ماینینگ چیست و چطور می‌توان از آن کسب درآمد کرد؟

برخی افراد زمانی که نام ارز دیجیتال را می‌شنوند، نخستین مفهومی که به ذهنشان می‌رسد «ماینینگ» است؛ فرایندی که به نظر می‌رسد با استفاده از دستگاه‌هایی انجام می‌شود و از آن می‌توان کسب درآمد کرد. اما واقعا ماینینگ چیست؟ چه قدر هزینه دارد؟ و آیا همچنان می‌توان از آن درآمد مناسبی به دست آورد یا دیگر مانند گذشته صرفه اقتصادی ندارد؟
در این مطلب تلاش می‌کنیم تمامی نکات مربوط به ماینینگ را به‌صورتی ساده و قابل فهم مرور کنیم. در انتها هم بررسی خواهیم کرد که آیا ماینینگ انتخاب مناسبی برای شروع فعالیت در حوزه ارزهای دیجیتال است یا روش‌های بهتری برای کسب درآمد وجود دارد.

ارزهای دیجیتال چگونه به وجود می‌آیند؟

ارزهای دیجیتال بسته به نوع شبکه و الگوریتمی که از آن استفاده می‌کنند، به روش‌های مختلفی ایجاد می‌شوند. برخی از آن‌ها از طریق فرآیند استخراج یا ماینینگ به‌وجود می‌آیند و برخی دیگر از طریق الگوریتم‌هایی مانند اثبات سهام (Staking) یا حتی به‌صورت کامل از پیش استخراج‌شده (Pre-mined) وارد بازار می‌شوند.

برای درک بهتر، می‌توان این فرایند را با دنیای پول‌های سنتی مقایسه کرد. در سیستم مالی سنتی، زمانی که دولت نیاز به ایجاد پول جدید دارد، بانک مرکزی اقدام به چاپ اسکناس می‌کند. به‌طور مشابه، در دنیای ارزهای دیجیتال نیز، زمانی که یک بلاک جدید به بلاکچین اضافه می‌شود یا یک کاربر ارز جدیدی را از طریق فرآیند مشخصی مانند ماینینگ یا استیکینگ تولید می‌کند، در واقع ارز دیجیتال جدیدی وارد چرخه می‌شود. البته تفاوت اصلی اینجاست که این تولید، به‌صورت غیرمتمرکز و توسط اعضای شبکه انجام می‌شود.

استیکینگ (Staking) روشی برای کسب درآمد از ارزهای دیجیتال است که در شبکه‌هایی با الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) یا نسخه‌های مشابه آن استفاده می‌شود. برخلاف ماینینگ که نیاز به دستگاه‌های قدرتمند و مصرف برق بالا دارد، در استیکینگ شما تنها با نگهداری و قفل‌کردن مقدار مشخصی از ارز دیجیتال در کیف پول یا صرافی می‌توانید پاداش دریافت کنید.

عملکرد استیکینگ به این صورت است که شما دارایی خود را برای مدت مشخصی در شبکه قفل می‌کنید و در این مدت به‌عنوان یک مشارکت‌کننده در تایید تراکنش‌ها شناخته می‌شوید. هرچه مقدار ارز بیشتری استیک کرده باشید یا مدت زمان بیشتری در شبکه باقی بمانید، شانس بیشتری برای دریافت پاداش خواهید داشت.

به‌عنوان مثال، همان‌طور که با سپرده‌گذاری پول در بانک، پول جدید (سود) دریافت می‌کنید، در استیکینگ هم با سپرده‌کردن ارز دیجیتال در شبکه، ارز جدید به‌عنوان پاداش به شما تعلق می‌گیرد. این روش به‌ویژه برای کسانی که به‌دنبال درآمد غیرفعال از بازار رمزارزها هستند، گزینه‌ای ساده و محبوب است.

ماینینگ یا استخراج ارز دیجیتال چیست؟

برخی ارزهای دیجیتال این‌گونه به وجود می‌آیند که افراد یا دستگاه‌ها با انجام یک‌سری محاسبات پیچیده، به شبکه کمک می‌کنند تا تراکنش‌ها تایید شود. در ازای این کمک، مقداری ارز دیجیتال به آن‌ها پاداش داده می‌شود. به این فرایند می‌گویند ماینینگ یا استخراج ارز دیجیتال.

در واقع، ماینینگ یعنی استفاده از قدرت پردازش کامپیوتر یا دستگاه‌های مخصوص برای حل مسائل ریاضی و اضافه کردن بلاک‌های جدید به بلاکچین. افرادی که این کار را انجام می‌دهند، به‌عنوان پاداش، ارز دیجیتال دریافت می‌کنند؛ برای مثال، در شبکه بیت‌کوین، این پاداش به صورت بیت‌کوین پرداخت می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: اصطلاحات ارز دیجیتال؛ فرهنگ لغات مهم دنیای رمزارزها

فرآیند ماینینگ چطور انجام می‌شود؟

فرآیند ماینینگ ممکن است در نگاه اول پیچیده به‌نظر برسد، اما در اصل به معنای مشارکت در تایید تراکنش‌های یک شبکه ارز دیجیتال با استفاده از قدرت پردازشی دستگاه‌های کامپیوتری است. ماینرها با انجام محاسبات رمزنگاری‌شده، بلاک‌های جدیدی را به بلاکچین اضافه کرده و در ازای این فعالیت، پاداش دریافت می‌کنند.

مراحل اصلی ماینینگ به‌صورت زیر است:

1. اتصال به شبکه ارز دیجیتال: ابتدا ماینر باید به شبکه‌ای مانند بیت‌کوین متصل شود تا بتواند در فرآیند تایید تراکنش‌ها مشارکت داشته باشد.
2. جمع‌آوری و تأیید تراکنش‌ها: تراکنش‌هایی که هنوز تایید نشده‌اند توسط ماینر جمع‌آوری و در قالب یک بلاک دسته‌بندی می‌شوند.
3. حل معمای رمزنگاری: ماینر با استفاده از توان پردازشی دستگاه خود، یک مسئله پیچیده ریاضی (هش بلاک) را حل می‌کند.
4. اضافه شدن بلاک جدید به بلاکچین: ماینری که زودتر از سایرین معما را حل کند، بلاک ساخته‌شده‌اش به زنجیره بلاکچین اضافه می‌شود.
5. دریافت پاداش: ماینر منتخب از شبکه پاداش دریافت می‌کند که معمولا شامل ارز دیجیتال تازه استخراج‌شده به‌همراه کارمزد تراکنش‌ها است.

این چرخه به‌طور مداوم ادامه دارد و موجب حفظ امنیت، شفافیت و پایداری شبکه بلاکچین می‌شود.

چه تجهیزاتی برای ماینینگ لازم است؟

برای ماینینگ ارز دیجیتال، به تجهیزاتی نیاز است که بتوانند محاسبات سنگین و پیوسته انجام دهند. مهم‌ترین ابزار، دستگاه ماینر یا همان سخت‌افزار استخراج است. این دستگاه‌ها به‌صورت تخصصی برای استخراج ارزهای دیجیتال طراحی شده‌اند و به آن‌ها ASIC گفته می‌شود. در گذشته می‌شد با کامپیوترهای معمولی یا کارت گرافیک (GPU) هم استخراج کرد، اما امروزه بیشتر شبکه‌ها مثل بیت‌کوین به قدرت پردازش بالاتر نیاز دارند.

علاوه بر دستگاه ماینر، به تجهیزات جانبی دیگری مثل منبع تغذیه قوی، اینترنت پایدار، سیستم خنک‌کننده (فن یا کولر)، و مکان مناسب با تهویه خوب نیاز است. همچنین باید یک کیف پول دیجیتال برای دریافت پاداش استخراج و یک نرم‌افزار ماینینگ برای مدیریت عملیات داشته باشید. در کنار این‌ها، برق پرقدرت و ارزان هم نقش مهمی در سودآوری ماینینگ دارد.

دستگاه ماینر چیست و چطور کار می‌کند؟

دستگاه ماینر نوعی سخت‌افزار تخصصی است که برای استخراج ارزهای دیجیتال طراحی شده و وظیفه اصلی آن انجام محاسبات پیچیده برای تایید تراکنش‌ها در شبکه بلاکچین است. این دستگاه‌ها با الگوریتم‌هایی مانند اثبات کار (Proof of Work) کار می‌کنند و نقش مهمی در ایمن‌سازی شبکه و افزودن بلاک‌های جدید دارند.

برای درک بهتر اینکه دستگاه ماینر چیست و چگونه کار می‌کند، کافی است بدانید که این دستگاه به‌صورت مداوم در حال حل معادلات رمزنگاری‌شده است. زمانی که موفق به حل یک معادله شود، بلاک جدیدی به زنجیره بلاکچین افزوده می‌شود و به‌عنوان پاداش، ارز دیجیتال دریافت می‌کند. این عملیات نیازمند قدرت پردازشی بالا، خنک‌کننده مناسب، و مصرف برق قابل توجه است.

الگوریتم اثبات کار چیست و چه نقشی در استخراج ارز دیجیتال دارد؟

الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) روشی است که برخی ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین از آن برای تایید تراکنش‌ها و حفظ امنیت شبکه استفاده می‌کنند. در این روش، ماینرها باید یک مسئله پیچیده را حل کنند تا اجازه داشته باشند یک بلاک جدید به بلاکچین اضافه کنند و در ازای آن پاداش بگیرند.

برای درک بهتر، فرض کنید بانک مرکزی می‌خواهد اسکناس جدید چاپ کند. هر اسکناس یک کد منحصربه‌فرد و پیچیده دارد (معمولا در کنار اسکناس) که نباید تکراری باشد.

حالا تصور کنید دستگاه‌های ماینر مثل چاپخانه‌هایی هستند که سعی می‌کنند این کد منحصربه‌فرد را پیدا کنند. فقط چاپخانه‌ای که زودتر این کد درست را پیدا کند، اجازه دارد آن اسکناس را چاپ کند و جایزه بگیرد. این سیستم باعث می‌شود ایجاد واحدهای جدید (مثلا بیت‌کوین) سخت، زمان‌بر و نیازمند تلاش واقعی باشد. در نتیجه امنیت شبکه حفظ می‌شود و هیچ‌کس نمی‌تواند تقلب کند یا بدون کار، پاداش بگیرد.

ماینینگ بیت‌کوین چه قدر سود دارد؟

سودآوری ماینینگ بیت‌کوین به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی‌توان یک رقم ثابت یا قطعی برای آن ارائه داد. مهم‌ترین عواملی که بر میزان سود تاثیر می‌گذارند شامل قیمت بیت‌کوین در بازار، هزینه برق مصرفی، قدرت پردازش دستگاه ماینر، کارمزد استخر استخراج، و هزینه‌های جانبی مثل خنک‌سازی و نگهداری هستند.

در کشورهایی که برق ارزان و قانونی برای استخراج وجود دارد، ماینینگ می‌تواند سودآور باشد. اما در ایران، با توجه به تعرفه بالای برق برای استخراج و غیرقانونی بودن استخراج بیت‌کوین بدون مجوز رسمی از وزارت صمت، این کار ممکن است نه‌تنها سود نداشته باشد، بلکه با جریمه و توقیف تجهیزات نیز همراه شود. به همین دلیل، اگر کسی قصد ورود به این حوزه را دارد، باید حتما از جنبه‌های فنی، اقتصادی و قانونی آن آگاهی کامل داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه: بیت کوین چیست؟ هرآنچه که درباره بیت کوین باید بدانید

انواع روش‌های ماینینگ کدام‌اند؟

ماینینگ یا استخراج ارز دیجیتال روش‌های مختلفی دارد که بسته به نوع ارز دیجیتال، میزان سرمایه، و امکانات فنی قابل انتخاب هستند. در ادامه، رایج‌ترین انواع ماینینگ را به‌صورت خلاصه معرفی می‌کنیم:

1.  ماینینگ انفرادی (Solo Mining):
   در این روش، فرد به‌تنهایی و بدون کمک دیگران اقدام به استخراج می‌کند. سود حاصل کامل به خود فرد می‌رسد، اما به‌دلیل رقابت بالا و نیاز به تجهیزات قوی، احتمال موفقیت پایین است.
2. ماینینگ استخر یا گروهی (Pool Mining):
   در این روش، چندین ماینر توان پردازشی خود را با یکدیگر ترکیب می‌کنند تا شانس بیشتری برای استخراج داشته باشند. سود حاصل بین اعضا تقسیم می‌شود. این روش رایج‌ترین و واقع‌گرایانه‌ترین نوع استخراج در حال حاضر است.
3. ماینینگ ابری (Cloud Mining):
   در این حالت، افراد بدون خرید دستگاه، از طریق اینترنت و با پرداخت هزینه، توان پردازشی یک شرکت یا مرکز داده را اجاره می‌کنند. مدیریت تجهیزات و نگهداری برعهده شرکت ارائه‌دهنده است. این روش ساده‌تر است، اما معمولاً با ریسک‌هایی مانند کلاهبرداری همراه است.
4.  ماینینگ با GPU یا کارت گرافیک:
   این روش بیشتر برای ارزهایی غیر از بیت‌کوین کاربرد دارد (مثل اتریوم قبل از مهاجرت به PoS). ماینرها با استفاده از کارت‌های گرافیک قوی عملیات استخراج را انجام می‌دهند. هزینه اولیه نسبتا بالاست، اما انعطاف بیشتری نسبت به ASIC دارد.
5. ماینینگ با دستگاه ASIC:
   این دستگاه‌ها مخصوص استخراج یک یا چند ارز خاص طراحی شده‌اند و نسبت به سایر روش‌ها قدرت پردازش بسیار بالاتری دارند. استخراج بیت‌کوین تقریبا فقط با ASIC امکان‌پذیر است.

هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بهترین روش، بستگی به بودجه، هدف، دانش فنی و شرایط قانونی دارد.

استخر ارز دیجیتال چیست؟

استخر ارز دیجیتال یا Mining Pool مکانی مجازی است که در آن چندین ماینر توان پردازشی خود را با هم ترکیب می‌کنند تا شانس بیشتری برای استخراج ارز دیجیتال داشته باشند. به‌جای اینکه هر ماینر به‌تنهایی برای حل مسئله رقابت کند، همه با هم کار می‌کنند و در صورت موفقیت، پاداش بین اعضای استخر تقسیم می‌شود.

برای درک بهتر، تصور کنید استخراج بیت‌کوین مثل یک قرعه‌کشی بزرگ است. اگر به‌تنهایی شرکت کنید، احتمال برنده شدن شما خیلی کم است. اما اگر با چند نفر دیگر یک گروه تشکیل دهید و با هم بلیت‌های بیشتری بخرید، شانس برنده شدنتان بیشتر می‌شود. اگر گروه‌تان برنده شود، جایزه بین اعضا تقسیم می‌شود. در استخر ماینینگ هم دقیقا همین اتفاق می‌افتد.

ماینیگ ابری چیست و چه تفاوتی با ماینینگ فیزیکی دارد؟

ماینینگ ابری (Cloud Mining) روشی برای استخراج ارزهای دیجیتال است که در آن کاربران به‌جای خرید و نگهداری تجهیزات فیزیکی، قدرت پردازشی مورد نیاز را از مراکز داده‌ای اجاره می‌کنند. در این مدل، شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ماینینگ ابری، مسئولیت راه‌اندازی، نگهداری و تامین برق تجهیزات را بر عهده دارند، و کاربران با پرداخت هزینه‌ای مشخص، در سود حاصل از استخراج شریک می‌شوند. این روش تفاوت‌هایی با ماینینگ فیزیکی یا همان فرآیند عادی استخراج ارز دیجیتال دارد که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم:

تفاوت‌های کلیدی بین ماینینگ ابری و ماینینگ فیزیکی:

• مالکیت تجهیزات: در ماینینگ فیزیکی، کاربر مالک تجهیزات است و مسئولیت کامل نگهداری و عملکرد آن‌ها را بر عهده دارد. در مقابل، در ماینینگ ابری، تجهیزات متعلق به شرکت ارائه‌دهنده هستند و کاربر تنها قدرت پردازشی را اجاره می‌کند.
• هزینه‌های اولیه: ماینینگ فیزیکی نیازمند سرمایه‌گذاری اولیه بالا برای خرید تجهیزات و تامین زیرساخت‌های لازم است، درحالی‌که ماینینگ ابری با هزینه‌های اولیه کمتر و بدون نیاز به زیرساخت فیزیکی قابل انجام است.
• سطح دانش فنی: ماینینگ فیزیکی نیاز به دانش فنی بالا برای راه‌اندازی و نگهداری تجهیزات دارد، اما ماینینگ ابری برای کاربران با دانش فنی محدود نیز قابل دسترسی است.
• ریسک‌ها و کنترل: در ماینینگ فیزیکی، کاربر کنترل کامل بر تجهیزات دارد، اما در ماینینگ ابری، اعتماد به شرکت ارائه‌دهنده اهمیت دارد و ممکن است ریسک‌هایی مانند کلاهبرداری یا عدم شفافیت وجود داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه: بهترین ارز دیجیتال برای سرمایه‌گذاری بلند مدت در سال 2025

مزایا و معایب ماینینگ چیست؟

ماینینگ هم مثل هر روش کسب درآمد دیگری، مزایا و معایب خودش را دارد. اگرچه می‌تواند سودآور باشد، اما بدون آگاهی و آمادگی، ممکن است باعث ضرر مالی یا مشکلات فنی شود.

مزایای ماینینگ:

• درآمد نسبتا ثابت: اگر تجهیزات و شرایط مناسب داشته باشید، ماینینگ می‌تواند منبع درآمد پایداری باشد.
• عدم نیاز به خرید و فروش مستقیم: برخلاف ترید کردن، در ماینینگ لازم نیست مدام بازار را بررسی کنید.
• حمایت از شبکه بلاکچین: با مشارکت در ماینینگ، به امنیت و پایداری شبکه کمک می‌کنید.

معایب ماینینگ:

• هزینه بالای تجهیزات و برق: دستگاه‌های ماینر گران هستند و مصرف برق بالایی دارند.
• نوسانات قیمت ارز دیجیتال: اگر قیمت ارز کاهش پیدا کند، ممکن است درآمد شما حتی هزینه‌ها را هم پوشش ندهد.
• ریسک قانونی: در برخی کشورها از جمله ایران، ماینینگ بدون مجوز رسمی ممنوع است و ممکن است با جریمه یا توقیف دستگاه مواجه شوید.

آیا ماینینگ برای همه مناسب است؟

ماینینگ اگرچه می‌تواند منبع درآمد مناسبی باشد، اما قطعا برای همه افراد گزینه‌ی ایده‌آلی نیست. همان‌طور که جراحی قلب یک حرفه تخصصی، حساس و پردرآمد است ولی به‌دلیل نیاز به دانش، مهارت و شرایط خاص، برای همه مناسب نیست. ماینینگ ارز دیجیتال هم نیازمند دانش فنی، سرمایه اولیه قابل توجه، مدیریت هزینه‌ها و آگاهی از مسائل قانونی است.

در واقع، ماینینگ بیشتر مناسب افرادی است که به مباحث فنی، نگهداری از تجهیزات، و محاسبه دقیق هزینه و سود مسلط هستند. اما این به‌معنای بسته بودن درهای بازار نیست؛ اتفاقا برای کسب درآمد از بازار در حال توسعه ارزهای دیجیتال راه‌های بسیار متنوع‌تری مثل سرمایه‌گذاری، ترید، شرکت در ایردراپ‌ها، استیکینگ وجود دارد. بنابراین اگر ماینینگ با شرایط شما سازگار نیست، می‌توانید با شناخت بهتر بازار، مسیرهای دیگری را برای ورود و درآمدزایی انتخاب کنید.

قوانین استخراج ارز دیجیتال در ایران چگونه است؟

قوانین استخراج ارز دیجیتال در ایران با هدف مدیریت مصرف انرژی و جلوگیری از سوءاستفاده از برق یارانه‌ای تدوین شده‌اند. اگرچه قیمت برق در ایران نسبت به بسیاری از کشورها پایین‌تر است و از این نظر، استخراج ارز دیجیتال برای برخی افراد جذاب به‌نظر می‌رسد، اما محدودیت‌های زیرساختی برق در کشور مانند قطعی‌های گسترده در فصل‌های گرم و سرد باعث شده دولت با دقت و سخت‌گیری بیشتری با این موضوع برخورد کند.

طبق قوانین موجود، استخراج ارز دیجیتال تنها در صورتی قانونی است که فرد یا شرکت، مجوز رسمی از وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) دریافت کرده باشد. همچنین، ماینرها باید از برق صنعتی با تعرفه غیر یارانه‌ای استفاده کنند و مصرف برق آن‌ها تحت نظارت قرار دارد. در صورت فعالیت غیرقانونی، دستگاه‌ها ممکن است توقیف شده و فرد خاطی جریمه شود.

بنابراین، اگرچه استخراج رمزارز در ایران به‌دلیل برق ارزان‌قیمت در نگاه اول سودآور به‌نظر می‌رسد، اما ملاحظات قانونی و محدودیت‌های فنی شبکه برق کشور باید جدی گرفته شود. پیش از هرگونه اقدام، آگاهی از قوانین و اخذ مجوزهای لازم ضروری است.

ماینینگ یا خرید ارز دیجیتال؟ کدام گزینه بهتر است؟

تا اینجای مقاله به‌طور کامل درباره ماینینگ، نحوه انجام آن، تجهیزات مورد نیاز و مزایا و معایبش صحبت کردیم. اما یک سوال مهم همچنان باقی‌ست: آیا ماینینگ گزینه جذاب‌تری است یا خرید ارز دیجیتال و سرمایه‌گذاری مستقیم در این بازار؟

واقعیت این است که هر دو مسیر می‌توانند سودآور باشند، اما خرید ارز دیجیتال برای بسیاری از افراد گزینه ساده‌تر و در دسترس‌تری محسوب می‌شود. اگرچه در نگاه اول ممکن است خرید رمزارز پرریسک به‌نظر برسد اما حقیقت این است که بازار ارزهای دیجیتال سرشار از فرصت‌های سرمایه‌گذاری متنوع است. از رمزارزهای بزرگ و شناخته‌شده مثل بیت‌کوین و اتریوم گرفته تا پروژه‌های نوظهوری که پتانسیل رشد قابل توجهی دارند.

در کنار این تنوع، شما در خرید ارز دیجیتال نیاز به تجهیزات خاص یا مصرف برق بالا ندارید و می‌توانید تنها با ثبت‌نام در یک صرافی معتبر مانند آبان تتر، سرمایه‌گذاری خود را شروع کنید. بنابراین، اگر به دنبال ورود ساده‌تر، انعطاف‌پذیرتر و با ریسک کنترل‌شده‌تری هستید، خرید و سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال می‌تواند گزینه مناسب‌تری نسبت به ماینینگ باشد.

پیشنهاد مطالعه: همه‌چیز در مور سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال

جمع‌بندی

شاید در نگاه اول این مفهوم مثل سایر مفاهیم ارز دیجیتال مانند وایت پیپر یا قراردادهای هوشمند پیچیده به نظر برسد اما ماینینگ به‌عنوان یکی از روش‌های اولیه و شناخته‌شده برای کسب درآمد از ارزهای دیجیتال، مسیری است که نیازمند دانش فنی، سرمایه‌گذاری اولیه، تجهیزات مناسب و آگاهی از قوانین است. در این مقاله تلاش کردیم تا جنبه‌های مختلف استخراج، از نحوه انجام تا سودآوری، تجهیزات، انواع روش‌ها و ملاحظات قانونی را به زبان ساده بررسی کنیم.

در نهایت، باید گفت که ماینینگ می‌تواند برای برخی افراد گزینه‌ای مناسب باشد، اما برای بسیاری دیگر، خرید مستقیم ارز دیجیتال و سرمایه‌گذاری در این بازار مسیر ساده‌تر، سریع‌تر و کم‌هزینه‌تری محسوب می‌شود.