تصور کنید صاحب یک خانه ارزشمند هستید. به آینده و افزایش قیمت آن باور دارید، اما همزمان نگران وقوع یک حادثه غیرمنتظره مانند زلزله هستید که شاید تمام دارایی شما را نابود کند. راه‌حل منطقی چیست؟ شما با پرداخت مبلغی مشخص و نه چندان زیاد، خانه خود را «بیمه» می‌کنید. با این کار، شما ریسک یک فاجعه بزرگ را با یک هزینه کوچک و قابل مدیریت جایگزین کرده‌اید. آپشن در ارز دیجیتال، در اصولی‌ترین کاربرد خود، دقیقاً همین نقش را برای سبد سرمایه‌گذاری شما ایفا میکند.
اما این ابزار قدرتمند، چهره دیگری نیز دارد. تصور کنید بلیت یک قرعه‌کشی بزرگ را می‌خرید. با پرداخت هزینه‌ای اندک، شانس برنده شدن یک جایزه بسیار بزرگ را به دست می‌آورید، در حالی که می‌دانید به احتمال زیاد، تنها همان هزینه بلیط را از دست خواهید داد. این چهره دیگر آپشن‌هاست: ابزاری برای سفته بازی در بازار کریپتو با پتانسیل سودهای انفجاری و البته ریسک از دست دادن کامل سرمایه اولیه.
این ماهیت دوگانه، معاملات آپشن را به یکی از جذاب‌ترین، پیچیده‌ترین و خطرناک‌ترین ابزارها در بازارهای مالی تبدیل کرده است. در این راهنمای جامع، با جزئیات بیشتری از آپشن در ارز دیجیتال آشنا میشویم. به زبانی ساده توضیح می‌دهیم که این ابزار چیست، چگونه می‌توان از آن هم به عنوان یک سپر دفاعی (بیمه) و هم یک شمشیر تیز (سفته‌بازی) استفاده کرد. همچنین چه نکات کلیدی را باید قبل از ورود به این دنیای حرفهای بدانید.
انواع آپشن در کریپتو (Call-Put)
قرارداد آپشن (Option)، همانطور که از نامش پیداست، به خریدار خود یک «اختیار» یا «حق» میدهد، نه یک «تعهد» یا «اجبار». خریدار آپشن این حق را دارد که یک دارایی مشخص را با قیمتی از پیش تعیین‌شده و در یک تاریخ معین یا قبل از آن، بخرد یا بفروشد. برای درک بهتر، ابتدا باید با اجزای اصلی یک قرارداد آپشن آشنا شویم:
- دارایی پایه (Underlying Asset): همان ارز دیجیتالی که قرارداد بر اساس آن نوشته شده است (مثلاً بیت کوین).
- قیمت اعمال (Strike Price): قیمتی که در قرارداد توافق شده و خریدار حق دارد با آن قیمت، دارایی را بخرد یا بفروشد.
- تاریخ انقضا (Expiration Date): آخرین تاریخی که خریدار میتواند از حق خود استفاده کند.
- پرمیوم (Premium): هزینه‌ای که خریدار آپشن برای به دست آوردن این حق، به فروشنده آن پرداخت میکند. این همان «هزینه بیمه» یا «قیمت بلیت» شماست.
قراردادهای آپشن به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
- آپشن خرید (Call Option): این قرارداد به خریدار، «حق خرید» یک دارایی با قیمت اعمال مشخص را میدهد. شما زمانی یک آپشن خرید می‌خرید که پیش‌بینی می‌کنید قیمت آن دارایی در آینده افزایش خواهد یافت.
- مثال ساده: شما یک آپشن خرید بیت کوین با قیمت اعمال 70,000 دلار می‌خرید. اگر قیمت بیت کوین به 80,000 دلار برسد، شما میتوانید از حق خود استفاده کرده و بیت کوین را با همان قیمت 70,000 دلار بخرید و فوراً با سود بفروشید.
- آپشن فروش (Put Option): این قرارداد به خریدار، «حق فروش» یک دارایی با قیمت اعمال مشخص را میدهد. شما زمانی یک آپشن فروش می‌خرید که پیش‌بینی می‌کنید قیمت آن دارایی در آینده کاهش خواهد یافت، یا می‌خواهید از دارایی فعلی خود در برابر کاهش قیمت محافظت کنید.
- مثال ساده: شما مالک بیت کوین هستید و نگران ریزش قیمت آن. یک آپشن فروش با قیمت اعمال 70,000 دلار می‌خرید. اگر قیمت بیت کوین به 60,000 دلار سقوط کند، شما همچنان میتوانید از حق خود استفاده کرده و بیت کوین خود را با همان قیمت 70,000 دلار بفروشید.
پیشنهاد مطالعه:
هر آنچه در مورد استراتژی هچ باید بدانید.
چطور آپشن میتواند برای بیمه سرمایه (هچ) استفاده شود؟
این استراتژی محافظه‌کارانه که به آن «پات حفاظتی» (Protective Put) نیز گفته میشود، یکی از قدرتمندترین کاربردهای بیمه سرمایه با آپشن است.
مثال کاربردی: فرض کنید شما 1 واحد بیت کوین دارید و قیمت فعلی آن 70,000 دلار است. شما به آینده بلندمدت آن بسیار خوش‌بین بوده، اما نگران یک رویداد خبری مهم در ماه آینده هستید که شاید باعث سقوط شدید و موقتی قیمت شود.
- اقدام: شما یک قرارداد آپشن فروش برای 1 بیت کوین با قیمت اعمال 68,000 دلار و تاریخ انقضای 1 ماهه خریداری می‌کنید. برای خرید این «بیمه‌نامه»، شما مبلغی به عنوان پرمیوم، مثلاً 1,500 دلار، پرداخت می‌کنید.
حالا دو سناریوی اصلی ممکن است رخ دهد:
- سناریوی اول: بازار سقوط میکند. قیمت بیت کوین به 55,000 دلار سقوط میکند.
- بدون بیمه (آپشن): شما 15,000 دلار زیان کرده‌اید.
- با بیمه (آپشن): شما از حق خود استفاده کرده و بیت کوین خود را به قیمت تضمین‌شده 68,000 دلار می‌فروشید. زیان شما تنها 3,500 دلار (2,000 دلار افت قیمت تا استرایک + 1,500 دلار هزینه پرمیوم) خواهد بود. شما با موفقیت از یک زیان بزرگ جلوگیری کرده‌اید.
- سناریوی دوم: بازار رشد میکند. قیمت بیت کوین به 85,000 دلار افزایش می‌یابد.
- با بیمه (آپشن): شما از حق فروش خود استفاده نمی‌کنید (چون فروش در قیمت بازار سود بیشتری دارد). آپشن شما بی‌ارزش منقضی میشود. سود شما 13,500 دلار (15,000 دلار سود قیمت – 1,500 دلار هزینه پرمیوم) است.
این روند دقیقاً مانند بیمه خودرو است. شما با پرداخت هزینه‌ای اندک، خود را در برابر یک فاجعه محافظت می‌کنید و با خیال راحت به رانندگی (سرمایه‌گذاری) خود ادامه می‌دهید. این یک استراتژی هچ با آپشن کلاسیک است.
کاربرد آپشن در سفته‌بازی و سوداگرانه بودن
چهره دیگر آپشن در ارز دیجیتال، استفاده از آن برای سفته بازی در بازار کریپتو است. این جذابیت از «اهرم ذاتی» موجود در آپشن‌ها ناشی میشود. از آنجایی که پرمیوم (هزینه خرید آپشن) بخش کوچکی از ارزش کل دارایی است، یک حرکت قیمتی کوچک در جهت درست میتواند به بازدهی چند صد درصدی منجر شود.
مثال کاربردی: فرض کنید قیمت اتریوم 2,500 دلار است و شما 500 دلار سرمایه برای یک معامله پرریسک دارید.
- روش اسپات: با 500 دلار، شما میتوانید 0.2 واحد ETH خریداری کنید. اگر قیمت اتریوم 10% رشد کند و به 2,750 دلار برسد، سود شما 50 دلار خواهد بود.
- روش آپشن: به جای آن، شما با همان 500 دلار، 10 قرارداد آپشن خرید با قیمت اعمال 2,600 دلار و انقضای 1 ماهه می‌خرید (فرض کنیم پرمیوم هر قرارداد 50 دلار است). هر قرارداد به شما حق خرید 1 اتریوم را میدهد.
- سناریوی موفق: قیمت اتریوم به 2,750 دلار می‌رسد. هر یک از آپشن‌های شما اکنون حداقل 150 دلار (2,750 – 2,600) ارزش دارد. ارزش کل قراردادهای شما 1,500 دلار شده است. سرمایه 500 دلاری شما 200% رشد کرده است.
- سناریوی ناموفق: قیمت اتریوم تا تاریخ انقضا به بالای 2,600 دلار نمی‌رسد. تمام قراردادهای شما بی‌ارزش منقضی شده و شما کل 500 دلار خود را از دست می‌دهید.
این مثال به خوبی قدرت و خطر سفته بازی در بازار کریپتو با استفاده از آپشن را نشان میدهد. در این روش اگرچه پتانسیل سود بسیار بالاست، اما ریسک از دست دادن 100% سرمایه اولیه نیز به همان اندازه واقعی خواهد بود.
پیشنهاد مطالعه:
ابزارهای مشتقه در کریپتو؛ آپشن و پرپچوال را کامل بشناسید!
تفاوت استراتژیهای محافظه‌کارانه و ریسک‌پذیر در استفاده از آپشن
- استراتژی محافظه‌کارانه: این استراتژی بر مدیریت ریسک در رمزارز و ایجاد درآمد پایدار تمرکز دارد.
- خرید آپشن فروش: همان استراتژی بیمه‌ای که توضیح داده شد.
- فروش آپشن خرید پوشش‌داده‌شده (Covered Call): سرمایه‌گذارانی که مقدار زیادی از یک ارز را در اختیار دارند، آپشن خرید آن را به دیگران می‌فروشند و از این طریق، پرمیوم را به عنوان یک درآمد ماهانه و منظم کسب می‌کنند.
- استراتژی ریسک‌پذیر (جسورانه): این استراتژی بر پیش‌بینی صحیح جهت بازار و کسب سودهای بزرگ تمرکز دارد.
- خرید آپشن خرید یا فروش (Naked Call/Put): شرط‌بندی خالص روی افزایش یا کاهش قیمت.
- استراتژیهای پیچیده‌تر: استفاده از ترکیب‌های مختلف آپشن (مانند Straddle یا Strangle) برای شرط‌بندی روی خودِ «نوسان» بازار، صرف‌نظر از جهت آن.
مثال‌های واقعی از استفاده از آپشن به عنوان بیمه و سفته‌بازی
- نمونه واقعی بیمه (هج): در آستانه رویدادهای مهم و نامشخص اقتصادی، مانند جلسات فدرال رزرو آمریکا برای تعیین نرخ بهره، داده‌های پلتفرم‌های معاملات مشتقه مانند Deribit (بزرگترین صرافی آپشن کریپتو) اغلب نشان‌دهنده افزایش شدید در خرید آپشن‌های فروش توسط سرمایه‌گذاران بزرگ و ماینرهاست. آنها با این کار، سبد دارایی خود را در برابر واکنش‌های منفی احتمالی بازار بیمه می‌کنند.
- نمونه واقعی سفته‌بازی: در طول بازار صعودی سال 2024-2025، تقاضا برای آپشن‌های خرید بیت کوین با قیمت‌های اعمال بسیار بالا (مانند 150,000 دلار) به شدت افزایش یافت. این نشان می‌داد که معاملهگران سوداگر به صورت گسترده در حال شرط‌بندی روی یک رشد انفجاری و ادامه‌دار در قیمت بیت کوین بودند.
وضعیت آپشن در صرافی آبان تتر و جایگزین‌های موجود
در حال حاضر، صرافی آبان تتر به صورت مستقیم آپشن در ارز دیجیتال را ارائه نمی‌دهد. این ابزارها بسیار پیچیده بوده و نیازمند زیرساخت‌های معاملاتی خاصی هستند که معمولا در صرافی‌های تخصصی مشتقه یافت می‌شوند.
اما این به معنای آن نیست که شما نمی‌توانید از استراتژیهای مشابه در آبان تتر استفاده کنید. این پلتفرم، ابزارهای جایگزینی را ارائه میدهد که به شما اجازه میدهد به نتایج استراتژیک مشابهی دست یابید:
- جایگزین آپشن خرید (برای سود از رشد با اهرم): سرویس «معاملات اعتباری» آبان تتر به شما اجازه میدهد تا با استفاده از اهرم، قدرت خرید خود را افزایش دهید. این کار میتواند بازدهی شما را در بازارهای صعودی، مشابه خرید آپشن خرید، چند برابر کند. این یک نوع معاملات اهرمی کریپتو است.
- جایگزین آپشن فروش (برای سود از ریزش): سرویس «فروش استقراضی» به شما امکان میدهد تا از ریزش قیمت‌ها سود کسب کنید، که نتیجه‌ای مشابه خرید آپشن فروش (بدون داشتن دارایی) دارد.
- جایگزین بیمه سرمایه: ساده‌ترین و در دسترس‌ترین ابزار برای مدیریت ریسک در رمزارز، استفاده از دستور «حد ضرر» (Stop-Loss) در معاملات اسپات است که از زیان بیشتر شما جلوگیری میکند.
مزایا و معایب استفاده از آپشن
| مزایا | معایب |
| ریسک تعریف‌شده (برای خریدار): شما هرگز بیشتر از پرمیوم پرداختی خود ضرر نمی‌کنید. | پیچیدگی بالا: نیازمند دانش عمیق و تحلیل دقیق است. |
| پتانسیل اهرم بالا: امکان کسب سودهای چند صد درصدی با سرمایه کم. | فرسایش زمانی (Time Decay): ارزش آپشن شما هر روز با نزدیک شدن به تاریخ انقضا، کاهش می‌یابد. |
| انعطاف‌پذیری استراتژیک: ابزاری عالی برای پوشش ریسک، کسب درآمد و سفته‌بازی. | احتمال بالای زیان 100%: اکثر آپشن‌های خریداری‌شده (به خصوص نوع سوداگرانه) بی‌ارزش منقضی می‌شوند. |
| نیاز به سرمایه اولیه کمتر: برای کنترل یک موقعیت بزرگ، به سرمایه کمتری نسبت به فیوچرز نیاز دارید. | نقدینگی پایین (برای آلتکوین‌ها): بازارهای آپشن برای بسیاری از آلتکوین‌ها نقدینگی کمی دارند. |
پیشنهاد مطالعه:
فومو در بازار ارز دیجیتال چیست؟
نکات کلیدی برای معامله گران و سرمایه‌گذاران
ورود به دنیای آپشن در ارز دیجیتال نیازمند احتیاط و آمادگی کامل است:
- آموزش، آموزش، آموزش: قبل از اینکه حتی به معامله یک آپشن فکر کنید، حداقل یک کتاب یا دوره آموزشی کامل در مورد اصول آن بگذرانید.
- با ترید کاغذی شروع کنید: ماه‌ها در یک حساب دمو یا شبیه‌ساز، استراتژیهای مختلف را بدون ریسک کردن پول واقعی تمرین کنید.
- ریسک خود را بشناسید: بدانید که به عنوان خریدار آپشن، از دست دادن 100% پرمیوم پرداختی یک نتیجه کاملاً محتمل و عادی است.
- از استراتژیهای ساده شروع کنید: ابتدا روی درک کامل یک آپشن خرید یا فروش ساده تمرکز کنید و سپس به سراغ استراتژیهای پیچیده‌تر بروید.
جمع‌بندی
آپشن در ارز دیجیتال یک ابزار فوق‌العاده قدرتمند و حرفهای است که میتواند هم به عنوان یک سپر محکم برای بیمه سرمایه و هم به عنوان یک شمشیر تیز برای سفته بازی در بازار کریپتو عمل کند. این ابزار به معاملهگران آگاه و منضبط، انعطاف‌پذیری بی‌نظیری برای مدیریت ریسک و بهینه‌سازی بازدهی میدهد. اما همین قدرت، در دستان یک فرد تازه‌کار و ناآگاه، میتواند به سرعت منجر به زیان‌های بزرگ شود. کلید موفقیت در این دنیا، نه شانس، بلکه آموزش عمیق، تمرین مداوم و احترام کامل به ریسک‌های موجود است.
