صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟ معرفی صرافی های غیر متمرکز برای ایرانی ها

امروزه اقتصاد دیجیتال به سرعت در حال تکامل و گسترش است.ظهور صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) یک نوآوری پیشگامانه در دنیای ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود. صرافی غیر متمرکز این امکان را به شما می دهند تا بطور مستقیم و بدون واسطه دارایی های خود را معامله کنید. در این مقاله جامع، ما به دنیای صرافی‌های غیرمتمرکز، کاوش در فناوری آن‌ها، مزایا، معایب و تأثیر آن‌ها بر کل اکوسیستم ارزهای دیجیتال می‌پردازیم.

صرافی غیر متمرکز (DEX) چیست؟

DEX مخفف واژه Decentralized Exchange است. صرافی های غیر متمرکز متکی به قراردادهای هوشمند هستند و از این طریق به معامله گران اجازه می دهند تا بدون واسطه سفارشات خود را انجام بدهند. صرافی غیرمتمرکز (DEX) یک بازار همتا به همتا (P2P) است که خریداران و فروشندگان ارزهای دیجیتال را به هم متصل می کند.

صرافی غیر متمرکز چگونه کار می کند؟

DEX ها از قراردادهای هوشمند برای خودکارسازی فرآیند معاملات استفاده می کنند. زمانی که کاربری می خواهد یک ارز دیجیتال را با ارز دیگری مبادله کند، دارایی های خود را به یک قرارداد هوشمند می فرستد. قرارداد هوشمند سپس سفارشات خرید و فروش را مطابقت می‌دهد و در صورت برآورده شدن شرایط، معامله را به‌طور خودکار اجرا می‌کند، همه اینها در حالی که نگهبانی دارایی‌ها در کیف پول کاربران است.

انواع صرافی غیر متمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگی‌ها و مشخصات خاص خود را دارند. در اینجا برخی از انواع رایج صرافی‌های غیرمتمرکز آورده شده‌ است:

بازارسازان خودکار (AMMs)

AMM مخفف Automated Market Maker است که جزء کلیدی صرافی های غیرمتمرکز (DEX) است. در مبادلات سنتی، معاملات توسط دفترچه‌های سفارش تسهیل می‌شوند که در آن خریداران و فروشندگان پیشنهادات و درخواست‌ها را ارائه می‌کنند و قیمت یک دارایی را تعیین می‌کنند. با این حال، در صرافی های غیرمتمرکز، ممکن است سیستم دفترچه سفارش وجود نداشته باشد.

در عوض، AMMها از الگوریتم‌هایی برای تعیین خودکار قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضای دارایی‌ها در استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند. ارائه‌ دهندگان نقدینگی وجوهی را به این استخرها اضافه می‌کنند و در ازای آن، توکن‌هایی دریافت می‌کنند که نشان‌دهنده سهم آنها از استخر است. این توکن ها را می توان در هر زمان معامله کرد یا برای بازپس گیری سهم خود از دارایی های ادغام شده استفاده کرد.

رایج ترین نوع AMM فرمول ثابت محصول است که توسط پلتفرم هایی مانند Uniswap استفاده می شود. در این مدل، حاصلضرب مقادیر دو دارایی در یک استخر ثابت می‌ماند، به این معنی که با خرید یک دارایی، دیگری به تناسب فروخته می‌شود تا تعادل حفظ شود. این منجر به یک منحنی قیمت غیر خطی می شود که در آن معاملات بزرگتر تأثیر بیشتری بر قیمت دارند.

AMM ها صرافی های غیرمتمرکز را قادر می سازند بدون نیاز به دفترچه سفارش و بازارسازان متمرکز کار کنند. آنها راه ساده و کارآمدی را برای کاربران فراهم می‌کنند تا مستقیماً دارایی‌ها را با یکدیگر مبادله کنند، در حالی که به هر کسی اجازه می‌دهند تا به ارائه‌کننده نقدینگی تبدیل شوند و با مشارکت در استخرهای نقدینگی، کارمزد دریافت کنند.

بیشتر بخوانید: دپوزیت در صرافی ارز دیجیتال چیست؟

صرافی غیرمتمرکز سفارش دفتری (Order Book DEXs)

Order Book غیرمتمرکز صرافی‌های غیرمتمرکز معاملاتی هستند که از مکانیزم دفتر سفارش برای تسهیل تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. در بازارهای مالی، دفترهای سفارش برای انطباق با سفارشات خرید و فروش عمل می کنند، بنابراین قیمت های تجاری غالب را تعیین می کنند.

به طور مشابه، صرافی غیر متمرکز سفارشات دفتری به کاربران اجازه می دهد تا سفارشات خرید و فروش را برای جفت ارزهای دیجیتال مختلف ارسال کنند. این سفارش‌ها در دفترچه سفارش‌ها ثبت می‌شوند، جایی که پیشنهادات فعلی (سفارش‌های خرید) و درخواست‌ها (سفارش‌های فروش) در کنار قیمت‌ها و مقادیر مربوطه نمایش داده می‌شوند. هنگامی که یک سفارش خرید با یک سفارش فروش در یک نقطه قیمت مشخص همسو می شود، معامله ای بین طرف های درگیر انجام می شود.

برخلاف مدل‌های بازارساز خودکار که توسط صرافی‌های غیرمتمرکز خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند، DEX‌های سفارش کتاب برای تعیین قیمت دارایی به تعاملات مستقیم بین خریداران و فروشندگان بستگی دارند. ارائه دهندگان نقدینگی، همانطور که در مبادلات مبتنی بر بازارسازان خودکار دیده می شود، دارایی های خود را در استخرهای نقدینگی ترکیب نمی کنند. در عوض، آنها مستقیماً از طریق دفترچه سفارش با یکدیگر درگیر می شوند.

صرافی های غیر متمرکز سفارش دفتری مزایایی مانند کشف قیمت ناشی از عرضه و تقاضای بازار، کاهش احتمال لغزش برای معاملات قابل توجه در مقایسه با مبادلات مبتنی بر AMM و افزایش انعطاف پذیری استراتژی معاملاتی را ارائه می دهد. با این وجود، آن‌ها ممکن است با چالش‌هایی مانند سطوح نقدینگی پایین‌تر و منحنی یادگیری تندتر برای کاربران جدیدی که به رابط‌های تبادل متمرکز عادت کرده‌اند، مواجه شوند.

صرافی جمع‌کننده نقدینگی (DEX Aggregator)

صرافی غیر متمرکز جمع کننده نقدینگی به عنوان یک پلتفرم یا ابزاری عمل می کند که چندین صرافی غیرمتمرکز (DEX) را در یک رابط یکپارچه ادغام می کند و به کاربران امکان دسترسی گسترده تر به استخرهای نقدینگی و گزینه های قیمت گذاری بهبود یافته برای تجارت ارزهای دیجیتال یا دارایی های دیجیتال را می دهد.

تجمیع کنندگان DEX با اسکن صرافی های غیرمتمرکز مختلف و منابع نقدینگی، به دنبال مطلوب ترین قیمت ها و شرایط نقدینگی برای معاملات خاص هستند. متعاقباً، آنها معاملات را یا به طور همزمان در چندین صرافی یا به صورت متوالی انجام می دهند و تضمین می کنند که کاربران از سودمندترین شرایط موجود مطمئن هستند.

هدف اصلی تجمیع کننده های DEX در بهینه سازی اجرای تجارت با کاهش لغزش و افزایش کارایی قیمت است. اهرم نقدینگی از منابع مختلف، تجمیع کنندگان DEX را قادر می سازد تا در مقایسه با معاملات تک مبادله ای، قیمت گذاری برتر و کاهش کارمزد معاملاتی را به کاربران ارائه دهند.

بیشتر بخوانید: کاربرد هوش مصنوعی در دیفای چیست؟

معرفی صرافی های غیر متمرکز برای ایرانی ها

در این بخش به معرفی بهترین صرافی های غیر متمرکز برای ایرانی ها می پردازیم:

• صرافی Uniswap
• صرافی پنکیک سواپ 
• صرافی Halo
• صرافی سوشی سواپ
• صرافی dYdX
• صرافی OKX
• صرافی کرو Curve
• صرافی Balancer

صرافی  یونی سواپ (Uniswap) 

Uniswap یک صرافی غیرمتمرکز است که تجارت دارایی های دیجیتال را امکان پذیر می کند. UNI ارز دیجیتالی است که پلتفرم Uniswap از آن استفاده می کند. هر کسی می‌تواند با موافقت با عدم فروش یا مبادله دارایی‌های کریپتو خود، UNI کسب کند.

Uniswap، صرافی غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، هم برای معامله‌گران باتجربه و هم برای مبتدیان ارز دیجیتال مناسب است. اما تازه کارها باید به تاثیر قیمت بر معاملات توجه ویژه ای داشته باشند. 

صرافی پنکیک سواپ (Pancake Swap)

PancakeSwap یک صرافی غیرمتمرکز است که بر روی زنجیره هوشمند بایننس (BSC) برای مبادله ارزهای دیجیتال ساخته شده است. این ویژگی‌های مزرعه‌داری، شرط‌بندی و قرعه‌کشی را ارائه می‌دهد و فرصت‌هایی را برای کسب جوایز در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

Binance DEX یک صرافی منبع باز، غیرمتمرکز و غیرمتمرکز است که بر اساس بلاک چین Binance Chain، شاخه ای از شبکه Cosmos است. این صرافی از نمودار TradingView استفاده می کند و در هفته های اخیر به سرعت جفت ها و حجم معاملات خود را گسترش داده است.

صرافی غیر متمرکز Halo

Halo یک پلت فرم و شبکه فناوری است که در آن نوآوران علمی به طور مستقیم با شرکت ها برای همکاری های تحقیقاتی و فرصت های تأمین مالی ارتباط برقرار می کنند.

صرافی سوشی سواپ (Sushi Swap)

SushiSwap یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که در آن کاربران می توانند با استفاده از یک کیف پول رمزنگاری متصل، مانند MetaMask، بین ارزهای مجازی مختلف مبادله کنند.

SushiSwap که بر روی اتریوم ساخته شده است، از مدل مدرن بازارساز خودکار (AMM) استفاده می کند که برای اولین بار توسط صرافی غیرمتمرکز Uniswap (DEX) پیشگام شد.

صرافی dYdX

پلتفرم dYdX به دلیل ویژگی های امنیتی آن مورد توجه قرار گرفته است. بیشتر این امر به دلیل استفاده از فناوری قراردادهای هوشمند است که وجوه کاربران را قفل می کند، نه اینکه آنها توسط یک نهاد متمرکز ذخیره شوند.

DYDX مبتنی بر اتریوم ($ethDYDX) یک توکن حاکمیتی است که به جامعه dYdX اجازه می دهد تا پروتکل لایه 2 dYdX را که بر روی اتریوم ساخته شده است (“dYdX v3”) واقعاً اداره کند. ethDYDX در حال حاضر در حال انتقال از اتریوم به زنجیره dYdX است. 

صرافی غیر متمرکز OKX

 پلتفرم غیر متمرکز OKX دارای یک پلت فرم تجاری غیرمتمرکز و بدون مرز است که امن و غیرقابل نگهداری است. OKX DEX می‌تواند تجربه معاملاتی یکپارچه و کارمزدهای معاملاتی نسبتاً پایینی را ارائه دهد. زنجیره آن بر ارائه یک زیرساخت بهتر و اختصاصی تر از اتریوم تمرکز دارد.

صرافی کرو (Curve)

Curve یک پلتفرم محبوب بازارساز خودکار (AMM) است که راه بسیار کارآمدی را برای مبادله توکن‌ها ارائه می‌کند، در حالی که کارمزدهای پایین و لغزش پایین را حفظ می‌کند تنها با گنجاندن استخرهای نقدینگی که از دارایی‌هایی با رفتار مشابه تشکیل شده اند.

صرافی Balancer

Balancer یک پروتکل بازارساز خودکار مبتنی بر اتریوم است که به عنوان یک صرافی غیرمتمرکز و یک ابزار مدیریت پورتفولیو “خود متعادل کننده” عمل می کند. Balancer’s AMM نقدینگی را برای توکن های ERC-20 به معامله گران ارائه می دهد.

در توسعه اخیر، پروتکل مالی غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم، Balancer، با یک نقض امنیتی مواجه شد. یک طرف ناشناس جلوی پلتفرم را به خطر انداخت که منجر به سرقت حدود 238125 دلار شد. Balancer یک بازارساز خودکار است که به کاربران اجازه می‌دهد تا با حداکثر هشت توکن مختلف در هر نسبت، استخر نقدینگی ایجاد کنند.

مزایای صرافی غیرمتمرکز

حتی در مراحل اولیه توسعه خود، صرافی های غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال مزایایی را ارائه می دهند که بر حفظ و تنوع دارایی های دیجیتال، اعتماد معاملاتی، هزینه های تراکنش و حریم خصوصی سرمایه گذاران تأثیر می گذارد.

تنوع: تا اکتبر 2020، بیش از 7400 ارز دیجیتال در بازار وجود داشت. صرافی‌های متمرکز (CEX) فهرست ارزهای دیجیتال را کنترل می‌کنند و عموماً فقط آن‌هایی را فهرست می‌کنند که دارای فعالیت تجاری کافی، محبوبیت و استانداردهای امنیتی مؤثر برای اطمینان از سودآوری و انطباق با مقررات هستند. بسیاری از آلتکوین ها فقط از طریق DEX قابل دسترسی هستند، جایی که تراکنش های همتا به همتا می توانند بدون حجم معاملات بالا انجام شوند. این فرصت گسترده تری برای مشارکت در دارایی های دیجیتالی فراهم می کند و شمول مالی را افزایش می دهد.

معاملات وجوه: در CEX ها، هر تراکنش توسط یک مرجع مرکزی، خود صرافی، نظارت و ثبت می شود. از طریق قراردادهای هوشمند، DEX ها تراکنش ها را اجرا می کنند و آنها را در بلاک چین ثبت می کنند و تراکنش ها را امکان پذیر می کنند. و چون DEX ها وجوه شما را نگه نمی دارند، هدف کمتری برای هکرها هستند.

کارمزدهای کمتر: صرافی های غیرمتمرکز از طریق قراردادهای هوشمند خود عمل می کنند. بدون واسطه، DEX ها از همان ساختار کارمزدی استفاده می کنند که کارمزدهای «گاز» ساخته شده بر روی بلاک چین اتریوم است. DEX ها حداقل کارمزد، حدود 0.3٪، برای صرافی هایی مانند Uniswap دریافت می کنند. اگرچه این هزینه ها در پاسخ به استفاده از شبکه در نوسان هستند، اما بسیار کمتر از هزینه های پرداخت شده در گزینه های متمرکز باقی می مانند.

حریم خصوصی: معامله‌گرانی که از صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده می‌کنند، نیازی به افشای کلیدهای خصوصی خود ندارند، زیرا کیف پول‌ها به صورت خارجی نگهداری می‌شوند و DEXها مسئولیتی در قبال وجوه ندارند. بنابراین، کاربران معمولاً هنگام استفاده از DEX ملزم به تکمیل رویه‌های KYC و AML نیستند. اگرچه این ممکن است راحت باشد، اما مسائل حقوقی را به همراه دارد.

معایب صرافی DEX

معایب ناشی از استفاده از مبادلات غیرمتمرکز نیز موانعی را برای پذیرش گسترده ایجاد می کند. این محدودیت ها بر مقیاس پذیری DEX ها، تجربه کاربر، نقدینگی بازار و تحرک سرمایه تأثیر می گذارد.

مقیاس پذیری: مقیاس پذیری بلاک چین به تعداد تراکنش هایی که یک شبکه می تواند قبل از رسیدن به ظرفیت پردازش پردازش کند بستگی دارد. به عنوان مثال، شبکه بیت کوین 4.6 تراکنش در ثانیه (TPS) را پردازش می کند، در حالی که اتریوم به 15 TPS می رسد. صرافی‌های غیرمتمرکز با استفاده از قراردادهای هوشمندی که در شبکه‌های بلاک چین قرار دارند، عمل می‌کنند، بنابراین DEX‌ها توسط محدودیت‌های زیرساختی شبکه‌های زیربنایی خود محدود می‌شوند.

تجربه کاربر: DEX ها در مراحل اولیه توسعه خود هستند، که می تواند برای کسانی که کمتر با فناوری بلاک چین غیرمتمرکز آشنا هستند چالش برانگیز باشد. در ابتدا، کاربران باید خود را با پلتفرم های کیف پول خارجی برای تعامل با DEX ها آشنا کنند. متعاقباً، آنها باید کیف پول خود را از طریق انتقال ارز فیات یا ارز دیجیتال تامین کنند. در نهایت، آنها باید این کیف پول را به رابط DEX برای انجام معامله پیوند دهند. فرآیند سپرده گذاری برای معامله در CEX بسیار ساده تر است.

نقدینگی بازار: از آنجایی که DEX ها نسبتا جدید هستند و از جفت های معاملاتی مختلف پشتیبانی می کنند، تکه تکه شدن بازار بر نقدشوندگی بازار تأثیر منفی می گذارد. با این حال، نقدینگی دارایی به طور قابل توجهی با رشد DeFi افزایش یافته است.

On-ramp و Off-ramp: فناوری کنونی DEX خرید دارایی های دیجیتال با ارزهای فیات مانند USD را تسهیل نمی کند، و همچنین کاربران نمی توانند فیات را معامله کنند یا از حساب های بانکی خود برداشت کنند. در حالی که فناوری استیبل کوین برای تکرار نقش فیات در اکوسیستم دی‌فای در حال ظهور است، عدم وجود رمپ‌های داخل و خارج فیات مانعی برای ورود کاربران مبتدی به وجود می‌آورد.

مقایسه ویژگی های صرافی های متمرکز و غیر متمرکز

صرافی‌های سهام و فیات به‌ عنوان قطب‌های مرکزی عمل می‌کنند که در آن خریداران و فروشندگان با هم در یک نقطه قرار می گیرند و تضمین می‌کنند که معامله‌گران می‌توانند با ارائه نقدینگی به طور یکپارچه وارد موقعیت‌ها و خارج شوند. 

افزایش نقدینگی احتمال یافتن طرف مقابل را که مایل به مشارکت در معامله است افزایش می دهد. در حالی که صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال (CEX) تجارت دارایی‌های دیجیتال مبتنی بر بلاک چین را تسهیل می‌کنند، خود پلتفرم‌ها می‌توانند در حالت متمرکز یا غیرمتمرکز فعالیت کنند. صرافی های متمرکز به عنوان واسطه های قابل اعتماد در تراکنش ها عمل می کنند و اغلب با ذخیره و محافظت از کلیدهای خصوصی از دارایی های شما محافظت می کنند.

صرافی‌های متمرکز رمزگذاری شده جنبه‌های مختلف ترید دارایی دیجیتال را تسهیل می‌کنند، از امنیت گرفته تا قیمت‌ گذاری منصفانه در بازار و رعایت مقررات، تضمین حفاظت از مصرف‌کننده و دسترسی به جدیدترین دارایی‌های دیجیتال. در اکثر CEX ها، قبل از شروع تراکنش ها، باید ارز فیات یا رمزگذاری شده را در یک کیف پول صرافی تعیین شده واریز کنید. 

از کیف پول صرافی خود، می توانید وجوه را به یک کیف پول ارز دیجیتال خارجی منتقل کنید یا ارزهای دیجیتال را با فیات مبادله کنید و وجوه را به حساب بانکی خود برداشت کنید. تا سپتامبر 2020، CEX ها تقریباً 95 درصد از حجم کل تراکنش های ارز دیجیتال را تشکیل می دادند.

بیشتر بخوانید: تفاوت صرافی‌ متمرکز و غیر متمرکز چیست؟

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)  جایگزینی برای پلتفرم‌های متمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به‌عنوان جایگزینی برای پلتفرم‌های CEX ظاهر شده‌اند که تجارت همتا به همتا (P2P) و دسترسی به بخش مالی غیرمتمرکز (DeFi) در حال ظهور را ارائه می‌دهند. در حال حاضر، بیش از 35 گزینه برای مبادلات غیرمتمرکز وجود دارد. 

پلتفرم هایی مانند Uniswap، Kyber و Bancor به عنوان جایگزین های غیرمتمرکز برای صرافی های متمرکز به رسمیت شناخته شده اند. در ژانویه 2019، پلتفرم‌های DEX تنها 0.11 درصد از حجم تجارت جهانی را به خود اختصاص دادند، اما این رقم تا آگوست 2023 به 14 درصد افزایش یافت. حجم معاملات ماهانه در صرافی‌های غیرمتمرکز تا اوت 2023 از 40 میلیارد دلار فراتر رفت.

بهتر است در کدام صرافی (متمرکز یا غیر متمرکز) ثبت نام کنیم؟

با توجه به هر آنچه که تا کنون خواندیم، اگر تنوع دارایی‌های دیجیتال، اعتماد معاملاتی، هزینه‌های تراکنش، و حریم خصوصی سرمایه‌گذاران برای شما اهمیت دارد، به نظر می‌رسد که ثبت‌نام در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) مناسب‌تر باشد. این صرافی‌ها از قراردادهای هوشمند برای انجام معاملات استفاده می‌کنند، اما نهایتاً کارمزد کمتری از کارمزدهای متمرکز دریافت می‌کنند. 

همچنین، حریم خصوصی بیشتری را برای معامله‌ گران فراهم می‌کنند و نیازی به افشای کلیدهای خصوصی خود ندارند. اگر امنیت، قیمت‌گذاری منصفانه، و دسترسی به جدیدترین دارایی‌های دیجیتال مهم است، ثبت‌نام در صرافی‌های متمرکز (CEX) مناسب‌تر به نظر می‌رسد، زیرا اغلب با ذخیره و محافظت از کلیدهای خصوصی مشتریان موافقت می‌کنند و امنیت گرفته تا قیمت‌گذاری منصفانه را در بازارها رعایت می‌کنند.