چشم‌اندازهای دنیای مالی همواره در حال تغییرند و همین باعث شده است نحوه‌ی درک و تعامل افراد با دارایی‌ها هر روز در حال تغییر باشد. یکی از فرصت‌ها و قراردادهایی که در بازارهای مالی محبوبیت زیادی دارد، معاملات فیوچرز (Futures Contract) یا معاملات آتی است. در این شکل از سرمایه‌گذاری، شرکت‌کنندگان قراردادهایی برای خرید یا فروش دارایی‌ها با قیمت و زمان از پیش تعیین شده در آینده، منعقد می‌کنند.
این روش در سال‌های گذشته در بازارهای سنتی کالا و سهام رواج داشته است؛ اما این روزها قلمرو از دیجیتال هم وجود دارد که به معاملات آتی رنگ و بوی تاز‌ه‌ای داده است. بازیگران اصلی بازار ارز دیجیتال فناوری بلاک‌چین و ارزهای پیشگامی مانند بیت کوین و اتریوم هستند. آن‌ها نحوه‌ی تفکر ما و تصورمان از پول و تراکنش‌های مالی را تغییر داده‌اند. واقعیت این است که اکوسیستم پویای ارز دیجیتال فضای بسیار خوبی برای معاملات فیوچرز ایجاد کرده است که فرصت‌های منحصربه‌فرد زیادی را در اختیار سرمایه‌گذاران می‌گذارد.
در این مقاله درباره‌ی مفاهیم اساسی و مکانیسم‌هایی که در شکل‌دهی به چشم‌انداز مالی مدرن نقش دارند صحبت می‌کنیم و از پیچیدگی‌های معاملات آتی در این بازار می‌گوییم. فرقی نمی‌کند شما تازه‌کار هستید، یا تریدری باتجربه، باتوجه‌به اینکه بازار ارز دیجیتال همواره در حال تغییر است لازم است از معاملات فیوچرز درک درستی داشته باشد تا در صورت نیاز بتوانید از آن‌ها استفاده کنید یا با تحلیل آن‌ها بتوانید نگاه بهتری به بازار و آینده‌اش داشته باشید.
آنچه قرار است بخوانید
ویژگی‌های معاملات فیوچرز
ممکن است که با تعریفی در مقدمه ارائه شد، به‌طورکلی تفاوت خاصی میان معاملات عادی و آتی مشخص نشود. برای مثال بسیاری از معاملات دارای سررسید یا زمان تحویلی در آینده هستند و آتی محسوب نمی‌شوند؛ چراکه یکی از اهداف وجود معاملات آتی هدایت و کنترل قیمت‌ها و بازار است. باتوجه‌به قراردادهای آتی انتظارات تورمی و رفتار بازار بیشتر قابل‌فهم خواهد بود و امکان جریان‌سازی‌های کاذب در یک بازار آزاد و قانونمند از سفته‌بازان تا حد زیادی سلب می‌شود. از دیگر ویژگی‌های معاملات فیوچرز عبارت‌اند از:
اهرم معاملات فیوچرز
معامله‌گران از ابزاری به نام اهرم یا لورج (leverage) می‌توانند سود ببرند. این ابزار کمکی برای ریسک کردن و رسیدن به سود بالقوه‌ی بیشتر است. برای مثال معامله‌گری، با اهرم ۵ برابر وارد دادوستد می‌شود، در این صورت ۲۰ درصد وجه موقعیت از دارایی شخص است و باقی‌مانده از سوی صرافی یا دیگر معامله‌گران به‌صورت وام با بهره تأمین می‌شود.
در این صورت، شخص با ریسک‌کردن و پیش‌بینی بازار مارجین موردنظر خود را تعیین می‌کنند و زمانی که معامله به‌درستی در موقعیت پیش‌بینی شده بنشیند، علاوه بر سود فراوان برای شخص، وام خود را پس می‌دهد؛ ولی در غیر این صورت ممکن است کل دارایی خود از دست بدهد یا حتی مقروض شود. ازاین‌رو، به مبتدیان توصیه می‌شود که با اهرم‌های حداقلی در این نوع معاملات وارد شوند.
نقدینگی در معاملات آتی
نقدینگی‌های مرتبط با هر نوع دارایی، میزان سیال بودن و یکپارچگی بازار را معین می‌کند و همچنین نشان می‌دهد سرعت معاملات و ثبات دارایی‌ها چقدر است. این شاخصه‌ها نشان می‌دهد که معامله‌گران تا کی می‌توانند معامله کنند و باید چه زمانی می‌باید دارایی خود را به فیات‌های کم نوسان و مطمئن تبدیل کنند. وقتی معاملات از نوع فیوچرز باشد، اشخاص باید به این نکته توجه کنند که آیا خریداران، فروشندگان و تحویل‌گیرندگان، به تعداد کافی و با شرایط مناسبی برای معامله وجود دارد یا خیر. به این شکل نقدینگی مؤثر بازار قابل برآورد است و می‌توان از اطمینان معاملات فیوچرز مطمئن بود.
محدودکردن زیان و تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری
تنوع‌بخشی به سبد دارایی‌ها، این امری بدیهی برای فعالیت در هر بازار مالی به شمار می‌رود که موجب جلوگیری از ضررهای بزرگ و کاهش ارزش می‌شود و همچنین می‌تواند باعث رسیدن به سود بیشتری باشد. اینکه بتوانید در سبد دارایی‌های خود، چند نوع معامله‌ی فیوچرز – مطمئن – نیز داشته باشید؛ مثلاً موقعیت‌هایی برای معاملات آتی بیت‌کوین یا اتریوم به پرتفوی خود اضافه کنید، موجب می‌شود از ضررهایی که در نوسانات روزانه گاه به معامله‌گران وارد می‌شود، اجتناب کنید؛ چراکه قرارداد فیوچرز دارای قیمتی از پیش معین در تاریخ سررسید است و متأثر بازارروز نشده است.
انواع معاملات فیوچرز
معامله‌های مختلفی در شکل‌ها و قراردادهای مختلفی به‌عنوان معاملات آتی تلقی می‌شود. افراد فعال در بازارهای مختلف مالی، کالایی، فلزات گران‌بها و ارزهای دیجیتال می‌توانند باتوجه‌به اهدافشان و شرایط موجود، میان آن‌ها انتخاب کنند. در ادامه به‌اختصار به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
بیشتر بخوانید: ترید چیست؟ و چگونه یک تریدر موفق شویم؟
معاملات فیوچرز استاندارد
این نوع معاملات، افراد به دنبال خریدوفروش یا نگهداری مستقیم هیچ شکلی از دارایی نیستند. در واقع، قرارداد Standard آتی بر پایه‌ی ارزش واقعی یک دارایی در زمان مشخصی در آینده طرح و تنظیم شده است. معاملات فیوچرز به معامله‌گران اجازه می‌دهد با پیش‌بینی و بررسی رقم واقعی ارزش دارایی‌ها حدس بزنند و برآورد ریسک‌ها و فرصت‌ها به سود بیشتری برسند. در این معاملات استاندارد فیوچرز، امکان سود بردن از اهرم یا لوریج را فراهم می‌کند. درباره‌ی ارزهای دیجیتال نیز قرارداد استاندارد مانند قراردادهای دیگر انواع دارایی است.
معاملات فیوچرز با تحویل فیزیکی
چنین قراردادهایی از نامش پیداست که بر پایه‌ی زمان شروع و پایان قرارداد، دارایی در نهایت به خریدار تحویل می‌شود. معاملات فیوچرز با تحویل فیزیکی برای ارزهای دیجیتال، به این شکل است که دارایی در سررسید قرارداد در ازای ارزهای دیجیتال، تحویل خواهان آن می‌شود. زمان پرداخت رمزارز، طول مدت قرارداد و سررسید و زمان تحویل در این قرارداد نیز کاملاً مشخص می‌شود.
معاملات فیوچرز دائمی یا بلندمدت
این نوع قرارداد آتی بسیار شبیه نوع استاندارد است و با گمانه‌زنی قیمت دارایی در آینده، شروع می‌شود؛ ولی زمان سررسید ندارد و در طی قرارداد شخص در قالب همان یک قرارداد، بارها به معاملاتی با نقدشوندگی یا تحویل فیزیکی در موعدهای آتی دست می‌زند. به این صورت فعالان و تریدرها می‌توانند تا پیش از آنکه دارایی لیکوئید شود، موقعیت خود را حفظ کنند و در زمانی دلخواه درخواست تسویه‌حساب داشته باشند. هدف عمده‌ی قراردادهای دائمی مدیریت تأمین مالی است.
در عمل قیمت‌ها در چنین معاملاتی نزدیک به قیمت‌های لحظه‌ای است. معامله‌گران در این نوع قرارداد آتی، بر مبنای پوزیشن‌های باز و فرصت‌های در دسترس و همچنین نرخ تأمین مالی اینکه مثبت یا منفی شده، تصمیم‌گیری و دادوستد می‌کنند.
تفاوت معاملات فیوچرز و اسپات چیست؟
معاملات اسپات یا نقطه‌ای، دادوستد دارایی در یک بازار به‌صورت مستقیم و آنی است که با پرداخت در لحظه، کالا یا دارایی مورد معامله به‌صورت فوری به خریدار تحویل می‌شود. معامله‌گران روزانه‌ی بازارهای مالی معمولاً در حال انجام چنین معاملاتی هستند. در مقابل معاملات فیوچرز برای قیمت تثبیت شده در آینده برای تحویل فیزیکی یا ارز دیجیتال استیبل یا فیات طراحی شده است.
مزایای معاملات فیوچرز
معاملات آتی دارای مزایایی هستند که برخی در اینجا برمی‌شماریم:
سادگی و سهولت و اطمینان معملات آتی
این معاملات از جهت سادگی و سهولت برای مبتدیان و افراد کم‌تجربه نیز مناسب است؛ چراکه نیاز است که افراد یک بازار نقدی و حساب امن (پول کیف برای ارزهای دیجیتال) حتماً داشته باشند. از سوی دیگر، برخلاف معاملات نقطه‌ای و لحظه‌ای که ممکن است به دلیل هیجانات یا شایعات افراد عجله کنند و مرتکب اشتباه شوند، در قرارداد معاملات فیوچرز نیاز است که فرد با صبر حوصله و به‌نوعی همراه با رفتار کلی دیگر معامله‌گران و بازار همراه شود.
ازاین‌رو، حتی تازه‌کاران نیز می‌توانند با احتمال بالایی انتظار داشته باشند که درآمد مناسبی عایدشان می‌شود یا در نوع تحویل فیزیکی که دارایی در نهایت در اختیار فرد خواهد بود.
سود بالقوه‌ی بیشتر در معاملات فیوچرز
وجود قیمت تثبیت شده در زمان تحویل و اهرم، معمولاً موجب رسیدن به سود بیشتری برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران می‌شود. هرچند این وضعیت شمشیری دولبه است و باید احتیاط کرد.
انعطاف بیشتر در به‌کارگیری انواع استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و معامله‌گری
به طور معمول، استراتژی‌ها و روش‌های معاملاتی گسترده‌ای در اختیار فعالان بازارها قرار دارد؛ ولی شرایط بازار و تصمیمات لحظه‌ای می‌تواند کار را برای به‌کاربردن استراتژی‌های مناسب دشوار کند. در معاملات آتی به‌ویژه در بازارهای رمزارز، فضا و زمان مانور بیشتری برای افراد در به‌کارگیری روش‌ها وجود دارد.
معایب معاملات فیوچرز
هر معامله یا روش سرمایه‌گذاری معایب و ریسک‌هایی را با خود به همراه دارد. تعدادی از آن‌ها در سطور زیر برمی‌شماریم:
سرایت بی‌ثباتی
با آنکه معاملات فیوچرز معمولاً از بی‌ثباتی‌های بازار مصون است؛ ولی در شرایط بحرانی یا بازارهای نوپا امکان دارد که بی‌ثباتی و به این معاملات سرایت کند. درباره‌ی رمزارزها نیز برخی از کارشناسان معتقدند که چنین خطری وجود دارد. هرچند که تاکنون چنین رخداد در هیچ پلتفرمی دیده یا گزارش نشده است.
اهرم‌های هیجانی در معاملات فیوچرز
اهرم‌‌ها امکان رسیدن به سود بیشتر را می‌تواند فراهم کند و همچنین معاملات آتی از هیجان‌ها کمی بیشتر مصون است؛ ولی عدم تجربه‌ی کافی و تصمیمات هیجانی می‌تواند باعث شود که افراد اهرم‌های بزرگ‌تر از توان واقعی‌شان انتخاب کنند و در صورت اشتباه همه‌ی دارایی و اعتبار خود را از دست بدهند.
محدودیت‌های زمانی
وجود زمان انقضا در معاملات فیوچرز، گاه دردسر است؛ چراکه احتمال دارد افراد نیاز داشته باشند که زود به سرمایه‌ی خود دسترسی یابند؛ ولی به دلیل قیود این نوع معاملات دردسرهای فراوانی برای افراد ممکن است ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: سوئینگ تریدینگ (Swing Trading) چیست؟ و چه تفاوتی با معاملات روزانه دارد؟
کاربرد معاملات فیوچرز
| کاربرد معاملات فیوچرز از نگاه کلان | کاربرد معاملات آتی از منظر معامله‌گران |
| 1.کنترل بازار و جلوگیری از نوسانات قیمت‌ها 2.سنجش شرایط فعلی و آینده بازار و همچنین انتظارات آن 3.اتخاذ روش‌ها و استراتژی‌های مناسب | 1.کمک به انجام معاملات با صبر و حوصله و تحلیل مناسب 2.پرتفو را متنوع کند 3.محدودیت‌هایی برای زیان‌های احتمالی ایجاد کند 4.با ابزارهایی چون اهرم به سود بالقوه‌ی بیشتری منجر شود |
احراز هویت در معاملات فیوچرز
برای معامله‌گری در تمامی بازارهای داخلی و خارجی، دستکم برای جابه‌جایی مبالغی بیش از یک آستانه‌ی معین نیاز است که مدارکی برای احراز هویت واقعی افراد ارائه شود. در معاملات و بازارهای آتی نیز ضرورت دارد برای دسترسی به‌حساب کاربری یا کیف پول خود نیز چنین فرایند رخ دهد. به طور معمول روند احراز هویت برای معاملات فیوچرز تفاوت چندانی با دیگر بازارها یا معاملات ندارد.
تفاوت فارکس و فیوچرز
معاملات فارکس، محدود به ارزهای حقیقی، فلزات گران‌بها و حامل‌های انرژی مثل نفت می‌شود، این در حالی است که قراردادهای معاملات فیوچرز راهی کلی در دادوستد و تجارت در بازارهای مختلف مالی و غیرمالی است. همچنین در فارکس شما تنها ارزهای فیات را در انتهای معاملات خود دریافت خواهید کرد؛ ولی در بازار آتی، می‌توان از ارزهای مختلف فیات و دیجیتال یا طلا یا تحویل فیزیکی خود کالا نیز بهره ببرید.
