بسیاری از افراد، بیت کوین را فقط بهعنوان ابزاری جذاب برای سرمایه‌گذاری و ذخیره ارزش می‌شناسند، اما واقعیت این است که این ارز دیجیتال از سال‌ها قبل بهعنوان ابزاری واقعی برای خرید کالا و خدمات نیز مطرح شده است. از سوپرمارکت و رستوران گرفته تا دانشگاه و پرواز هواپیما، بیت کوین در سطح جهانی در حال بهره‌برداری است. در این مقاله، بررسی می‌کنیم با بیتکوین چه چیزهایی میتوان خرید. همچنین به فروشگاههای پذیرنده بیت کوین، وضعیت استفاده در ایران، چالش‌ها و مزایا هم پرداخته میشود.
با بیتکوین چه کالاها و خدماتی را میتوان خرید؟
در حال حاضر، لیست متنوعی از کالاها و خدمات وجود دارد که بسیاری از مردم عادی می‌توانند به آسانی با بیت کوین به آنها دسترسی داشته باشند. با این اوصاف، در ادامه صرفا به بخشی از مهم‌ترین کالاها و خدمات اشاره می شود:
- ملزومات روزمره و سوپرمارکت: شرکت‌هایی مانند Whole Foods و برخی شعبات Starbucks در آمریکا به واسطه اپلیکیشن‌هایی مانند Flexa و Bakkt امکان پرداخت با بیتکوین را فراهم کرده‌اند.
- سفر و پرواز: پلتفرم‌هایی مانند Travala، CheapAir و Expedia امکان رزرو هتل، پرواز و کرایه خودرو را با بیتکوین فراهم کرده‌اند.
- آموزش و شهریه دانشگاه: دانشگاه نیكوزیا در قبرس، Lucerne در سوئیس و Bentley و King’s College در ایالات‌متحده، بیتکوین را برای پرداخت شهریه می‌پذیرند.
- خرید املاک و مستغلات: معامله‌هایی مانند خرید پنت‌هاوس در میامی به ارزش ۲۲.۵ میلیون دلار با بیتکوین انجام شد. همچنین شرکت‌هایی مانند WeWork از بیتکوین برای پرداخت استفاده کرده‌اند.
- خدمات لوکس: از پرواز با جت خصوصی (مثل Fast Private Jet و LunaJets) تا خرید اتومبیل و جواهرات، بیتکوین بهعنوان گزینه پرداخت پذیرفته شده است.
- تفریح و بلیت ورزشی: تیم NBA دالاس مایوریکس بلیت بازی و کالاها را از طریق بیتکوین می‌فروشد.
- هنر و کلکسیون: آثار دیجیتالی چون «Genesis Cat» تا NFTهایی مانند «Everydays» اثر Beeple با بیتکوین خریداری شده‌اند.
پیشنهاد مطالعه:
از شبکه‌های انتقال بیت کوین چه می‌دانید؟
لیست فروشگاه‌هایی که بیتکوین می‌پذیرند
برخی از برندهای بزرگ که بیتکوین را بهعنوان روش پرداخت پذیرفته‌اند عبارت‌اند از:
- Microsoft برای خرید دیجیتال برنامه‌ها و محتواهای کنسول ایکس باکس
- Starbucks از طریق Bakkt
- Whole Foods با اپلیکیشن Spedn
- AT&T برای پرداخت قبض موبایل
- Shopify و صدها فروشگاه مستقل
- Expedia و Travala برای سفر
- Newegg برای لوازم الکترونیکی
- خرده‌فروشی‌هایی مانند Overstock, Home Depot, Virgin Galactic, Dallas Mavericks
همچنین سایت‌هایی مانند CoinMap نقشه‌ای از فروشگاههای پذیرنده بیتکوین را ارائه می‌دهند.
در ایران چگونه با بیتکوین میتوان خرید کرد؟
بیت کوین بهعنوان یک دارایی دیجیتال در میان ایرانیان محبوبیت زیادی دارد، اما استفاده از آن برای خرید مستقیم کالا و خدمات هنوز فراگیر نشده و با موانع قانونی و فرهنگی مواجه است. در حال حاضر، برخی کسب‌وکارها و اشخاص ترجیح می‌دهند به‌جای دریافت ریال، دستمزد یا مبلغ خدمات خود را به‌‌صورت بیت کوین دریافت کنند. این موضوع بیشتر به دلیل حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم ریالی و نوسانات بازار داخلی است، نه به خاطر رایج بودن خرید با بیتکوین در جامعه.
به طور مثال، بعضی از طراحان سایت، برنامه‌نویسان، فریلنسرهای حوزه فناوری، یا حتی فروشندگان کالاهای خاص، در مذاکره‌های شخصی اعلام می‌کنند که پرداخت با بیتکوین هم امکانپذیر است. این روند البته بیشتر در فضای تلگرام، اینستاگرام یا شبکه‌های اجتماعی انجام میشود و چارچوب قانونی مشخصی ندارد.
باید توجه داشت که هنوز هیچ فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ، سوپرمارکت، پلتفرم خرید آنلاین یا برند مطرح داخلی، به‌‌طور رسمی امکان پرداخت با بیتکوین را در وب‌سایت یا سیستم حسابداری خود فراهم نکرده است. بانک مرکزی و نهادهای رسمی نیز بارها اعلام کرده‌اند که بیتکوین صرفا برای ماینینگ (استخراج) قانونی است و استفاده از آن برای پرداخت، از نظر حقوقی حداقل فعلا تایید نشده است. با این وجود، مردم در ایران با استفاده از روش‌هایی مانند تبدیل بیتکوین به ریال در صرافی‌های داخلی یا پلتفرم‌های همتا به همتا، به‌‌صورت غیرمستقیم با دارایی‌های رمزارزی خود کالا خریداری می‌کنند. اما باید گفت که خرید مستقیم با بیتکوین در ایران هنوز واقعیت جاری در دنیای بازار نیست و بیشتر در سطح توافقات خصوصی و در موارد خاص دیده میشود.
پیشنهاد مطالعه:
چگونه بیت کوین بخریم؟
چالش‌ها و مزایای خرید با بیتکوین
از مزیت‌های خرید با بیت کوین میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرداخت جهانی و سریع: بدون نیاز به بانک یا واسطه مالی بین‌المللی. در El Salvador، پروژه Bitcoin Beach نشان داده مردم حتی در روستاها برای پرداخت روزانه از بیتکوین استفاده می‌کنند.
- هزینه کمتر برای پرداخت‌های خرد: مثلا برای خرید قهوه یا پرداخت شهریه.
- پوشش مالی برای افراد فاقد حساب بانکی: در کشورهایی مانند کنیا یا بولیوی این امر در حال افزایش است.
جدا از بحث مزیت‌های خرید با بیت کوین، چالش‌هایی نیز این رویه به دنبال دارد:
- نوسانات شدید قیمت: ارزش بیتکوین ممکن است به طور میانگین روزانه ۵ الی ۱۰ درصد نوسان داشته باشد، فارغ از هزینه پرداخت.
- پذیرش محدود: بسیاری از فروشگاه‌ها هنوز پذیرش مستقیم بیتکوین ندارند.
- کارمزد تراکنش و تاخیر: وابسته به شبکه ممکن است هزینه بالایی داشته باشد یا برای انجام تراکنش به زمان زیادی نیاز باشد؛ چرا که زیر ساخت و شلوغی شبکه یکی از عوامل موثر در تاخیر به حساب می‌آید.
غیر از بیتکوین، با چه رمزارزهای دیگری میتوان خرید کرد؟
در حال حاضر، پذیرش ارزهای دیجیتال بهعنوان یک راه قانونی برای پرداخت در بسیاری از جوامع و کشورها در حال گسترش است. با این اوصاف، رمزارزهای زیر را میتوان فعلا گزینه‌های مطلوب برای خرید خدمات و محصولات دانست:
- اتریوم (ETH) و لایت‌کوین (LTC): در برخی فروشگاه‌ها مانند Overstock پذیرش دارد.
- استیبلکوینها مثل تتر (USDT): در بولیوی، سوپرمارکت‌ها قیمت‌ها را با USDT مشخص کرده‌اند؛ خبری که توسط پائولو آردوئینو (مدیر عامل تتر) منتشر شد.
- دوج‌کوین (DOGE): در برخی شعبه‌های Eatery یا فروشگاههای کوچک آمریکایی پذیرفته میشود.
- USDC و سایر استیبلکوینها: برای خرید املاک، پرداخت‌های بزرگ یا تراکنشهای با ثبات استفاده میشود.
پیشنهاد مطالعه:
چه کسانی بیشترین بیت کوین را دارند؟
آیا خرید با بیتکوین آینده دارد؟
پاسخ کوتاه این است: بله، اما نه به این زودی! بیت کوین بهعنوان نخستین و محبوب‌ترین رمزارز دنیا، مسیر خود را برای تبدیل‌شدن به یک ابزار پرداخت واقعی آغاز کرده، اما هنوز در ابتدای راه است. در کشورهای پیشرفته، فروشگاههای بزرگی مانند مایکروسافت، تسلا و Subway پذیرنده بیتکوین بوده‌اند یا هستند. همچنین، برخی کشورها مانند السالوادور و جمهوری آفریقای مرکزی، بیت کوین را بهعنوان پول رسمی پذیرفته‌اند. این نشانه‌ها امید به آینده‌ای را ایجاد می‌کنند که در آن خرید با بیتکوین، عادی و پذیرفته‌شده خواهد بود. با این حال، چالش‌هایی مانند نوسان شدید قیمت، کارمزدهای بالا در برخی شبکه‌ها، مسائل مربوط به مقیاس‌پذیری و نبود قوانین مشخص در بسیاری از کشورها از جمله ایران، هنوز مانع از پذیرش گسترده بیتکوین بهعنوان ابزار خرید روزمره شده‌اند.
از سوی دیگر، فناوری‌هایی مانند Lightning Network برای انجام تراکنشهای فوری و با کارمزد بسیار پایین، و صد البته ظهور دستگاه‌های Bitcoin ATM، نویدبخش تحولاتی هستند که می‌توانند موانع فنی را از میان بردارند. در نهایت، میتوان گفت که اگر زیرساخت‌های قانونی، مالی و فنی مهیا شوند، بیت کوین میتواند در آینده‌ای نه چندان دور، به جایگاه شایسته‌ای به عنوان ابزار پرداخت برسد. اما تا آن زمان، همچنان باید آن را بیشتر به عنوان یک دارایی سرمایه‌گذاری یا ابزار ذخیره ارزش در نظر گرفت تا یک واحد پول قابل خرج کردن در فروشگاه‌ها.
