امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) در سال‌های اخیر به سرعت محبوبیت پیدا کرده است، و سرمایه‌گذاران بیشتری برای تنوع بخشیدن به پرتفوی خود و کسب درآمد غیرفعال به این فضا روی آورده‌اند. یکی از محبوب‌ترین راه‌ها برای کسب پاداش در DeFi، استخراج نقدینگی است، فرآیندی که شامل ارائه نقدینگی به پروتکل‌های DeFi در ازای پاداش توسط کاربران می‌شود. با ما همراه باشید تا درباره این فرایند بیشتر بدانیم.
آنچه قرار است بخوانید
استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) چیست؟
استخراج نقدینگی یا Liquidity Mining به یک روش جذب سرمایه‌گذاران و افزایش میزان معاملات در صرافی‌ها یا پلتفرم‌های مبادله ارز دیجیتال اطلاق می‌شود. در این روش، افراد و شرکت‌ها برای فراهم کردن نقدینگی (مانند ارزهای دیجیتال) به یک صرافی یا پلتفرم، به عنوان جایزه، واحد ارز دیجیتالی مشخصی را دریافت می‌کنند یعنی سرمایه گذاران در ازای قفل کردن دارایی های خود در این صرافی ها بازدهی درصدی سالانه (Annual Percentage Yield) یا به اختصار «APY» دریافت می‌کنند.
به طور کلی، این روش به منظور تشویق افراد به افزایش نقدینگی و فعالیت در صرافی‌ها یا پلتفرم‌های مبادله ارز دیجیتال استفاده می‌شود. این کار باعث افزایش معاملات و حجم معاملات در صرافی‌ها می‌شود و به عنوان یک محرک برای جذب سرمایه‌گذاران و ترویج استفاده از صرافی‌ها و پلتفرم‌های مبادله ارز دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بخواهیم با مثال واضح تری توضیح دهیم، یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) مانند Uniswap یا SushiSwap را تصور کنید که به خریداران و فروشندگان اجازه می دهد تا بدون دخالت یک پلتفرم معاملاتی سوم، توکن های مختلف ارزهای دیجیتال را به هم متصل کرده و مبادله کنند. این کار توسط قراردادهای هوشمند بر روی پلتفرمی مانند اتریوم و بایننس کوین انجام می شود و هرگز به سرور یا پایگاه داده خارجی دست نمی زنند. تراکنش های انجام شده در این صرافی ها می تواند کاملاً ناشناس باشد و هرگز یک واسطه سودجو مانند یک بانک یا یک شرکت خدمات مالی را شامل نمی شود.
بیشتر بخوانید:صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟ معرفی صرافی های غیر متمرکز برای ایرانی ها
حال صرافی های DEX برای اجرای خدمات معاملاتی خود به سرمایه نیاز دارند. این سرمایه توسط به اصطلاح استخرهای نقدینگی ارائه می‌شود، جایی که سرمایه‌گذاران می‌توانند دارایی‌های رمزنگاری خود را برای کسب پاداش در قالب توکن‌های رمزنگاری یا پرداخت بهره، قفل کنند. این وجوه قفل شده به عنوان عنصر حیاتی صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال عمل می کند.
به نوبه خود، استخرهای نقدینگی نیازمند مشارکت سرمایه‌گذارانی هستند که مایلند در ازای دریافت پاداش، توکن‌های رمزنگاری خود را قفل کنند. سرمایه‌گذاری‌ها در نهایت باعث تسهیل معاملات در پلتفرم DEX می‌شوند. این فرایند قفل کردن توکن‌ها در استخر نقدینگی DEX برای دریافت پاداش به عنوان استخراج نقدینگی شناخته می‌شود.
تاریخچه استخراج نقدینگی
IDEX
مفهوم استخراج نقدینگی را می توان به سال 2017 برگرداند، زمانی که صرافی غیرمتمرکز IDEX برای اولین بار این سیستم را معرفی کرد. به جای الزام کاربران به قفل کردن سرمایه خود در یک استخر جداگانه، توکن های IDEX به عنوان پاداشی برای پر کردن یک سفارش محدود اولیه داده شد. این امر باعث شد تا کاربران برای ارائه نقدینگی به راحتی پاداش دریافت کنند و به ایجاد بازار نقدشونده تر کمک کرد.
اگرچه IDEX ممکن است پیشگام این ایده بوده باشد، استخراج نقدینگی از زمان آغاز به کار راه طولانی را طی کرده است. پروتکل های محبوبی مانند Synthetix، Compound و Uniswap همگی نقش خود را در تعریف مجدد آینده آن انجام داده اند.
Synthetix
به دنبال IDEX، در سال 2019، Synthetix نوع خود را از استراتژی استخراج نقدینگی راه اندازی کرد. این برنامه به ارائه‌دهندگان نقدینگی sETH/ETH در Uniswap پاداش می‌دهد و آنها را قادر می‌سازد تا مقدار متناسبی از توکن‌های SNX را بر اساس نقدینگی ارائه‌شده به دست آورند. این امر نه تنها به کاربران جوایز اضافی در کنار کارمزدهای تجاری Uniswap خود می‌دهد، بلکه با ارائه راهی برای تبدیل ETH به seth با حداقل لغزش، ورود معامله‌گران جدید به اکوسیستم Synthetix را آسان‌تر می‌کند. بعداً، این برنامه همچنین شروع به پاداش دادن به کاربرانی کرد که sUSD را در Curve Finance در کنار سایر استیبل کوین های محبوب واریز کردند.
Compound
مدل استخراج نقدینگی که توسط Synthetix پیشگام شد، نقطه عطف قابل توجهی را در این صنعت رقم زد و راه را برای سایر پروژه‌ها برای اتخاذ رویکردهای مشابه هموار کرد. یکی از این پروژه‌ها Compound بود، یک بازار پول غیرمتمرکز که به کاربران با توکن‌های COMP برای وام دادن و گرفتن سرمایه در برنامه‌هایشان انگیزه می‌داد. این مدل توزیع یک استراتژی بسیار سودمند برای Compound بود زیرا ارزش پروتکل را با جذب دارایی های بیشتر به استخرهای آنها افزایش داد.
با معرفی توکن COMP در سال 2020، موجی از پروژه‌های DeFi جدید و فرصت‌های ییلد فارمینگ، که به عنوان «تابستان دیفای» (DeFi Summer) شناخته می‌شود، شروع به ظهور و اجرای عملکرد مشابه کردند.
بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال کامپاند چیست؟و پیش بینی آینده ارز comp
Unswap
Uniswap در سال 2018 پس از اینکه موسس آن، هیدن آدامز (Hayden Adams)، مشکلی را در صرافی های متمرکز موجود شناسایی کرد، به ثمر نشست. او مشاهده کرد که آنها از کمبود نقدینگی رنج می‌برند و یافتن دارایی‌های مورد نظر را برای معامله‌گران چالش برانگیز است. برای رفع این مشکل، او ایده تشویق کاربران برای ارائه نقدینگی به بازارها از طریق پاداش را مطرح کرد. با انجام این کار، هدف او ایجاد بازار نقدشونده تر بود که به نفع همه شرکت کنندگان باشد.
در سال 2020، Uniswap با معرفی ویژگی‌های منحصربه‌فرد، مانند امکان دادن به کاربران برای ارائه نقدینگی به بازارها در ازای پاداش‌هایی در قالب UNI، توکن اصلی Uniswap، به محبوبیت استخراج نقدینگی کمک کرد. این یکی از اولین نمونه‌های رایج استخراج نقدینگی در کریپتو بود و به ایجاد سریع بازار بزرگ و نقدشونده برای معاملات در Uniswap کمک کرد. این روش به زودی به یک جریان اصلی تبدیل شد و بسیاری از پروتکل ها که ساختار مشابهی را برای ایجاد انگیزه پیاده سازی کردند.
امروزه، روند تامین نقدینگی به یک استخر تا حد زیادی بدون تغییر باقی مانده است. کاربران توکن های خود را به استخر سپرده و پس از تکمیل، توکن های نقدینگی را دریافت می کنند. تعداد توکن های تخصیص داده شده با مقدار نقدینگی اضافه شده به استخر مطابقت دارد و سهم ارزش آنها را نشان می دهد. هر زمان که تراکنش انجام می شود، کارمزد اندکی (0.3%) از فرستنده کسر می شود و بین تمامی تامین کنندگان نقدینگی توزیع می شود. علاوه بر این، اگر یک پروتکل یک استخر ایجاد کرده باشد، ممکن است پاداش هایی با توکن اصلی خود ارائه دهند تا احتمال از دست دادن دائمی کاهش یابد.
دکس (DEX) چیست؟
بخواهیم به مفهوم پایه ای تری اشاره کنیم صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) یا Decentralized Exchange، به عنوان یک نوع از تبادلات دیجیتال دارای ساختاری متفاوت از صرافی‌های متمرکز عمل می‌کنند. در یک صرافی متمرکز، تمامی فعالیت‌ها و تراکنش‌ها توسط یک شرکت یا سازمان مدیریت می‌شود و کاربران باید اعتماد کامل خود را به این سازمان واگذار کنند.
اما در صرافی‌های غیرمتمرکز، هیچ شخص یا سازمان مرکزی وجود ندارد که تراکنش‌ها را کنترل کند. به جای آن، تبادلات از طریق قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند که بر پایه فناوری بلاکچین ساخته شده‌اند. این قراردادهای هوشمند به کاربران اجازه می‌دهند تا مستقیماً بدون نیاز به واسطه‌گری یا اعتماد به یک سازمان مرکزی، ارزهای دیجیتال را با یکدیگر مبادله کنند.
به عبارت دیگر، DEX ها اجازه می‌دهند تا کاربران به صورت مستقیم با یکدیگر تبادلات رمزارز داشته باشند، بدون نیاز به اعتماد به یک شخص یا سازمان مرکزی. این ساختار غیرمتمرکز به کاربران امکان می‌دهد تا کنترل کامل بر دارایی‌های خود داشته باشند و از امنیت بالاتری برخوردار باشند.
حال در صرافی‌های متمرکز یا سنتی از دفتر سفارش (Order Book) برای ثبت و نمایش سفارشات خرید و فروش استفاده می‌کنند. در این سیستم، تمام سفارشات با قیمت‌های مختلف توسط کاربران ثبت می‌شوند و اگر بین یک سفارش خرید و فروش دو کاربر مختلف مطابقت وجود داشته باشد، تراکنش انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: اوردر بوک (Order Book) در صرافی‌های ارز دیجیتال چیست؟ و چگونه کار می کند؟
صرافی‌های غیرمتمرکز یا دکس‌ها از ساختار بازارساز خودکار (AMM) به جای دفتر سفارش استفاده می‌کنند. AMM ها نیاز به نهاد متمرکز برای مطابقت با تراکنش‌ها را ندارند و از استخرهای نقدینگی بر اساس قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند. این استخرهای نقدینگی هستند که ام معاملات سریع را تسهیل می کنند. برای تامین استخر نقدینگی کاربران توکن‌های خود را در یک صرافی غیرمتمرکز قرار می دهند و البته در ازای آن پاداش دریافت کنند که همان فرایند استخراج نقدینگی است.
نقدینگی بازار چیست؟ ارائه دهندگان نقدینگی (LP) چه کسانی هستند؟
نقدینگی در بازارهای ارزهای دیجیتال به سرعت و سهولتی اشاره دارد که فعالان بازار می توانند یک دارایی دیجیتال را بدون تاثیر قابل توجهی بر قیمت آن بخرند یا بفروشند. به عبارت دیگر، در دسترس بودن یا محبوبیت یک دارایی ارز دیجیتال در یک پلتفرم را تعریف می کند.
بازارهای ارزهای دیجیتال، به ویژه صرافی های غیرمتمرکز (DEX)، از ارائه دهندگان نقدینگی برای افزایش دسترسی به دارایی ها برای معاملات استفاده می کنند. ارائه‌دهنده نقدینگی کریپتو (LP) یک فرد یا نهادی است که به یک پلتفرم مالی غیرمتمرکز سرمایه ای در قالب دارایی‌های ارز دیجیتال عرضه می‌کند. به طور معمول، DEX ها یا صرافی های غیر متمرکز برای کمک به دارایی های دیجیتال خود برای حفظ نقدینگی به LP ها وابسته هستند. با ارائه نقدینگی، LP ها اطمینان حاصل می کنند که معامله گران دیگر می توانند ارزهای رمزنگاری شده را بخرند، بفروشند یا مبادله کنند و معاملات را بدون تاخیر و انتظار روی پلتفرم انجام دهند.
بیشتر بخوانید: توکن نقدینگی (LP Token) چیست؟ (مزایا، نحوه کار و کاربرد LP Tokenها)
حال ارائه دهندگان دارایی‌های خود را در یک استخر مشارکت می دهند و نقدینگی را برای مبادلات غیرمتمرکز فراهم کنند. این استخرها معاملات یکپارچه را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی تسهیل می‌کنند و به کاربران اجازه می‌دهند از طریق کارمزد تراکنش و سایر مشوق‌ها درآمد غیر فعالی کسب کنند.
بیشتر بخوانید:استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟ و کسب درآمد از لیکوییدیتی پول
نحوه شروع استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) چگونه است؟
برای شروع در استخراج نقدینگی، مهم است که ابتدا یک DEX معتبر در یک بلاک چین غیرمتمرکز مثلا کاردانو شناسایی کنید.
با یافتن URL مناسب به یک DEX محبوب و معتبر بروید.
کیف پول رمزنگاری خود را به پلتفرم متصل کنید.
افزودن نقدینگی یا add liquidity انتخاب کنید.
جفت توکن مورد نظر را انتخاب کنید.
جفت توکن را به نسبت صحیح اضافه کنید.
در ابتدا، بهتر است مقادیر کمی نقدینگی به استخرهای محبوب در DEXهای اصلی اضافه کنید. این موضوع به کاربر اجازه می دهد تا به سیستم عادت کند و بتواند سود را محاسبه کند. هزینه های جمع شده در طول یک دوره را بررسی کنید و آن را با برآوردهای انجام شده در ابتدا مقایسه کنید. این تمرین، تخمین های آینده را بهبود می بخشد و به شما کمک می کند استخرهای جدید مناسب را راحت تر شناسایی کنید.
ییلد فارمینگ و استخراج نقدینگی یا لیکوییدیتی ماینینگ چیست؟
ییلد فارمینگ فرآیند کسب پاداش با قرار دادن یا وام دادن ارز دیجیتال شما در یک پلتفرم غیرمتمرکز است. در ازای آن، برخی از کارمزدهای پلتفرم و توکن های تورمی را دریافت می کنید.
از سوی دیگر، استخراج نقدینگی شامل ارائه نقدینگی به یک صرافی غیرمتمرکز با سپرده گذاری دارایی های رمزنگاری شما در یک استخر نقدینگی است. با این کار شما بخشی از کارمزدهای معاملاتی پلتفرم و توکن های حاکمیتی را دریافت می کنید.
هم ییلد فارمینگ و هم استخراج نقدینگی به عنوان راه‌های سودآور برای کسب درآمد غیرفعال در دنیای کریپتو ظاهر شده‌اند.
بیشتر بخوانید: ییلد فارمینگ (Yield Farming) چیست؟ کسب درآمد با سپرده‌گذاری پول در دیفای
مزایای استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) چیست؟
استخرهای استخراج نقدینگی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فرصت‌های برابر را برای تمامی سرمایه‌گذاران فراهم کنند و از توزیع عادلانه پاداش‌ها اطمینان حاصل کنند و نگرانی‌های مربوط به طرفداری را کاهش دهند. این امر به این معنی است که همه شرکت کنندگان این شانس را دارند که بر اساس سهم خود در استخر نقدینگی، پاداش دریافت کنند.
استخراج نقدینگی یک سناریوی سودمند متقابل برای ارائه‌دهندگان نقدینگی و پلتفرم‌های تبادل غیرمتمرکز ایجاد می‌کند. ارائه‌دهندگان نقدینگی می‌توانند برای مشارکت در دارایی‌های خود پاداش دریافت کنند، در حالی که صرافی‌های غیرمتمرکز از افزایش نقدینگی سود می‌برند که برای عملیات آنها ضروری است.
برنامه‌های استخراج نقدینگی می‌توانند با تشویق کاربران برای مشارکت در تامین نقدینگی، به پروژه‌ها در توسعه جوامع وفادار کمک کنند. این موضوع می تواند منجر به جامعه ای شود که به پروژه های جدید روی پلتفرم اعتماد کرده و از آنها حمایت می کند و حس وفاداری و تعامل را تقویت می کند.
علاوه بر این، استخراج نقدینگی می‌تواند توکن‌های حاکمیتی را به عنوان پاداش ارائه کند و به شرکت‌کنندگان این فرصت را می‌دهد تا بر مسیر پروژه یا پلتفرم تاثیر بگذارند. این مدل حاکمیت فراگیر، نوآوری در DeFi را تشویق می کند، زیرا به شرکت کنندگان اجازه می دهد در فرآیندهای توسعه و تصمیم گیری نظر داشته باشند.
به طور خلاصه، استخراج نقدینگی مکانیزمی است که کاربران را تشویق می‌کند تا با ارائه پاداش‌هایی در قالب توکن‌های بومی، نقدینگی را به پلتفرم‌های غیرمتمرکز کمک کنند. هدف آن ایجاد یک محیط منصفانه و دوجانبه سودمند هم برای ارائه دهندگان نقدینگی و هم برای مبادلات غیرمتمرکز، در عین حال تقویت جوامع وفادار و ترویج حاکمیت و نوآوری در اکوسیستم DeFi است.
معایب استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) چیست؟
استخراج نقدینگی می تواند یک سرمایه گذاری بسیار سودآور باشد، به طوری که نرخ بهره سالانه اغلب در درصدهای دو یا سه رقمی اندازه گیری می شود.
با این حال، شما فقط با پذیرش مقدار قابل توجهی از ریسک می توانید آن APR های درخشان را دریافت کنید. بازدهی بالاتر معمولاً به جفت‌هایی که شامل پروژه‌های رمزنگاری کوچک‌تر با سابقه عملیاتی کوتاه و ارزش بازار محدود می‌شوند متصل می‌شود. اشکالات موجود در قراردادهای هوشمند سیستم DEX نیز می‌توانند سود شما را تضعیف کند یا از بین ببرند و تغییرات قیمت قابل توجه در یکی یا هر دو مؤلفه جفت ارز دیجیتال نیز می‌تواند به بازدهی شما آسیب برساند.
استخرهای نقدینگی همچنین می توانند در برابر یک نوع کلاهبرداری منحصر به فرد به نام راگ پول آسیب پذیر باشند. کلاهبرداران یک ارز دیجیتال جدید راه‌اندازی می‌کنند و سرمایه را از طریق خدمات DEX وارد کوین جدید می‌کنند. سرمایه‌گذاری سریع حامی پروژه، قیمت کوین را بسیار بالا می‌برد و سرمایه‌گذاران دیگر را ترغیب می‌کند تا سرمایه گذاری کنند. استخرهای نقدینگی که این معاملات را تقویت می کند می تواند در کمتر از یک روز به میلیون ها دلار برسد و سپس کلاهبردار کل استخر نقدینگی را خارج می کند. پروژه جدید از بین می رود در حالی که افراد فقط یک سود ناچیز بدست آورده و سرمایه خود را از دست داده داده اند.
بیشتر بخوانید: راگ پول (Rug Pull) چیست؟ و این روش کلاهبرداری چگونه انجام می شود؟
با توجه به تعداد زیاد گزینه های استخراج نقدینگی، یافتن تعادل مناسب بین ریسک و پاداش می تواند دشوار باشد. چندین پلتفرم DEX و صدها جفت ارز فعال وجود دارد. احتمالاً در اولین سرمایه گذاری استخراج نقدینگی شما آزمون و خطا وجود دارد. ارزهای دیجیتال ذاتاً نوسان دارند و شما باید روزانه برای نوسانات قیمتی بزرگ آماده باشید.
بهترین پلتفرم ها برای لیکوییدیتی ماینینگ
1. Uniswap:
Uniswap یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) و پیشگام در فضای بازارساز خودکار (AMM) است. به کاربران امکان داد و ستد طیف گسترده ای از توکن های ERC-20 را می دهد و نقدینگی را از طریق استخرهای نقدینگی خود فراهم می کند.
ویژگی های کلیدی: رابط کاربر پسند، نقدینگی بالا و معرفی حاکمیت با توکن های UNI.
2. SushiSwap:
SushiSwap که بر اساس Uniswap ساخته شده است، یک بستر غیرمتمرکز مبادله و تامین نقدینگی است. ویژگی‌های اضافی، مانند ییلد فارمینگ و استیکینگ را برای ایجاد انگیزه در ارائه‌دهندگان نقدینگی معرفی می‌کند.
ویژگی های کلیدی: حاکمیت جامعه محور، مشوق های منحصر به فرد برای ارائه دهندگان نقدینگی و انواع جفت توکن.
3. PancakeSwap:
PancakeSwap که بر روی زنجیره هوشمند Binance کار می‌کند، یک صرافی غیرمتمرکز است که به دلیل هزینه‌های پایین تراکنش و زمان‌های تایید سریع شناخته شده است. بسیاری از ویژگی های Uniswap را منعکس می کند و در اکوسیستم زنجیره هوشمند Binance محبوبیت پیدا کرده است.
ویژگی های کلیدی: هزینه های کم، توان عملیاتی بالا و رابط کاربر پسند.
4. Balancer:
Balancer یک پلتفرم DeFi است که مدیریت خودکار سبد را از طریق استخرهای نقدینگی ارائه می دهد. این موضوع به کاربران اجازه می دهد تا با چندین توکن استخرهایی ایجاد کنند یا به آنها بپیوندند و نقدینگی را در حین دریافت کارمزد و توکن های حاکمیت BAL فراهم کنند.
ویژگی های کلیدی: استخرهای نقدینگی پویا با توکن های متعدد، تعادل مجدد سبد سهام خودکار و مشارکت حاکمیتی.
5. Curve Finance:
Curve Finance بر معاملات استیبل کوین با لغزش کم متمرکز است. هدف آن ارائه نقدینگی کارآمد برای مبادلات استیبل کوین است و به دلیل نقش خود در بازارهای استیبل کوین مالی غیرمتمرکز محبوبیت پیدا کرده است.
ویژگی های کلیدی: متخصص در معاملات استیبل کوین، لغزش کم و منحنی پیوند (bonding curve) منحصر به فرد.
آیا استخراج نقدینگی ارزشش را دارد؟ جمع بندی
در حالی که استخراج نقدینگی می‌تواند راهی سودآور برای کسب درآمد در بازار ارزهای دیجیتال باشد، اما خطرات خود را نیز دارد. حتی اگر از یک پروتکل معتبر DeFi برای استخراج نقدینگی استفاده کنید، خطرات قراردادهای هوشمند و هک‌ها همچنان می‌تواند منجر به از دست دادن کامل سرمایه شود.
علاوه بر این، سود استخراج نقدینگی شما به شدت به قیمت توکن های پروتکلی که به عنوان پاداش استخراج نقدینگی دریافت می کنید بستگی دارد. اگر ارزش توکن های پروتکل کاهش یابد، بازده استخراج نقدینگی شما به راحتی می تواند کاهش یابد.
اگر می‌توانید ریسک را تحمل کنید، استخراج نقدینگی می‌تواند راهی هیجان‌انگیز برای کسب درآمد در ارزهای دیجیتال باشد. با این حال، شما باید تحقیقات خود را انجام دهید و هرگز بیش از آنچه که می توانید از دست بدهید، سرمایه گذاری نکنید.
