بیت‌کوین و اتریوم بدون شک دو نام مهم و پررنگ در دنیای ارزهای دیجیتال هستند که خیلی از افراد تازه‌وارد یا حتی حرفه‌ای‌ها بین انتخابشان مردد می‌مانند. هر دو ارزشمند، محبوب و تاثیرگذارند، اما مسیر و هدفشان یکی نیست. اینکه کدام یک انتخاب بهتری برای سرمایه‌گذاری است، بستگی به شناخت درست تفاوت‌های فنی، کاربردی و حتی آینده آن‌ها دارد. در این مطلب، به بررسی تفاوت بیت‌کوین و اتریوم می‌پردازیم تا دید روشن‌تری نسبت به هر کدام داشته باشیم.
آنچه قرار است بخوانید
تاریخچه و معرفی کلی: از پیدایش بیت‌کوین تا اتریوم
بیت‌کوین اولین ارز دیجیتال بود که در سال ۲۰۰۹ توسط شخصی ناشناس با نام ساتوشی ناکاموتو معرفی شد. هدف اصلی از ساخت بیت‌کوین این بود که مردم بتوانند بدون نیاز به بانک یا واسطه، پول جابه‌جا کنند. این کار با کمک فناوری بلاکچین انجام می‌شود؛ یعنی همه تراکنش‌ها در یک دفتر دیجیتال ثبت می‌شوند و کسی نمی‌تواند آن‌ها را تغییر دهد. بیت‌کوین خیلی زود به عنوان یک دارایی باارزش شناخته شد و توجه زیادی را به خودش جلب کرد.
چند سال بعد، در سال ۲۰۱۵، اتریوم توسط جوانی به نام ویتالیک بوترین به وجود آمد. اتریوم هم مثل بیت‌کوین از بلاکچین استفاده می‌کند، اما فقط برای انتقال پول نیست. یک تفاوت مهم دارد: در اتریوم می‌توان قرارداد هوشمند ساخت. قرارداد هوشمند یعنی یک برنامه‌ی ساده که به‌طور خودکار و بدون دخالت کسی اجرا می‌شود؛ مثلا وقتی پولی پرداخت شد، یک کار خاص انجام شود. این قابلیت باعث شده اتریوم تبدیل به بستری برای ساخت اپلیکیشن‌های مختلف شود، مثل بازی‌ها، خدمات مالی یا حتی توکن‌های دیجیتال.
هدف اصلی: ارز دیجیتال یا پلتفرم قرارداد هوشمند
بیت‌کوین در ابتدا فقط با یک هدف مشخص ساخته شد: ایجاد یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز. یعنی ارزی که تحت کنترل هیچ بانک یا دولتی نباشد و مردم بتوانند بدون واسطه، به‌صورت مستقیم با هم پول جابه‌جا کنند. پس بیت‌کوین بیشتر شبیه یک پول دیجیتالی است که برای ذخیره ارزش یا انتقال ساده دارایی استفاده می‌شود.
اما اتریوم با هدفی فراتر از فقط پول دیجیتال ساخته شد. در کنار امکان جابه‌جایی ارز، اتریوم یک پلتفرم (بستر) برای ساخت و اجرای قراردادهای هوشمند است. یعنی برنامه‌هایی که وقتی شرایطی خاص فراهم شود، به‌صورت خودکار اجرا می‌شوند. این باعث شده اتریوم فقط یک ارز نباشد، بلکه پایه‌ای برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز در حوزه‌هایی مثل مالی، بازی، بیمه و حتی هنر دیجیتال هم باشد.
بیت‌کوین با هدف ایجاد یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز برای انتقال و ذخیره ارزش طراحی شده، در حالی‌که اتریوم فراتر رفته و به‌عنوان بستری برای اجرای قراردادهای هوشمند و ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز در حوزه‌های مختلف مانند مالی، بازی و هنر دیجیتال عمل می‌کند.
تفاوت‌های فنی بین بیت‌کوین و اتریوم
از نظر فنی، بیت‌کوین و اتریوم هر دو بر پایه فناوری بلاکچین ساخته شده‌اند، اما تفاوت‌های مهمی در نحوه عملکرد و ساختار آن‌ها وجود دارد. بیت‌کوین صرفا برای انتقال و ذخیره ارزش طراحی شده و زمان ایجاد هر بلاک در آن حدود ۱۰ دقیقه است. در مقابل، اتریوم علاوه بر انتقال دارایی، بستر اجرای قراردادهای هوشمند نیز هست. به همین دلیل، سرعت ایجاد بلاک‌ها در شبکه اتریوم بالاتر است و معمولا هر ۱۲ تا ۱۵ ثانیه یک بلاک جدید تولید می‌شود.
از نظر نحوه تولید یا همان به‌وجود آمدن ارز دیجیتال نیز تفاوت‌هایی وجود دارد. بیت‌کوین از الگوریتم «اثبات کار» (Proof of Work) استفاده می‌کند؛ در این روش، استخراج‌کنندگان (ماینرها) با حل معادلات پیچیده بلاک‌های جدید را تولید می‌کنند و در ازای آن پاداش دریافت می‌کنند. اتریوم هم در ابتدا از همین روش استفاده می‌کرد، اما اکنون به الگوریتم «اثبات سهام» (Proof of Stake) منتقل شده است. در این روش، اعتبارسنج‌هایی که مقدار مشخصی اتریوم در شبکه قفل کرده‌اند، اجازه دارند تراکنش‌ها را تایید کرده و پاداش دریافت کنند؛ این کار باعث مصرف انرژی کمتر و افزایش بهره‌وری شبکه می‌شود.
سرعت و مقیاس‌پذیری، کدام یک سریع‌تر است؟
یکی از تفاوت‌های مهم بین بیت‌کوین و اتریوم در سرعت انجام تراکنش‌ها است. در بیت‌کوین، هر بلاک تقریبا هر ۱۰ دقیقه ساخته می‌شود، به همین دلیل تایید تراکنش‌ها ممکن است زمان‌بر باشد. اما در اتریوم، بلاک‌ها سریع‌تر تولید می‌شوند؛ تقریبا هر ۱۵ ثانیه، که باعث می‌شود تراکنش‌ها با سرعت بیشتری تایید شوند.
از نظر مقیاس‌پذیری، یعنی توانایی شبکه در پردازش تعداد زیادی تراکنش در زمان کوتاه، اتریوم باز هم عملکرد بهتری دارد. این شبکه با به‌روزرسانی‌هایی مثل «اتریوم ۲» تلاش کرده تا ظرفیت خود را افزایش دهد. به‌عنوان مثال، تصور کنید فروشگاهی آنلاین هم‌زمان صدها سفارش ثبت می‌کند؛ در این شرایط، اتریوم می‌تواند سفارش‌ها را سریع‌تر پردازش کند، در حالی‌که بیت‌کوین ممکن است دچار تاخیر شود، مگر اینکه کارمزد بالاتری برای تراکنش پرداخت شود.
کارمزد تراکنش‌ها، کدام هزینه کمتری دارد؟
هنگام انجام تراکنش با بیت‌کوین یا اتریوم، مبلغی به‌عنوان کارمزد تراکنش به شبکه پرداخت می‌شود. این کارمزد برای پردازش و تایید تراکنش توسط شبکه دریافت می‌شود. اما تفاوت اصلی این دو ارز در میزان این هزینه است.
به‌طور معمول، کارمزد در شبکه بیت‌کوین بیشتر است، به‌ویژه در زمان‌هایی که تعداد تراکنش‌ها زیاد می‌شود. چون فضای موجود در بلاک‌های بیت‌کوین محدود است، کاربران برای تایید سریع‌تر تراکنش خود، ناچار به پرداخت کارمزد بالاتری هستند.
در مقابل، اتریوم اغلب کارمزد کمتری دارد، زیرا بلاک‌ها سریع‌تر تولید می‌شوند و ظرفیت بیشتری برای پردازش تراکنش‌ها دارند. البته در زمان‌های خاص یا هنگام استفاده از قراردادهای هوشمند پیچیده، کارمزد در اتریوم نیز می‌تواند افزایش یابد. اما در شرایط عادی، استفاده از اتریوم از نظر هزینه معمولا مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
برای مثال: اگر بخواهید معادل ۵۰ دلار ارز دیجیتال منتقل کنید، در شبکه بیت‌کوین ممکن است مجبور به پرداخت ۵ دلار یا بیشتر به‌عنوان کارمزد شوید. اما در اتریوم، این هزینه معمولا بسیار کمتر است و ممکن است تنها چند سنت تا کمتر از یک دلار باشد.
قراردادهای هوشمند؛ نقطه قوت اتریوم
در بخش‌های قبلی به قراردادهای هوشمند اشاره کردیم، اما این قابلیت آن‌قدر اهمیت دارد که می‌توان آن را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های اتریوم نسبت به بیت‌کوین به‌صورت جداگانه بررسی کرد. قرارداد هوشمند در واقع یک برنامه خودکار است که بدون نیاز به واسطه، بر اساس شرایط از پیش تعیین‌شده اجرا می‌شود. این ویژگی باعث شده اتریوم فقط یک ارز دیجیتال نباشد، بلکه بستری باشد برای ساخت انواع اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز. در حالی‌که بیت‌کوین صرفا برای انتقال و ذخیره ارزش طراحی شده، اتریوم با پشتیبانی از قراردادهای هوشمند، امکان اجرای پروژه‌هایی در زمینه مالی، بیمه، بازی، مدیریت دارایی و حتی هنر دیجیتال (NFT) را فراهم کرده است.
قراردادهای هوشمند یکی از مهم‌ترین مزیت‌های اتریوم نسبت به بیت‌کوین هستند. این قابلیت به اجرای خودکار توافقات بدون واسطه کمک می‌کند و اتریوم را به بستری مناسب برای ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در حوزه‌هایی مختلف می‌کند.
امنیت بیت‌کوین بالاتر است یا اتریوم؟
بیت‌کوین و اتریوم با توجه سابقه قابل قبول و بدون نقص خود هر دو جزو رمزارزهای با امنیت بالا محسوب می‌شوند اما تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.
امنیت بیت‌کوین:
بیت‌کوین به‌عنوان قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین ارز دیجیتال، یکی از امن‌ترین شبکه‌های بلاکچین را دارد. این شبکه از الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) استفاده می‌کند که برای تایید تراکنش‌ها نیاز به حل مسائل پیچیده ریاضی دارد. تعداد زیاد استخراج‌کنندگان (ماینرها) و قدرت پردازشی بالای شبکه باعث شده تغییر یا دستکاری در بلاکچین بیت‌کوین تقریبا غیرممکن باشد. همچنین به‌دلیل گستردگی نودها (گره‌های شبکه)، امکان حملات مخرب بسیار پایین است.
امنیت اتریوم:
اتریوم نیز یکی از امن‌ترین شبکه‌های بلاکچینی است، اما در مقایسه با بیت‌کوین، ساختار متفاوتی دارد. این شبکه اخیرا از الگوریتم اثبات کار به الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) منتقل شده است. در این روش، اعتبارسنج‌ها با قفل کردن مقدار مشخصی اتریوم در شبکه، مسئول تایید تراکنش‌ها هستند. این تغییر باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری شده، اما از نظر برخی کارشناسان، امنیت اثبات سهام هنوز به اندازه‌ی اثبات کار اثبات‌شده نیست. با این حال، اتریوم همچنان امنیت بسیار بالایی دارد و تاکنون حمله موفقی به هسته شبکه آن صورت نگرفته است.
بیت‌کوین به‌دلیل استفاده از الگوریتم اثبات کار و تعداد بالای ماینرها و نودهای فعال، از امنیت بسیار بالایی برخوردار است. اتریوم نیز با انتقال به الگوریتم اثبات سهام، امنیت بالایی دارد و تاکنون مورد حمله موفق قرار نگرفته، اما برخی کارشناسان معتقدند اثبات سهام هنوز به اندازه اثبات کار امتحان خود را پس نداده است.
استفاده و کاربردهای هریک در دنیای واقعی
بیت‌کوین بیشتر به‌عنوان یک دارایی دیجیتال برای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش استفاده می‌شود. خیلی‌ها آن را شبیه طلا می‌دانند؛ چیزی که می‌خرند و نگه می‌دارند به امید اینکه در آینده قیمتش بالا برود. برای مثال، افرادی که در سال‌های گذشته بیت‌کوین خریدند، امروز ارزش دارایی‌شان چندین برابر شده است. در برخی کشورها مثل السالوادور، حتی می‌توان با بیت‌کوین قهوه خرید یا قبض برق پرداخت کرد. بعضی فروشگاه‌های آنلاین هم امکان پرداخت با بیت‌کوین را فراهم کرده‌اند.
اتریوم اما بیشتر از اینکه صرفا یک پول دیجیتال باشد، یک بستر کاربردی است. مثلا فرض کنید می‌خواهید وام بگیرید، بدون اینکه سراغ بانک بروید، پلتفرم‌هایی مثل Aave روی اتریوم این امکان را فراهم کرده‌اند. یا اگر بخواهید یک اثر هنری دیجیتال مثل یک عکس یا موزیک خاص را بفروشید، می‌توانید آن را به شکل NFT روی اتریوم منتشر کنید.
مقایسه آینده بیت‌کوین و اتریوم؛ کدام یک برای سرمایه‌گذاری بهتر است؟
یکی از مهم‌ترین موضوعات برای علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال، آینده سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین و اتریوم است. بسیاری از افراد به‌دنبال این هستند که بدانند کدام یک در بلندمدت انتخاب بهتری خواهد بود. در ادامه، آینده این دو ارز را به‌صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.
آینده سرمایه‌گذاری در اتریوم:
اتریوم در مقایسه با بیت‌کوین قیمت کمتری دارد (آپریل 2025 حدود ۱٬۵۵۸ دلار طبق نمودار)، اما پتانسیل رشد بالایی دارد. دلیل این موضوع کاربردهای متنوع اتریوم است؛ چون فقط یک ارز نیست، بلکه بستر اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند هم هست. در نمودار قیمت اتریوم هم می‌بینیم که در سال‌های اخیر نوسان زیادی داشته ولی توانسته خودش را بالا بکشد. اتریوم برای کسانی مناسب است که به آینده تکنولوژی بلاکچین علاقه دارند و حاضرند کمی ریسک کنند تا در بلندمدت سود بیشتری کسب کنند.
آینده سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین:
بیت‌کوین از ابتدا به‌عنوان یک دارایی دیجیتال برای نگهداری ارزش شناخته شده و در طول سال‌ها رشد قابل‌توجهی داشته است. همون‌طور که در نمودار قیمت بیت‌کوین می‌بینید، از سال ۲۰۱۷ تا آپریل سال 2025، این ارز دیجیتال چندین بار رکورد قیمتی زده و در حال حاضر به حدود ۷۹٬۳۸۵ دلار رسیده. این رشد نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران زیادی به بیت‌کوین اعتماد کرده‌اند و آن را گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌دانند. بیت‌کوین بیشتر برای کسانی مناسب است که به‌دنبال ثبات، حفظ ارزش پول و سرمایه‌گذاری بدون ریسک بالا هستند.
مقایسه کلی بررسی تفاوت بیت کوین و اتریوم از ابعاد مختلف
در این بخش، به‌طور خلاصه تفاوت بیت‌کوین و اتریوم را از جنبه‌های مختلف مرور می‌کنیم. جدول زیر کمک می‌کند تا دیدی کلی و مقایسه‌ای نسبت به این دو ارز دیجیتال داشته باشید.
| ویژگی | بیت‌کوین | اتریوم |
| تاریخ ایجاد | 2009 | 2015 |
| هدف | ذخیره ارزش، پول غیرمتمرکز | پلتفرمی برای قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز |
| سرعت تراکنش | حدود ۷ تراکنش در ثانیه | حدود 30 تراکنش در ثانیه |
| کارمزد تراکنش | بالا | کم |
| پذیرش در دنیای واقعی | بالا | کمتر نسبت به بیت‌کوین |
| امنیت | بسیار بالا | بسیار بالا |
| آینده سرمایه‌گذاری | مناسب برای سرمایه‌گذاری بلندمدت | در صورت گسترش استفاده پتانسیل بالایی دارد |
جمع‌بندی درباره تفاوت بیت کوین و اتریوم
در نگاه اول، فرق بیت کوین و اتریوم ممکن است فقط در قیمت یا سرعت تراکنش‌ها باشد، اما اگر دقیق‌تر نگاه کنیم، هرکدام مسیر و فلسفه خاص خود را دارند. بیت‌کوین بیشتر به‌عنوان دارایی دیجیتال برای ذخیره ارزش شناخته می‌شود، در حالی‌که اتریوم بستری برای ساخت و توسعه خدمات نوآورانه بر بستر بلاکچین است. برای سرمایه‌گذاری موفق روی هرکدام از این دو، تنها دانستن تفاوت‌ها کافی نیست؛ بلکه با یادگیری مفاهیم پایه، تحلیل بازار و شناخت دقیق رفتار قیمتی، می‌توان بهترین تصمیم را گرفت و از پتانسیل‌های هر دو به‌خوبی استفاده کرد.
سوالات متداول
- فرق بیت کوین و اتریوم در چیست؟
بیت‌کوین برای ذخیره ارزش و پرداخت‌های مستقیم طراحی شده، اما اتریوم یک بستر برای اجرای قراردادهای هوشمند و ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است. - کدام یک برای سرمایه‌گذاری بلندمدت بهتر است، بیت‌کوین یا اتریوم؟
بیت‌کوین معمولا انتخاب مطمئن‌تری برای سرمایه‌گذاری بلندمدت است اما اتریوم به‌دلیل کاربردهای متنوع، پتانسیل رشد بیشتری دارد.
