چطور نوسان ارز دیجیتال را با تغییر نرخ بهره بسنجیم؟

بازار ارزهای دیجیتال، از بیت‌کوین تا آلت‌کوین‌های کوچک، همواره با نوسان شدید شناخته می‌شود. این نوسانات نه تنها ناشی از اخبار داخلی یا تغییرات عرضه و تقاضا در شبکه کریپتو هستند، بلکه به شدت تحت تاثیر سیاست‌های پولی و نرخ بهره بانک‌های مرکزی قرار دارند. درک رابطه بین نوسان رمزارزها و نوسان نرخ بهره، برای سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بازار، ابزاری حیاتی برای پیش‌بینی رفتار بازار و مدیریت ریسک به شمار می‌رود. در واقع، نرخ بهره یکی از مهم‌ترین اهرم‌های اقتصادی است که ارزش پول‌های فیات و جریان سرمایه در بازارهای مالی را تنظیم می‌کند. وقتی بانک‌های مرکزی نرخ بهره را افزایش می‌دهند، معمولا سرمایه از دارایی‌های پرریسک مانند رمزارزها خارج شده و به سمت دارایی‌های امن‌تر مانند اوراق قرضه حرکت می‌کند. این جابه‌جایی باعث افزایش نوسان و کاهش قیمت در بازار کریپتو می‌شود. بالعکس، کاهش نرخ بهره می‌تواند جریان سرمایه به سمت رمزارزها را افزایش دهد و نوسانات مثبت یا رشد قیمت را تحریک کند.

اما مسئله فقط تغییرات مستقیم نرخ بهره نیست. روش‌های اندازه‌گیری و تحلیل نوسان ارز دیجیتال در پاسخ به نرخ بهره شامل مدل‌های آماری، شاخص‌های تاریخی نوسان (Volatility Index) و تحلیل‌های همبستگی بین بازارهای مالی و کریپتو می‌شود. با استفاده از این ابزارها، می‌توان دید دقیقی نسبت به میزان حساسیت هر رمزارز نسبت به تغییرات سیاست پولی پیدا کرد و استراتژی‌های معاملاتی و سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌تری را طراحی کرد. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق روش‌های اندازه‌گیری نوسان رمزارز با نرخ بهره، شاخص‌های مهم و نمونه‌های عملی خواهیم پرداخت تا سرمایه‌گذاران بتوانند در شرایط نوسان اقتصادی، تصمیمات مطمئن‌تر و استراتژیک‌تری اتخاذ کنند.

نکات کلیدی

• تجربه تاریخی نشان می‌دهد وقتی فدرال رزرو نرخ بهره را کاهش می‌دهد، سرمایه‌گذاران به دنبال بازده بالاتر به سمت بازارهای پرریسک مانند بیت‌کوین، اتریوم و سولانا حرکت می‌کنند. اولین کاهش‌ها معمولا بیشترین اثر را دارند و باعث رشد دو رقمی قیمت‌ها می‌شوند.
• پس از اولین گام کاهش نرخ بهره، اثرگذاری کاهش‌های بعدی معمولا کمتر است؛ چرا که بازار این تغییرات را پیشاپیش قیمت‌گذاری کرده و دیگر واکنش شدید نشان نمی‌دهد. به همین دلیل پیش‌بینی‌ها و انتظارات بازار نقش مهمی در تعیین میزان رشد یا کاهش قیمت دارند.
• علاوه بر تغییرات نرخ بهره، عوامل دیگری مثل وضعیت اقتصاد جهانی، تورم، سیاست‌های مالی و قوانین رگولاتوری نیز بر نوسان و قیمت رمزارزها اثرگذارند. سرمایه‌گذار موفق کسی است که علاوه بر نرخ بهره، به ترکیب این عوامل نیز توجه کند و تصمیم‌گیری کند.

رابطه نرخ بهره با تحولات کلان اقتصادی

بازار ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر (تا سال ۲۰۲۵) به شدت تحت تاثیر تحولات کلان اقتصادی قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین عوامل کلان، نرخ بهره بانکی تلقی می‌شود که توسط بانک مرکزی (فدرال رزرو آمریکا) تعیین می‌شود. نرخ بهره، نشان‌دهنده هزینه‌ قرض گرفتن پول است؛ زمانی که نرخ بهره بالا باشد، هزینه‌ وام گرفتن بالا می‌رود و مردم ترجیح می‌دهند پول‌شان را در بانک‌ها یا اوراق قرضه با سود بیشتر نگه دارند. برعکس، نرخ بهره پایین باعث می‌شود هزینه وام گرفتن کاهش یافته و تقاضا برای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های پرریسک مانند رمزارزها افزایش پیدا کند. به طور یک قاعده کلی می‌توان این طور گفت که کاهش نرخ بهره می‌تواند سرمایه‌گذاران را به‌ دنبال بازده بالاتر به سمت بازارهای ریسکی جذب کند.

بر همین مبنا، کاهش نرخ بهره توجه سرمایه‌گذاران رمزارز را جلب می‌کند؛ برای مثال، کارشناسان اشاره می‌کنند که وقتی نرخ بهره کاهش پیدا می‌کند، «هزینه فرصت» نگهداری ارزهای دیجیتال که سود تقسیمی ندارند کاهش می‌یابد؛ به عبارتی دیگر، سپرده‌گذاری در بانک یا اوراق قرضه سود کمتری را ارائه می‌دهد و افراد برای کسب بازده بیشتر به ارزهایی مانند بیت‌کوین روی می‌آورند. همچنین کاهش نرخ بهره معمولا باعث ضعیف‌تر شدن دلار آمریکا می‌شود؛ دلار ضعیف‌تر به معنای جذاب‌تر شدن بیت‌کوین به عنوان یک دارایی جایگزین و ذخیره ارزش است.

کاهش نرخ بهره و کاهش هزینه‌ فرصت نگهداری رمز ارزهای بدون بازده سبب می‌شود تا سرمایه‌گذاران برای کسب سود به بازارهایی مانند بیت‌کوین و اتریوم علاقه‌مند شوند. نرخ بهره پایین‌تر معمولا موجب گسترش نقدینگی می‌شود؛ سرمایه‌گذاران به دنبال بازده بیشتر، پول خود را از حساب‌های بانکی و اوراق قرضه خارج کرده و در دارایی‌های ریسک‌پذیری مانند ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنند. با این اوصاف، این نوسانات ارز دیجیتال، تنها پیامد نوسانات نرخ بهره آمریکا نیست. از سایر پیامدها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تضعیف دلار: کاهش نرخ بهره معمولا از جذابیت دلار نسبت به سایر ارزها کم می‌کند. در نتیجه بیت‌کوین به عنوان یک روش حفاظتی در برابر بی‌ارزش شدن پول رایج، جذاب‌تر می‌شود.
• انتظارات بازار: حتی قبل از اعلام رسمی، انتشار اخبار و پیش‌بینی‌ها در مورد کاهش نرخ بهره می‌تواند باعث جلب سرمایه به بازار رمزارزها شود؛ برای مثال در سال ۲۰۲۳ با وجود آشفتگی در بانک‌های آمریکا، انتظار کاهش زودهنگام نرخ بهره منجر به رشد پیش‌دستانه بیت‌کوین شد.

گزارش‌های مختلف اغلب نشان می‌دهد که به طور کلی نرخ بهره پایین‌تر به قیمت‌های بالاتر ارزهای دیجیتال منجر می‌شود.

واکنش تاریخی بیت‌کوین و اتریوم به کاهش نرخ بهره

تجربیات گذشته اهمیت تغییرات نرخ بهره در بازار رمزارزها را نشان می‌دهد؛ به عنوان مثال، در سال‌های اخیر هر بار که فدرال رزرو اعلام کاهش نرخ کرده، بازار بیت‌کوین و اتریوم واکنش مثبتی نشان داده است. به طور خاص، کاهش اولین دوره‌های نرخ بهره در اواخر ۲۰۲۴ با رشدهای قابل توجهی در قیمت رمزارزها همراه بود. یک تحلیل نشان می‌دهد که کاهش نرخ سپتامبر ۲۰۲۴ (۵۰ واحد پایه) باعث شد بیت‌کوین طی یک هفته حدود ۶.۶ درصد و اتریوم نیز تقریبا ۱۳ درصد رشد قیمتی داشته باشند.

در کاهش بعدیِ نوامبر ۲۰۲۴ (۲۵ واحد پایه) رشدها حتی چشمگیرتر بودند: بیت کوین حدود ۱۶ درصد در یک هفته و ۳۲ درصد تنها در یک ماه بالا رفت و اتریوم نیز در دو بازه هفتگی و ماهیانه به ترتیب ۱۷ درصد و ۴۷.۵ درصد رشد پیدا کرد.

جدول بالا درصد تغییرات قیمت بیت‌کوین را پس از هر مرحله کاهش نرخ بهره فدرال رزرو نشان می‌دهد. همان‌طور که ملاحظه می‌شود، در ماه سپتامبر ۲۰۲۴ (اولین کاهش چرخه) قیمت بیت‌کوین در یک هفته اول ۶.۶ درصد و در ماه بعد ۱۱.۶ درصد افزایش پیدا کرد. پس از آن، با ادامه چرخه تسهیلی، اثر کاهش نرخ کمتر شد؛ به طوری که در کاهش‌های بعدی (دسامبر ۲۰۲۴ و سپتامبر ۲۰۲۵) بیت‌کوین یا ثابت ماند یا کمی سقوط کرد. می‌توان این طور استنباط کرد که اطلاعات تاریخی نشان می‌دهد اولین گام‌های کاهش نرخ بیشترین انگیزه رشد را داشتند و کاهش‌های بعدی تاثیر کمتری به همراه داشته است.

این الگو قابل پیش‌بینی بود: وقتی بانک مرکزی برای اولین‌بار مسیر کاهش نرخ را آغاز می‌کند، سرمایه‌گذاران ناگهان با محیط پولی آسان‌تر مواجه می‌شوند و تمایل زیادی به ورود به دارایی‌های پرریسک دارند. اما پس از چند مرحله تسهیل، بازار معمولا شروع به قیمت‌گذاری سیاست‌های آینده می‌کند و از شدت واکنش کاسته می‌شود؛ به عبارت دیگر، واکنش بازار «در اولین نشانه‌ها» قوی‌تر است و پس از آن به تدریج کاهش پیدا می‌کند.

پیشنهاد مطالعه: نقش بانک مرکزی آمریکا در بازار ارز دیجیتال

سایر عوامل کلان موثر بر قیمت ارزهای دیجیتال

علاوه بر تغییرات نرخ بهره، عوامل دیگری نیز در جهت‌گیری بازار رمزارزها نقش دارند. وضعیت کلی اقتصاد جهان (مانند رشد اقتصادی یا رکود)، تورم، سیاست‌های مالی دولت و همچنین اخبار سیاسی و ژئوپلیتیک بر سرمایه‌گذاران اثر می‌گذارد؛ برای مثال در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ به ‌دنبال مشکلات در بخش بانکی آمریکا، معامله‌گران پیش‌بینی پایان دوره افزایش نرخ را زودتر وارد قیمت‌گذاری کردند که باعث رونق نسبی بیت‌کوین شد؛ به بیان دیگر، هر گونه رویداد غیرمنتظره (مانند بحران‌های بانکی یا توافق تجاری بین کشورها) می‌تواند فضای ریسک را تغییر دهد و در کنار سیاست پولی بر تقاضای ارزهای دیجیتال اثرگذار باشد.

عوامل دیگری مانند تنظیمات قانونی (رگولاسیون) نیز مهم هستند؛ برای مثال پذیرش صندوق‌های قابل معامله بیت‌کوین (ETF) در بازار آمریکا تاکنون موجب ورود حجم بالایی از سرمایه نهادی به بازار رمزارزها شده است. به همین ترتیب، راه‌اندازی ETF سولانا که دسترسی موسسات مالی را به سولانا افزایش می‌دهد، از عوامل بنیادی تقویت‌کننده قیمت این ارز به‌ شمار می‌آید.

اثر نرخ بهره فدرال رزرو بر ارزهای دیجیتال؛ بسیار موثر اما همه چیز نیست!

کاهش نرخ بهره فدرال رزرو معمولا شرایط را برای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ریسک‌پذیر فراهم می‌کند. تجربه نشان داده که وقتی نرخ بهره ۰.۲۵ درصد کاهش پیدا می‌کند، قیمت ارزهای دیجیتال معمولا افزایش قابل‌توجهی را تجربه می‌کنند؛ به عنوان مثال، چندین تحلیل اخیر گزارش کرده‌اند که پس از اولین کاهش‌ها، بیت‌کوین و اتریوم افزایش‌های دو رقمی داشتند.

اما باید در نظر داشت که هیچ تضمینی برای هر بار رشد وجود ندارد و عوامل دیگر نیز می‌توانند روند را تغییر دهند. اگر کاهش بعدی از پیش در بازار لحاظ شده باشد، واکنش ممکن است کمتر باشد.

با تمام این تفاسیر، ارزهای دیجیتال به شدت نوسان‌پذیرند و سرمایه‌گذار باید علاوه بر روند کلی بازار و سیاست پولی، به چشم‌انداز بلندمدت، تنوع سبد سرمایه‌گذاری و میزان ریسک‌پذیری شخصی نیز توجه کند.