تفاوت صرافی‌ متمرکز و غیر متمرکز چیست؟ (هر آنچه که باید بدانید)

اگر شما همین الان قصد داشته باشید که وارد دنیای معاملاتی ارزهای دیجیتال شوید، اولین کاری که باید انجام دهید بازکردن یک حساب کاربری در یک صرافی ارز دیجیتال است. شما با این کار می‌توانید ارزهای دیجیتال مورد نظرتان را خریداری کنید یا به فروش برسانید. می‌توانید از قیمت ارزهای دیجیتال مختلف با خبر شوید و ارزهای خود را به ارزهای دیگر تبدیل کنید. پس این صرافی‌ها به نوعی مهم‌ترین پلتفرم‌هایی هستند که شما برای ورود به بازار سرمایه ارزهای دیجیتال، باید در آن‌ها عضو شوید. اما آیا صرافی‌های ارزهای دیجیتال، همه شبیه به هم هستند یا اینکه با هم تفاوت هایی هم دارند؟ ما در این مقاله قصد داریم در مورد دو نوع صرافی ارز دیجیتال متمرکز و غیر متمرکز با شما صحبت کنیم،و اینکه تفاوت صرافی‌ متمرکز و غیر متمرکز در چیست؟ در ادامهٔ این مقاله با ما همراه باشید تا هر آنچه را که لازم است در مورد صرافی‌های ارز دیجیتال بدانید را، برای شما به طور کامل بازگو کنیم.

صرافی ارز دیجیتال چیست؟

صرافی‌های ارز دیجیتال (cryptocurrency exchange) ، در حقیقت یک جور بازار معاملاتی هستند. در این بازارهای معاملاتی فقط رمزارزها خریداری می‌شوند و به فروش می‌رسند. شما می‌توانید ارزهای دیجیتال مورد نظرتان را با استفاده از ارزهای فیات (واحد پول کشورتان یا دلار آمریکا) خریداری کنید و یا اینکه آن‌ها را با ارزهای دیگر مبادله کنید. ممکن است هر کدام از این صرافی‌ها برای معامله گران ارزهای دیجیتالشان امکانات متفاوتی را فراهم کنند و یا اینکه قوانین و مقررات خاص خودشان را داشته باشند، اما در نهایت وظیفهٔ اصلی آن‌ها که بین همه‌شان مشترک است، ایجاد بستری برای مبادله و خرید و فروش ارز دیجیتال است. این صرافی‌ها آنلاین هستند و شما می‌توانید با استفاده از گوشی موبایل یا کامپیوتر شخصیتان، به راحتی وارد آنها شوید و هر زمانی که دوست داشتید معاملاتتان را در آن‌ها انجام دهید. 

همان‌طور که در مقدمه به آن اشاره کردیم، صرافی‌های ارز دیجیتال به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• صرافی‌ متمرکز
• صرافی غیر متمرکز

صرافی متمرکز ارز دیجیتال (CEX)

در یک صرافی متمرکز ارز دیجیتال (Centralized exchange)، شما باید کمی از  اصل و ماهیت غیر متمرکز ارزهای دیجیتال فاصله بگیرید. بگذارید با یک سؤال شروع کنیم. چرا به این صرافیها متمرکز میگویند؟

 ما زمانی واژهٔ غیر متمرکز را به کار می‌بریم که هیچ واسطه‌ای بین شما و فروشندگان یا خریداران ارزهای دیجیتال وجود نداشته باشد. اما در این صرافی‌ها، چنین نیست. به همین دلیل به آنها صرافی‌های متمرکز میگوییم. زیرا در اصل، یک ناظر به عنوان واسطه، بر معاملات شما وجود دارد که آن هم صرافی مورد نظر است؛ درست مانند بانک‌ها. شما برای اینکه بتوانید معاملاتتان را در این صرافی متمرکز انجام دهید، نیاز است تا اطلاعاتتان را ثبت کنید و هویتتان را اثبات کنید. هرچقدر اطلاعاتی که وارد می‌کنید و از شما خواسته می‌شود، دقیق‌تر و کامل‌تر باشد، سقف مجاز شما برای خرید و فروش بیشتر می‌شود. 

پس در نهایت شما ارزهای دیجیتال و توکن‌های مورد نظرتان را از این صرافی‌ها به عنوان، شخص ثالث، تهیه می‌کنید. بنابراین تأمین دارایی هم به عهدهٔ این صرافی متمرکز است. اگر تازه  وارد بازار کریپتوکارنسی شده‌اید، صرافی‌های متمرکز برای شما انتخاب بهتری هستند. زیرا هم امنیت شما را تا حد زیادی تأمین می‌کنند، هم کاربری آسان‌تری دارند و هم در صورت بروز مشکلات فنی کمکتان می‌کنند.

بهترین صرافی های متمرکز

از معروف‌ترین صرافی‌های متمرکز جهان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم

• بایننس (Binance)
• بیت فینیکس (bit finex)
• کوین بیس (coin base)
• لوکال بیت کوینز (local bitcoins)
• هوبی (huobi)
• پولونیکس (polonix)
• بیترکس (bittrex)

صرافی‌های متمرکز چطور کار می‌کنند؟

سیستم قیمت گذاری در صرافی‌های متمرکز بدین صورت است که فروشنده و خریدار هر کدام قیمت مورد نظرشان را در دفتر سفارشات ثبت می‌کنند و هر گاه دو قیمت کاملاً با هم هماهنگ شدند، آن معامله انجام می‌شود. قائدتا هر چقدر که تعداد معامله گران در یک صرافی متمرکز بیشتر باشد، در دفترهای معاملاتی سفارش‌های بیشتری ثبت می‌شود و در نتیجه سفارش‌ها در مدت زمان کمتری انجام می‌شوند. این را هم باید در نظر بگیرید که قیمت‌ها در صرافی‌های متمرکز بر اساس میزان عرضه و تقاضا مشخص می‌شوند.

فرض کنید شخصی قصد دارد تعدادی از ارز دیجیتال (x) خود را بفروشد. او قیمتی که برای این ارزها در نظر گرفته است 5.30 دلار است. او باید صبر کند تا خریداری با همین قیمت، برای خرید این مقدار از ارز دیجیتال (x) در دفتر سفارشات، درخواست ثبت کند تا بتواند ارزهای خود را بفروشد. طبیعتاً هر چه تعداد کاربران در یک صرافی بیشتر باشد، سفارش‌ها هم با سرعت بیشتری ثبت می‌شوند.

مزایای صرافی متمرکز

• امکان ذخیره کوین‌هایتان بر روی همین صرافی‌ها وجود دارد. بدون اینکه نیاز به کیف پول دیجیتال شخصی داشته باشید.
• سرمایه‌های شما تحت کنترل و نظارت هستند و صرافی‌های متمرکز امنیت مورد نیاز را برایتان فراهم می‌کنند.
• سرعت انجام معاملات و تأیید شدن سفارش‌ها بسیار بالاست.
• صرافی‌های متمرکز به‌خاطرداشتن تیم پشتیبانی، می‌توانند در بسیاری از موارد به شما کمک کنند.
• از آنجایی که نظارت قانون بر روی آن وجود دارد و نیاز به مجوز دارد، فضای امنی را فراهم می‌کند.
• اگر رمز ورود خود را فراموش کنید و یا اگر هر مشکل دیگری گریبانتان را بگیرد، می‌توانید با پیگیری مشکل خود را به راحتی حل کنید.
• دسترسی داشتن به تراکنش‌های قبلی در این سیستم بسیار راحت‌تر است.
• با استفاده از صرافی‌های متمرکز شما در لحظه می‌توانید موجودی حساب کاربری‌تان را چک کنید.

معایب صرافی متمرکز

• بزرگ‌ترین عیب صرافی‌های متمرکز این است که به خاطر ماهیتشان، ممکن است یک شبه  به هر دلیلی، اعم از کلاهبرداری یا هک، بسته شوند و تمام سرمایه‌هایی که بر روی حساب‌های کاربران بوده، به باد برود. (هرچند این احتمال کم است، اما نباید آن را نادیده گرفت. بهتر است همیشه سرمایه‌هایتان را به یک کیف پول دیجیتال شخصی انتقال دهید.)
• کارمزدها در صرافی‌های متمرکز بر حسب تعداد سفارشات افراد تعیین می‌شود و رقم مشخصی ندارد.

صرافی غیر متمرکز ارزهای دیجیتال (DEX)

صرافی‌ غیر متمرکز(Decentralized exchange) یک تفاوت اساسی با صرافی‌ متمرکز دارد. در این صرافی‌ها شخص ثالث حذف می‌شود. یعنی شما می‌توانید بدون بازکردن حساب کاربری و بدون ثبت هویتتان، معاملات خود را به صورت کاربر به کاربر و همتا به همتا (p2p) انجام دهید. در این صرافی‌ها تمام خرید و فروش‌ها و تمام تراکنش‌ها بر روی شبکه بلاک چین ذخیره می‌شوند. پس هیچ ناظر و کنترل‌کننده‌ای وجود ندارد و تمام معاملات از طریق قراردادهای هوشمند پیش می‌روند.

در این صرافی‌ها هر کس خودش مسئول دارایی‌های خودش است. این نکته، نکتهٔ مثبتی تلقی می‌شود. زیرا دارایی‌های بر روی پلتفرمی مرکزی ذخیره نمی‌شوند که هکرها بتوانند به راحتی آن را حک کنند یا اینکه اتفاقات دیگری باعث مسدود شدن حساب‌ها بشوند. پس در این پلتفرم‌ها، هیچ دولت یا بانک یا سازمانی دخالتی ندارد و هیچ نیروی واسطه‌ای بین معامله گران قرار نمی‌گیرد.

بهترین صرافی های غیر‌متمرکز برای ایرانی ها

از معروف‌ترین صرافی‌های غیر متمرکز جهان می‌توانیم به صرافی های زیر اشاره کنیم:

• یونی سواپ (uniswap)
• پنکک سواپ (pancakeswap)
• بیسکیو (bisq)
• بنکور (bancor)
• کایبر سواپ (kyberswap)
• بیت شرز (bitshares)
• وان اینچ (1inch)
• سوشی سواپ (sushiswap)

صرافی‌های غیر متمرکز چگونه کار می‌کنند؟

1. شما باید یک کیف پول دیجیتالی شخصی بسازید و با داشتن آن وارد صرافی غیر متمرکز مورد نظرتان بشوید.
2. اگر مثلاً قصد فروش دارید، توکن مورد نظرتان را مشخص می‌کنید و قیمت مورد نظرتان را هم مشخص می‌کنید.
3. کاربران دیگری که در آن صرافی هستند، پیشنهادهای خریدشان را در دفتر سفارشات ثبت می‌کنند.
4.  با استفاده از قراردادهای هوشمند، فرایند تطابق سازی معاملات انجام می‌شود.
5. هر دو طرف معادله تراکنش را تأیید می‌کنند.
6. سفارش شما بر روی شبکه بلاک چین ثبت و ذخیره می‌شود و دارایی‌ها منتقل می‌شوند.

مزایای صرافی غیر متمرکز

• کنترل دارایی‌هایتان کاملاً دست خودتان است.
• امکان حفظ حریم خصوصی و امکان عدم شفاف سازی هویت در صرافی‌های غیر متمرکز وجود دارد.
• امکان هک شدن این صرافی‌ها یا جعل شدن تراکنش‌ها وجود ندارد.
• کارمزد معاملات در تراکنش‌های صرافی‌های غیر متمرکز، بسیار پایین یا حتی صفر است. 
• دارای سیستم قانون گذاری پیچیده‌ای نیست و می‌توان آن را به‌راحتی تأسیس کرد.

معایب صرافی غیر متمرکز

• از آنجایی که باید بین زنجیره‌های مختلف برای انجام قراردادهای هوشمند تعامل برقرار شود، سرعت انجام معاملات در این صرافیها پایین می‌آید.
• در صرافی‌های غیر متمرکز نقدینگی کمتری به نسبت صرافی‌های متمرکز در جریان است.
• پشتیبانی ندارد و در صورت بروز مشکل، کاری از دستتان بر نمی‌آید.

تفاوت صرافی‌ متمرکز و غیر متمرکز

برای اینکه بتوانیم به طور دقیق‌تر و مفصل‌تر به تحلیل امکانات و شرایط صرافی‌های متمرکز و غیر متمرکز بپردازیم، نیاز است عوامل مختلفی را که باعث ایجاد تمایز بین این دو نوع صرافی می‌شوند را در نظر بگیریم و آنها را به دقت بررسی کنیم.

ما چندین معیار مختلف را بر اساس استانداردها در نظر گرفته‌ایم و یک به یک آنها را برای شما توضیح داده‌ایم:

معیار کنترل: 

در صرافی‌های متمرکز، کنترل حساب و دارایی‌های شما، بر عهدهٔ صرافی و پلتفرم انجام معاملات است. اما در صرافی‌های غیر متمرکز، کنترل حساب کاربر به عهدهٔ خود فرد است.

معیار امنیت:

صرافی‌های متمرکز همیشه در معرض خطر حملهٔ هکرها قرار دارند. اما در صرافی‌های غیر متمرکز، حملات و کلاه برداری‌های این‌چنینی ممکن نیست.

معیار محبوبیت: 

از آنجایی که در صرافی‌های متمرکز حجم نقدینگی بیشتری در جریان است و زیرساخت‌های بهتری دارد، از محبوبیت بیشتری به نسب صرافی‌های غیر متمرکز برخوردار هستند.

معیار هزینه‌ها: 

در صرافی‌های متمرکز، شما برای انجام تراکنشها باید هزینه‌ای را بابت کارمزد به صرافی پرداخت کنید. اما در صرافی‌های غیر متمرکز، هزینه انجام تراکنشها صفر است و از این لحاظ برای تریدرها انتخاب وسوسه‌کننده‌ای محسوب می‌شود.

معیار امکانات: 

این نکته را نمی‌توان فراموش کرد که امکاناتی که از نظر پشتیبانی و سفارشی سازی کردن تراکنش‌ها صرافی‌های متمرکز ارائه می‌دهند، به‌مراتب بیشتر از صرافی‌های غیر متمرکز است.

معیار قوانین و مقررات:

صرافی‌های متمرکز برای اینکه بتوانند فعالیت کنند، نیاز به مجوز دارند. و باید قوانین و قواعدی را رعایت کنند که تا بتوانند این مجوز را کسب کنند و به فعالیت خودشان ادامه دهند؛ قوانینی مانند رعایت پروتکل‌های شناخت مشتری و قوانین بین‌المللی ضد پول‌شویی. اما صرافی‌های غیر متمرکز احتیاج به مجوز ندارند و در حقیقت مقررات آنها بر حسب مقررات بلاک چین است. یعنی حتی اگر دولت‌ها، یا سازمان‌های مرکزی هم استفاده از صرافی‌ها و انجام مبادلات با رمزارزها را هم ممنوع کنند، صرافی‌های غیر متمرکز می‌توانند به فعالیت خودشان ادامه دهند.

معیار نقدینگی: 

همان‌طور که بالاتر هم اشاره کردیم، حجم نقدینگی که در صرافی‌های متمرکز در جریان است بسیار بیشتر از حجم سرمایه‌هایی است که در صرافی‌های غیر متمرکز در جریان است. که خود این عامل، بر عوامل دیگر هم تأثیر می‌گذارد.

معیار سرعت:

وقتی حجم نقدینگی کم باشد، زمان بیشتری لازم می‌شود تا سفارش‌های خرید و فروش بتوانند با هم تطبیق پیدا کنند. این مشکل بیشتر گریبان صرافی‌های غیر متمرکز را می‌گیرد و ما در صرافی‌های متمرکز کمتر با چنین مشکلی روبه‌رو می‌شویم. در صرافی‌های متمرکز، تراکنش‌های شما در کسری از ثانیه تأیید می‌شود اما در صرافی‌های غیر متمرکز این زمان حتی ممکن است تا چند دقیقه هم طول بکشد.

سخن آخر

ما در این مقاله به طور مفصل تفاوت‌ صرافی‌ متمرکز و غیر متمرکز را برایتان بازگو کردیم. این که شما با توجه به نیازتان تصمیم بگیرید از کدام صرافی‌ها استفاده کنید، کاملاً بستگی به خودتان دارد. شما باید ببینید که اولویت شما هنگام انجام تراکنش‌هایتان، چه چیزهایی است؟ مثلاً سرعت انجام تراکنش‌ها برای شما در اولویت است یا امنیت روانی شما. 

 ما هیچ کدام از این صرافی‌ها را رد نمی‌کنیم و در موردشان نظر جانب‌دارانهای نمی‌دهیم. خیلی از افراد معتقدند که صرافی‌های غیر متمرکز در آینده به‌طورکلی جای صرافی‌های متمرکز را می‌گیرند و تنها نوع موجود از صرافی ارز دیجیتال در دنیا می شوند. اما در نهایت باید دید که این صرافی‌ها در طول زمان چه میزان مقبولیت و محبوبیتی را می‌توانند از آن خود کنند. در صرافی‌های غیر متمرکز از آنجایی که مسئولیت دارایی‌هایتان و مدیریت آنها 100% به عهدهٔ خودتان است، باید دقت بیشتری به خرج دهید. اما در صرافی‌های متمرکز، تیم‌های پشتیبانی در خیلی از موارد می‌توانند کمکتان کنند و مشکلات فنی‌تان را حل کنند. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد و شما بعد از خواندن آن بتوانید به خوبی مزایا و معایب این دو نوع صرافی را با هم مقایسه کنید و هوشمندانه‌ترین انتخاب را انجام دهید.