رابطه طلا و بیت کوین: آیا می‌توان بازار رمزارز را با حرکت طلا پیش‌بینی کرد؟

در دنیای پرنوسان اقتصاد، همیشه یک پرسش جذاب ذهن سرمایه‌گذاران را درگیر کرده است: «آیا می‌توان آینده را پیش‌بینی کرد؟» شاید نتوان با قطعیت از فردا خبر داد، اما بررسی رفتار دارایی‌های مختلف، سرنخ‌هایی را به ما می‌دهد که کمک می‌کنند تصمیمات دقیق‌تری بگیریم. یکی از جذاب‌ترین مقایسه‌ها در این زمینه، بررسی رابطه طلا و بیت کوین است؛ دو دارایی که در ظاهر شباهتی به هم ندارند اما در عمق بازارهای مالی، گاهی دست در دست هم حرکت می‌کنند و گاهی در مسیرهای کاملا متفاوت قرار می‌گیرند.

طلا با سابقه‌ای چند هزار ساله، همواره به‌عنوان پناهگاه امن در بحران‌های اقتصادی شناخته شده و بیت کوین، با کمتر از دو دهه عمر، خود را به‌‌عنوان طلای دیجیتال معرفی کرده است. حالا این سوال پیش می‌آید که آیا همبستگی بیت کوین و طلا واقعا وجود دارد؟ آیا می‌توان از روی نوسانات قیمت طلا، جهت بازار ارزهای دیجیتال را حدس زد؟ در این مقاله، قرار است به زبان ساده و قابل‌فهم برای همه، رابطه پیچیده اما جذاب بین طلا و بیت کوین را بررسی کنیم.

همبستگی در بازارهای مالی؛ یک مولفه پراهمیت

در بازارهای مالی، مفهوم «همبستگی» (Correlation) نقش کلیدی در تحلیل رفتار دارایی‌ها و مدیریت ریسک ایفا می‌کند. همبستگی نشان می‌دهد که چگونه قیمت دو دارایی نسبت به یکدیگر تغییر می‌کند. به‌عنوان مثال، اگر قیمت دو دارایی همزمان افزایش یا کاهش پیدا کند، گفته می‌شود که این دو دارایی دارای همبستگی مثبت هستند. برعکس، اگر افزایش قیمت یکی با کاهش قیمت دیگری همراه باشد، همبستگی منفی بین آن‌ها وجود دارد.

ضریب همبستگی، که معمولا با استفاده از روش پیرسون محاسبه می‌شود، عددی بین 1- تا 1+ است. مقدار 1+ نشان‌دهنده همبستگی مثبت کامل، 0 نشان‌دهنده عدم همبستگی، و به تبع 1- نشان‌دهنده همبستگی منفی کامل است. این ضریب به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا درک بهتری از روابط بین دارایی‌ها داشته باشند و تصمیمات آگاهانه‌تری را در مورد ترکیب سبد سرمایه‌گذاری خود بگیرند.

درک همبستگی بین دارایی‌ها برای تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری اهمیت دارد. بر اساس نظریه مدرن پرتفوی (Modern Portfolio Theory)، ترکیب دارایی‌هایی با همبستگی پایین یا منفی می‌تواند نوسانات کلی سبد را کاهش دهد و بازدهی را بهینه کند. برای مثال، اگر سهام و اوراق قرضه همبستگی منفی داشته باشند، کاهش ارزش یکی ممکن است با افزایش ارزش دیگری جبران شود، که به تثبیت ارزش کلی سبد کمک می‌کند. با این حال، باید توجه داشت که همبستگی ثابت نیست و می‌تواند در طول زمان و تحت تاثیر شرایط مختلف بازار تغییر کند. برای مثال، در دوران بحران‌های مالی یا نوسانات شدید بازار، دارایی‌هایی که قبلا همبستگی کمی داشتند، ممکن است به‌طور ناگهانی همبستگی بالایی پیدا کنند. این پدیده می‌تواند تاثیرات قابل‌توجهی بر استراتژی‌های سرمایه‌گذاری داشته باشد و نیاز به بازنگری در ترکیب سبد سرمایه‌گذاری را ایجاد کند.

بررسی تاریخی رابطه طلا و بیت کوین

در طول تاریخ، طلا به‌عنوان یک دارایی امن در دوران بحران‌های اقتصادی شناخته شده است. در مقابل، بیت‌کوین که از سال ۲۰۰۹ وارد بازار شد، هنوز در حال اثبات جایگاه خود به‌‌عنوان یک دارایی مقاوم در برابر نوسانات اقتصادی است. در بحران مالی سال ۲۰۰۸، طلا با افزایش تقاضا مواجه شد و قیمت آن در حکم پناهگاهی امن برای سرمایه‌گذاران افزایش پیدا کرد. در مقابل، بیت‌کوین هنوز وجود نداشت و نمی‌توانست نقشی را ایفا کند.

در بحران کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰، طلا بار دیگر نقش خود را به‌‌عنوان دارایی امن ایفا کرد و قیمت آن افزایش چشمگیری پیدا کرد. بیت‌کوین در ابتدا با کاهش قیمت مواجه شد، اما در ادامه با افزایش تقاضا و ورود سرمایه‌گذاران نهادی، قیمت آن به‌طور قابل توجهی افزایش یافت. همچنین در سال‌های اخیر، همبستگی بین طلا و بیت‌کوین در دوره‌های مختلف متفاوت بوده است. برخی مطالعات نشان می‌دهند که در دوران بحران‌های اقتصادی، همبستگی بین این دو دارایی افزایش پیدا می‌کند، اما در دوره‌های دیگر ممکن است این همبستگی کاهش یافته یا حتی منفی شود.

پیشنهاد مطالعه: چطور با پول کم در طلا سرمایه‌گذاری کنیم؟

تحلیل همبستگی بیت کوین و طلا

همبستگی میان بیت‌کوین و طلا یکی از مباحث مهم و در عین حال متغیر در تحلیل‌های اقتصادی معاصر محسوب می‌شود. این همبستگی، برخلاف دارایی‌های سنتی، نه پایدار است و نه قابل پیش‌بینی در تمام شرایط. برای درک بهتر این موضوع، باید رفتار قیمتی هر دو دارایی را در بازه‌های زمانی مختلف و تحت شرایط اقتصادی گوناگون بررسی کرد.

در دوران ثبات اقتصادی، بیت‌کوین و طلا معمولا رفتار متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. طلا به ‌عنوان یک دارایی امن عمل می‌کند که در مواجهه با افزایش تورم، رکود اقتصادی یا بحران‌های ژئوپلیتیکی مورد توجه سرمایه‌گذاران محافظه‌کار قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، بیت‌کوین به ‌عنوان یک دارایی با نوسان بالا و ماهیتی نوظهور، در چنین دوره‌هایی ممکن است بیشتر در معرض فروش قرار گیرد. اما در دوران بی‌ثباتی‌های شدید، مانند پاندمی کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰ یا سقوط بازارهای مالی در سال ۲۰۲۲ میلادی، رفتار بیت‌کوین شباهت‌هایی با طلا پیدا کرده است. به ‌عنوان مثال، طبق داده‌های ارائه‌شده در گزارش بلومبرگ، همبستگی ۶۰ روزه بین بیت‌کوین و طلا در برخی مقاطع از سال ۲۰۲۰ به بالاترین سطح تاریخی خود رسید و حتی از ۰.۵ فراتر رفت (در مقیاسی بین 1- تا 1+). این موضوع نشان داد که سرمایه‌گذاران ممکن است در دوران بحران، بیت‌کوین را نیز به ‌عنوان نوعی «طلای دیجیتال» تلقی کنند.

با تمام این تفاسیر، این همبستگی پایدار نیست. در بسیاری از برهه‌ها، بیت‌کوین و طلا مسیرهای متفاوتی را دنبال کرده‌اند. برای مثال، در سال ۲۰۲۳ زمانی که بازار رمزارزها به دلیل سیاست‌های سخت‌گیرانه فدرال رزرو افت کرد، طلا به ‌عنوان پناهگاه امن رشد آرام‌تری داشت. در همان زمان، همبستگی بین این دو دارایی کاهش پیدا کرد و حتی گاهی منفی شد.

برای جلوگیری از سردرگمی در فهم رابطه بیت کوین و طلا، عوامل موثر بر همبستگی بیت‌کوین و طلا را می‌توان در چند دسته کلی طبقه‌بندی کرد:

• سیاست‌های پولی و نرخ بهره: تغییرات نرخ بهره و تصمیمات بانک‌های مرکزی، به‌خصوص فدرال رزرو آمریکا، هم بر قیمت طلا و هم بر بیت‌کوین تاثیرگذار هستند. افزایش نرخ بهره معمولا باعث کاهش قیمت طلا و بیت‌کوین می‌شود، چرا که بازده اوراق قرضه افزایش پیدا می‌کند.
• تورم و ارزش دلار: در دوره‌هایی که ارزش دلار آمریکا تضعیف می‌شود یا تورم بالا می‌رود، هم طلا و هم بیت‌کوین ممکن است رشد کنند. این امر می‌تواند باعث همبستگی مثبت شود.
• احساسات بازار: رفتار هیجانی سرمایه‌گذاران، ورود سرمایه‌های نهادی به بازار رمزارزها، یا ترس از بحران‌های مالی می‌تواند هر دو بازار را به شکل مشابهی تحریک کند.
• روایت‌ها و رسانه‌ها: گسترش روایت‌هایی مانند «بیت‌کوین طلای دیجیتال است» می‌تواند موجب شود سرمایه‌گذاران بیت‌کوین را جایگزین طلا بدانند، به‌ویژه در نسل جوان‌تر.

برخی از تحلیل‌گران مانند”Jurrien Timmer”، مدیر شرکت سرمایه‌گذاری Fidelity، معتقدند که بیت‌کوین در حال تبدیل شدن به نوعی طلا برای نسل دیجیتال است. او در گزارش‌های رسمی خود از تشابه عملکرد بیت‌کوین با طلا در برخی دوره‌ها دفاع کرده و اشاره می‌کند که بیت‌کوین هنوز باید مسیر زیادی را طی کند تا واقعا نقش طلا را ایفا کند.

در مقابل، تحلیل‌گرانی مانند “Peter Schiff” که از مخالفان مشهور بیت‌کوین است، معتقدند که همبستگی‌های موقتی و مقطعی بین بیت‌کوین و طلا به‌ دلیل رشد هیجانی بازار رمزارز محسوب می‌شود و بیت‌کوین هیچ وقت نمی‌تواند جایگزین دارایی‌ای با پیشینه هزاران‌ساله مانند طلا شود.

چگونه از حرکت طلا، بازار بیت کوین را پیش‌بینی کنیم؟

تحلیل‌گران بازار رمزارز گاهی قیمت طلا را به‌ عنوان معیاری برای سنجش فضای ریسک و پیش‌بینی روند بیت‌کوین مد نظر قرار می‌دهند، اما همان‌طور که پیش‌تر اشاره شده، همبستگی بلندمدت بیت‌کوین و طلا ثابت نبوده است. بر اساس گزارش‌ها، همبستگی قیمت بیت‌کوین با طلا از اواسط ۲۰۲۲ نزدیک به صفر بود، یعنی حرکات قیمتی آن‌ها مستقل اتفاق می‌افتاد. با این حال در برخی دوره‌ها مثل اوایل ۲۰۲۴ این همبستگی بالا رفت (برای مثال حدود ۰.۸۷)، یعنی این دو دارایی هم‌جهت صعود کرده‌اند. برای درک بهتر رابطه بیت کوین و طلا و نحوه پیش‌بینی بازار بیت کوین بر مبنای این رابطه، دو دارایی مورد بحث را از جنبه‌های زیر با دقت بیشتر بررسی می‌کنیم:

نسبت بیت‌کوین به طلا و الگوهای تکنیکال مشترک

بسیاری از تحلیل‌گران برای بررسی رفتار دو بازار از نسبت قیمت بیت‌کوین به طلا (BTC/XAU) استفاده می‌کنند. نمودار این نسبت در سال‌های اخیر الگوهای تکنیکال جالبی را نشان می‌دهد. برای مثال، تحلیل‌ها گزارش داده‌اند که روند نزولی بلندمدت نسبت BTC/XAU اخیرا شکسته شده و این شکست می‌تواند نشانه‌ بازگشت احتمالی روند صعودی باشد. همچنین الگوهای کلاسیکی مثل سر و شانه معکوس در نسبت BTC/XAU مشاهده شده که تکمیل این الگو معمولا به جهش قیمتی در بیت‌کوین منتهی می‌شود. در نمودار هفتگی نیز نسبت BTC/XAU از سال ۲۰۲۲ الگوی فنجان و دسته تشکیل داده که عبور از مقاومت آن (حدود سطح ۴۰) سیگنال صعود شارپ بیت‌کوین خواهد بود. از سوی دیگر، «کوین‌تلگراف» گزارش کرده که برای اولین بار از سال ۲۰۲۲ نسبت BTC/XAU روی نمودار دو‌هفتگی زیر میانگین متحرک نمایی ۵۰ دوره‌ای بسته شده و سابقه تاریخی نشان می‌دهد این اتفاق معمولا مسیر افت تا میانگین متحرک ۲۰۰ دوره‌ای را هموار می‌کند.

اندیکاتورها و سیگنال‌های تکمیلی

علاوه بر الگوهای قیمتی، تحلیل‌گران از اندیکاتورهای تکنیکال برای بررسی همگرایی طلا و بیت‌کوین نیز استفاده می‌کنند. برای نمونه، تحلیلی از کوین‌دسک نشان داد پس از شکستن روند نزولی نسبت BTC/XAU، هیستوگرام MACD مثبت شده و دو میانگین متحرک کوتاه‌مدت (۵- و ۱۰-روزه) در حالت صعودی تقاطع کرده‌اند که نشانه افزایش مومنتوم صعودی بیت‌کوین است. همچنین تشکیل «صلیب طلایی» میانگین متحرک‌های ۵۰ و ۲۰۰ روزه (مشابه الگوی طلایی در نمودار مونرو) به ‌عنوان نشانه تغییر روند بلندمدت ذکر شده است. در نمودار طلا نیز استفاده از RSI مرسوم است؛ به‌عنوان مثال، گزارش‌های فنی نشان داده‌اند پس از داده‌های تورمی اخیر در آمریکا، شاخص قدرت نسبی (RSI) طلا از میانه نمودار برگشته که نشانه تداوم حرکت صعودی است.

پیشنهاد مطالعه: چالش‌های سرمایه‌گذاری در طلا

سطوح حمایت و مقاومت کلیدی

تحلیل‌گران همچنین سطوح حمایت و مقاومت فنی مشترک را در بازارهای طلا و بیت‌کوین دنبال می‌کنند. در نسبت BTC/XAU یک سطح حمایتی مهم در حدود ۲۰ عنوان شده است؛ به نحوی که برخی معتقدند با رسیدن نسبت به این نقطه، طلا به اوج رسیده و رالی صعودی جدید بیت‌کوین شروع می‌شود. در بازار ارز دیجیتال نیز محدوده‌های قیمتی مشخصی نظیر سطح ۱۰۰ هزار دلار به ‌عنوان حمایت کوتاه‌مدت و باند ۱۰۵–۱۰۹ هزار دلار به‌ عنوان مقاومت اصلی در نظر گرفته می‌شود. عبور قیمتی بیت‌کوین از این سطوح می‌تواند جهت روند آینده را تعیین کند؛ برای مثال شکست بالای ۱۰۵ هزار دلار می‌تواند موج رالی جدیدی به سوی سقف‌های تاریخی برانگیزد، در حالی که از دست‌رفتن سطح ۱۰۰ هزار دلار ممکن است منجر به اصلاح قیمتی بیشتر شود.

تاثیر عوامل کلان اقتصادی

به‌ طور همزمان، عوامل اقتصادی کلان نقش مهمی در همبستگی طلا و بیت‌کوین دارند. به طور کلی شرایطی مانند نرخ بهره پایین (سیاست انبساطی) و تورم بالا معمولا سرمایه‌گذاران را به سمت طلا به‌عنوان دارایی امن می‌کشاند. برای مثال گزارش شده که سیاست‌های نرم‌گیرانه فدرال‌رزرو عامل رشد قیمت طلا بوده است. انتشار داده‌های تورمی قوی‌تر از انتظار در آمریکا نیز باعث شد معامله‌گران انتظار کاهش نرخ بهره را تقویت کنند و طلا با جهش قیمتی همراه شود. در مقابل، بیت‌کوین بیشتر رفتاری شبیه دارایی پرریسک دارد؛ به‌طوری که پس از اعلام احتمال افزایش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو در اوایل سال ۲۰۲۳، قیمت بیت‌کوین همزمان با بازار سهام افت کرد. همچنین افزایش شاخص دلار معمولا فشار نزولی بر قیمت طلا وارد می‌کند و بر بیت‌کوین نیز اثر می‌گذارد. خلاصه آنکه ترکیب چشم‌انداز نرخ بهره، تورم و تغییرات ارز تاثیر قابل‌توجهی بر همبستگی طلا و بیت‌کوین دارد و تحلیل‌گران این متغیرها را همراه با سیگنال‌های تکنیکال مد نظر دارند.

آیا طلا واقعا راهنمای قابل اعتمادی برای بیت کوین است؟

رابطه طلا و بیت‌کوین، مثل یک بازی پیچیده با قوانین متغیر است که هیچ ‌وقت نمی‌توان آن را به ‌طور کامل پیش‌بینی کرد. اگر چه در برخی دوره‌های بحران اقتصادی و تورم، بیت‌کوین رفتاری مشابه طلا از خود نشان داده و سرمایه‌گذاران آن را به ‌عنوان «طلای دیجیتال» پذیرفته‌اند، این همبستگی همیشه پایدار نیست. بازار بیت‌کوین به ‌شدت تحت تاثیر عوامل خاص خودش، مثل قوانین جدید، پذیرش نهادی و جو روانی بازار قرار می‌گیرد، در حالی که طلا قدمتی هزاران ساله دارد و نقش پناهگاه امن را به ‌صورت تاریخی تثبیت کرده است.

از طرف دیگر، تحلیل تکنیکال و بررسی نسبت بیت‌کوین به طلا (BTC/XAU) می‌تواند سیگنال‌های مهمی برای تغییر روند بیت‌کوین بدهد، اما این ابزارها به ‌تنهایی کافی نیستند. بهتر است سرمایه‌گذاران، طلا و بیت‌کوین را نه به ‌عنوان دو روی یک سکه، بلکه به ‌عنوان دو دارایی مکمل و در عین حال مستقل ببینند. پیش‌بینی بازار رمزارز صرفا بر اساس حرکت طلا، می‌تواند اشتباه باشد و باید آن را همراه با تحلیل سایر عوامل بنیادین و تکنیکال در نظر گرفت.

در نهایت، شناخت دقیق رابطه طلا و بیت‌کوین یک گام مهم است، اما نه گام نهایی، در مسیر تصمیم‌گیری هوشمندانه در بازارهای مالی پیچیده و پرنوسان امروز.