بهترین انتخاب برای کاربرانی است که می‌خواهند با ریسک پایین ضرر ناپایدار، سودی پایدار داشته باشند. الگوریتم این پلتفرم معاملات بین استیبل‌کوین‌ها را با کمترین اسلیپیج انجام می‌دهد. سیستم قفل‌کردن توکن (veCRV) هم پاداش‌ها را برای کاربران وفادار افزایش می‌دهد و حق رأی در تصمیمات پروتکل را به آن‌ها می‌دهد.

پلتفرم کرو از زمان شروع به کار خود در ژانویه ۲۰۲۰، توانست مشکل نقدینگی استیبل‌کوین‌ها را حل کند و همچنان پیشتاز این حوزه است. مدل توکنومیکس قفل‌شده آن هم به استانداردی برای دیگر پروژه‌های دیفای تبدیل شد.

• APY: ۳ تا ۲۵٪ (استخرهای استیبل‌کوین ۳ تا ۸٪، استخرهای کریپتو تا ۲۵٪)
• شاخص‌های کلیدی: ۱.۵ تا ۳ میلیارد دلار TVL | بیش از ۲۰۰ استخر فعال | امنیت بالا | حجم معاملات روزانه ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار

 آوه (AAVE)

پلتفرم لیکوییدیتی ماینینگ آوه راه‌های متنوعی برای کسب درآمد ارائه می‌دهد: وام‌دهی سنتی، دریافت کارمزد از وام‌های آنی (Flash Loans) و استیکینگ در ماژول ایمنی. کاربران می‌توانند بین نرخ بهره ثابت یا متغیر انتخاب کنند و از سپرده‌های خود برای وام‌گیری استفاده کنند.

آوه ابتدا در سال ۲۰۱۷ با نام ETHLend راه‌اندازی شد و در ۲۰۲۰ ری‌برند شد. این پلتفرم اولین ارائه‌دهنده فلش‌لون بود و امروز یکی از ستون‌های اصلی دیفای محسوب می‌شود.

• APY: ۲ تا ۱۵٪ (بسته به نرخ استفاده از دارایی‌ها و مشوق‌های ایمنی)
• شاخص‌های کلیدی: ۴ تا ۸ میلیارد دلار TVL | بیش از ۳۰ استخر فعال | امنیت بالا | حجم معاملات روزانه ۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار

 کامپاند

کامپاند (Compound) تجربه ساده و شفاف وام‌دهی را فراهم می‌کند؛ سود این پلتفرم به‌صورت آنی و در قالب توکن COMP به کاربران داده می‌شود. مدل بهره الگوریتمی آن بازارمحور و عادلانه است و تمام تراکنش‌ها روی‌زنجیره ثبت می‌شوند.

کامپاند در سپتامبر ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد و اساس بازارهای پول خودکار را بنا گذاشت. عرضه توکن COMP در سال ۲۰۲۰ آغازگر «تابستان دیفای» بود و مدل مشوق‌ استخراج نقدینگی را به استاندارد صنعت تبدیل کرد.

• APY: ۱ تا ۱۲٪ (به‌صورت الگوریتمی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود)
• شاخص‌های کلیدی: ۱ تا ۳ میلیارد دلار TVL | بیش از ۱۵ استخر فعال | امنیت بالا | حجم معاملات روزانه ۲۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار

 بالانسر (BAL)

بالانسر به کاربران امکان می‌دهد استخرهایی با حداکثر ۸ توکن و نسبت‌های وزنی دلخواه بسازند و مثل یک پورتفولیو از کارمزد معاملات سود بگیرند. استخرهای تقویت‌شده این پلتفرم با پروتکل‌های دیگر یکپارچه شده و لایه‌های درآمدی بیشتری ایجاد می‌کنند.

بالانسر از ۲۰۲۰ با معرفی استخرهای وزنی انعطاف‌پذیر، محدودیت مدل‌های سنتی ۵۰/۵۰ را شکست و به ابزاری محبوب برای استراتژی‌های حرفه‌ای تبدیل شد.

• APY: ۸ الی ۳۰٪
• شاخص‌های کلیدی: ۸۰۰ میلیون تا ۱.۵ میلیارد دلار TVL | بیش از ۳۰۰ استخر فعال | امنیت بالا | حجم معاملات روزانه ۳۰ تا ۱۵۰ میلیون دلار

پنکیک‌سواپ (CAKE)

پنکیک‌سواپ به دلیل کارمزدهای بسیار پایین BNB Chain برای سرمایه‌گذاران خرد جذاب است. علاوه بر درآمد از استخرها، امکانات سرگرم‌کننده مثل پیش‌بینی قیمت و لاتاری هم دارد و با مشوق‌های توکن CAKE بازدهی بالایی ارائه می‌دهد.

• APY: ۱۰ تا ۸۰٪ (بسته به مشوق‌های CAKE و نوع استخر)
• شاخص‌های کلیدی: ۱ تا ۲.۵ میلیارد دلار TVL | بیش از ۵۰۰ استخر فعال | امنیت بالا | حجم معاملات روزانه ۲۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار

یرن فایننس (YFI)

یرن فایننس استراتژی‌های فارمینگ را خودکار کرده و کاربران فقط کافی است رمزارزهای خود را سپرده‌گذاری کنند تا الگوریتم‌ها بهترین سود ممکن را پیدا کنند. این پلتفرم کارمزد گس (Gas Fee) و مدیریت دستی موقعیت‌ها را کاهش می‌دهد و سود مرکب خودکار ارائه می‌دهد.

یرن در ژوئیه ۲۰۲۰ با عرضه کاملاً منصفانه راه‌اندازی شد و به استاندارد طلایی برای ییلد اگریگیتورها (Yield Aggregator) تبدیل شد.

• APY: ۵ تا ۲۵٪ (به‌طور خودکار بین بهترین استراتژی‌ها بهینه‌سازی می‌شود)
• شاخص‌های کلیدی: ۳۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد دلار TVL | بیش از ۵۰ استخر فعال | امنیت بالا | حجم معاملات روزانه ۱۰ تا ۵۰ میلیون دلار

APY اعلام‌شده توسط پلتفرم‌های استخراج نقدینگی معمولاً یک عدد نظری یا حداکثری است و عوامل مختلف می‌توانند روی آن تاثیر منفی بگذارند. مهم‌ترین عامل در این زمینه، ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) است که به‌طور مستقیم روی بازده واقعی کاربران اثر می‌گذارد. در ادامه این مفهوم را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم:

ضرر ناپایدار (Impermanent Loss)

وقتی شما نقدینگی خود را در یک استخر AMM (مثل یونی سواپ یا پنکیک سواپ) قرار می‌دهید، تغییرات قیمت دارایی‌های موجود در استخر باعث می‌شود ارزش سرمایه شما نسبت به نگهداری مستقیم توکن‌ها کاهش پیدا کند. هرچه نوسانات قیمتی بیشتر باشد، ضرر ناپایدار نیز بیشتر خواهد بود. این ضرر می‌تواند به‌صورت قابل توجهی APY اعلام‌شده را کاهش دهد، به ویژه در استخرهای پرنوسان.

کارمزد تراکنش و هزینه‌های شبکه

حتی اگر APY استخر بالا باشد، کارمزد تراکنش‌ها (Gas Fee) و هزینه‌های شبکه، مخصوصاً در شبکه‌های لایه‌۱ مثل اتریوم، می‌توانند بازده واقعی شما را کاهش دهند. به همین دلیل استفاده از لایه‌۲ها و بلاکچین‌های کم‌هزینه‌تر مانند Arbitrum یا Optimism می‌تواند APY واقعی را نزدیک‌تر به مقدار اعلام‌شده کند.

نوسانات پاداش‌های توکنی و نقدشوندگی

بسیاری از پلتفرم‌ها بخشی از APY را به‌صورت توکن پلتفرم (مثلاً UNI یا CAKE) پرداخت می‌کنند. اگر قیمت این توکن‌ها کاهش یابد، بازده واقعی شما نیز کاهش می‌یابد. همچنین، محدودیت نقدشوندگی یا حجم پایین استخر می‌تواند موجب کاهش بازده واقعی شود.

جدول درصد سود سالانه پلتفرم‌های استخراج نقدینگی
APY واقعی تقریبی	APY اعلام‌شده	پلتفرم
۳–۴۰٪	۵–۵۵٪	یونی سواپ
۲–۲۰٪	۳–۲۵٪	کرو فایننس
۲–۱۲٪	۲–۱۵٪	آوه
۱–۱۰٪	۱–۱۲٪	کامپاند
۵–۲۵٪	۸–۳۰٪	بالانسر
۷–۶۰٪	۱۰–۸۰٪	پنکیک سواپ
۴–۲۰٪	۵–۲۵٪	یرن فایننس

 

امنیت و مقررات در پلتفرم‌های لیکوییدیتی ماینینگ

لیکوییدیتی ماینینگ فرصت جذابی برای کاربران فراهم می‌کند تا با تامین نقدینگی استخرها، پاداش دریافت کنند؛ اما این فضا همواره با ریسک‌هایی همراه است؛ از آسیب‌پذیری‌های قراردادهای هوشمند گرفته تا حملات هکری و نوسانات شدید بازار. به همین دلیل، امنیت این پلتفرم‌ها اهمیت زیادی دارد و می‌تواند اعتماد کاربران و سرمایه‌گذاران را تضمین کند. در ادامه به مهم‌ترین ابعاد این موضوع می‌پردازیم:

• قراردادهای هوشمند حسابرسی‌شده: پلتفرم‌های معتبر قبل از راه‌اندازی استخرهای نقدینگی، کد قراردادهای هوشمند خود را توسط شرکت‌های مستقل حسابرسی می‌کنند تا باگ‌ها و حفره‌های امنیتی شناسایی و برطرف شوند.
• مدیریت ریسک هک و حملات: استفاده از والت چندامضایی (Multisig)، تایم‌لاک‌ها و ابزارهای نظارتی برای جلوگیری از حملات فلش‌لون و دزدی از استخرها.
• شفافیت داده‌ها: ارائه داشبوردهای عمومی برای نمایش وضعیت نقدینگی، پاداش‌ها و تراکنش‌ها به کاربران، تا امکان پایش لحظه‌ای وجود داشته باشد.
• انطباق با مقررات: برخی پلتفرم‌ها با استانداردهای KYC/AML (احراز هویت مشتری و مبارزه با پولشویی) هماهنگ می‌شوند تا از سوءاستفاده مجرمان جلوگیری کنند.
• بیمه استخرهای نقدینگی: برخی پروژه‌ها صندوق‌های بیمه یا مکانیزم‌های جبران خسارت ایجاد می‌کنند تا در صورت وقوع هک، بخشی از سرمایه کاربران جبران شود.
• مدیریت ریسک نوسان قیمت: ارائه ابزارهایی مثل استیبل‌کوین‌های الگوریتمی یا استخرهای دوطرفه با وزن متعادل برای کاهش ضرر ناپایدار.
• حاکمیت غیرمتمرکز (DAO): بسیاری از پلتفرم‌های بزرگ با سیستم رأی‌گیری جامعه اداره می‌شوند تا تصمیم‌گیری‌ها شفاف و غیرمتمرکز باشد.
• آموزش و اطلاع‌رسانی: فراهم کردن مستندات و هشدارهای ریسک برای کاربران تا از خطرات لیکوییدیتی ماینینگ آگاه باشند.

نحوه شروع استخراج نقدینگی

اگر قصد دارید وارد فرآیند استخراج نقدینگی شوید و کسب سود کنید، می‌بایست مراحل زیر را طی کنید:

 انتخاب شبکه بلاکچین

ابتدا تصمیم بگیرید روی کدام شبکه فعالیت می‌کنید. شبکه‌هایی مانند آربیتروم، آپتیمیسم یا BNB Chain برای شروع مناسب‌اند، زیرا کارمزدهای پایین‌تری نسبت به اتریوم اصلی دارند.

 انتخاب پلتفرم معتبر

پلتفرم لیکوییدیتی ماینینگی که انتخاب می‌کنید باید امنیت بالایی داشته باشد و قراردادهای هوشمند آن حسابرسی شده باشند.

مثال‌ها:

• یونی سواپ برای استخرهای ETH/USDC یا ETH/DAI
• کرو (Curve) برای استیبل‌کوین‌ها مثل USDC/USDT
• پنکیک سواپ روی BNB Chain برای جفت‌های BNB/CAKE

آماده‌سازی کیف پول

یک کیف پول غیرامانی مانند متامسک (MetaMask) نصب کنید و شبکه موردنظر را به آن اضافه کنید. سپس مقداری از توکن بومی شبکه (برای پرداخت کارمزد) و جفت‌ارز مورد نیاز برای استخر نقدینگی را تهیه کنید.

مثال: برای یونی سواپ روی آربیتروم (Arbitrum)، کمی ETH برای کارمزد گس و مقداری ETH و USDC برای استخر ETH/USDC آماده کنید.

انتخاب استخر مناسب

استخرهای دارای نقدینگی بالا و حجم معاملات مناسب را انتخاب کنید تا بازدهی بهتری داشته باشید. همچنین در نظر داشته باشید که استخرهای متشکل از استیبل‌کوین‌ها ریسک کمتری از نظر ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) دارند.

 افزودن نقدینگی

مقدار هر دو توکن را در پلتفرم انتخابی وارد کنید، اجازه دسترسی (Approve) بدهید و تراکنش را تأیید کنید. پس از این مرحله، توکن‌های LP دریافت می‌کنید که نشان‌دهنده سهم شما از استخر است.

برای مثال در پلتفرم یونی سواپ، می‌توانید محدوده قیمتی خود را مشخص کنید تا کارمزد بیشتری کسب کنید.

 فارم‌کردن و دریافت پاداش اضافی

در صورت وجود برنامه‌های مشوق، می‌توانید توکن‌های LP خود را در بخش فارم پلتفرم استیک کنید و علاوه بر کارمزد معاملات، پاداش‌های اضافی دریافت کنید.

مثلا در پنکیک سواپ در می‌توانید توکن‌های LP جفت BNB/CAKE را در بخش Farms استیک کنید و توکن CAKE دریافت کنید.

 پایش و مدیریت سرمایه

به‌طور منظم وضعیت استخر، بازدهی و تغییرات قیمت دارایی‌ها را بررسی کنید. در صورت لزوم نقدینگی خود را جابه‌جا کنید یا پاداش‌ها را برداشت و دوباره سرمایه‌گذاری کنید.

خارج شدن از استخر

شما می‌توانید هر زمان که خواستید توکن‌های خود را برداشت کنید و از استخر خارج شوید. کافی است توکن‌های LP خود را به پلتفرم بازگردانید و سهم خود از استخر را به همراه هر سودی که به دست آورده‌اید دریافت کنید. قبل از پیوستن به هر استخر، همیشه ریسک‌ها را بررسی کنید و مطمئن شوید که نحوه عملکرد آن استخر را به‌خوبی می‌دانید. برای جلوگیری از کلاهبرداری یا مشکلات امنیتی، پلتفرم‌های معتبر و شناخته‌شده را انتخاب کنید.

نقش لایه‌۲ها و بلاکچین‌های نوظهور در استخراج نقدینگی

پروتکل‌های لایه‌۲ و بلاکچین‌های نوظهور نقش بسیار مهمی در استخراج نقدینگی ایفا می‌کنند و باعث می‌شوند این فرآیند برای کاربران خرد و حرفه‌ای جذاب‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر شود. یکی از مزایای اصلی این شبکه‌ها، کاهش چشمگیر کارمزد تراکنش‌ها نسبت به شبکه‌های اصلی مانند اتریوم است. کاهش هزینه‌ها باعث می‌شود حتی سرمایه‌های کوچک نیز بتوانند در استخرهای نقدینگی مشارکت کنند و بازدهی مناسبی به دست آورند، که این امر به گسترش اکوسیستم دیفای کمک می‌کند.

سرعت تأیید تراکنش‌ها در لایه‌۲ها نیز بهبود یافته و اجرای استراتژی‌های پیچیده مانند ییلد فارمینگ و آربیتراژ را آسان‌تر می‌کند. این ویژگی به کاربران امکان می‌دهد سرمایه خود را سریع‌تر مدیریت کنند و از نوسانات شدید قیمت و ضرر ناپایدار محافظت نمایند. همچنین، شبکه‌های نوظهور با ارائه مشوق‌های جذاب، جذب نقدینگی جدید و حمایت از استخرهای پایدار را تسهیل می‌کنند و کاربران را تشویق به مشارکت فعال می‌سازند.

علاوه بر این، لایه‌۲ها و بلاکچین‌های نوظهور امکان اجرای استراتژی‌های پیشرفته مانند Yield Aggregation و مدیریت خودکار LP Token را فراهم می‌کنند. مدل‌های توکنومیکس متنوع و امنیت بالا، فضایی رقابتی برای جذب نقدینگی ایجاد کرده و به توسعه و پایداری اکوسیستم دیفای کمک می‌کند.

 جمع بندی

در حالی که استخراج نقدینگی می‌تواند راهی سودآور برای کسب درآمد در بازار ارزهای دیجیتال باشد، اما خطرات خود را نیز دارد. حتی اگر از یک پروتکل معتبر DeFi برای استخراج نقدینگی استفاده کنید، خطرات قراردادهای هوشمند و هک‌ها همچنان می‌تواند منجر به از دست دادن کامل سرمایه شود.

علاوه بر این، سود استخراج نقدینگی شما به شدت به قیمت توکن های پروتکلی که به عنوان پاداش استخراج نقدینگی دریافت می کنید بستگی دارد. اگر ارزش توکن های پروتکل کاهش یابد، بازده استخراج نقدینگی شما به راحتی می تواند کاهش یابد.

اگر می‌توانید ریسک را تحمل کنید، استخراج نقدینگی می‌تواند راهی هیجان‌انگیز برای کسب درآمد در ارزهای دیجیتال باشد. با این حال، شما باید تحقیقات خود را انجام دهید و هرگز بیش از آنچه که می توانید از دست بدهید، سرمایه گذاری نکنید.