شبکه انتقال اتریوم؛ بررسی کامل انواع شبکه‌ها و کارمزدها و بهترین انتخاب‌ها

در دنیای ارزهای دیجیتال، هر تراکنش مالی روی شبکه بلاک‌چین صورت می‌گیرد. در واقع شبکه‌های انتقال ارز دیجیتال زیربنایی هستند که امکان ارسال و دریافت کوین‌ها را فراهم می‌کنند و کاربر برای ارسال وجوه خود ملزم به پرداخت کارمزد شبکه است. اتریوم به‌ عنوان دومین ارز بزرگ بازار، «ملکه شبکه‌های قرارداد هوشمند» بوده و تراکنش‌های فراوانی روی آن انجام می‌شوند. اما ازدحام در این شبکه باعث افزایش کارمزدها می‌شود. هدف این مقاله، بررسی جامع انواع شبکه‌های انتقال اتریوم و مقایسه سرعت، هزینه و امنیت آن‌هاست تا کاربران بتوانند بهترین انتخاب را داشته باشند.

شبکه انتقال اتریوم چیست و چه کاربردی دارد؟

به‌ طور ساده، شبکه انتقال اتریوم به همان بلاک‌چین اصلی اتریوم (شبکه ERC-20) و شبکه‌های موازی یا لایه دوم مربوط می‌شود که امکان ارسال اتر (ETH) و سایر توکن‌های مبتنی بر اتریوم را فراهم می‌کنند. مثلا «شبکه ERC-20» به‌ معنای همان زنجیره اصلی اتریوم است که تراکنش‌ها در آن پردازش می‌شود. علاوه بر آن، شبکه‌هایی مانند بایننس اسمارت چین (BSC) که از استاندارد BEP-20 استفاده می‌کند، به‌ طور موازی با اتریوم فعالیت می‌کنند و امکان انتقال اتر و توکن‌های ERC-20 را با کارمزد پایین‌تر فراهم کرده‌اند. شبکه‌های لایه دوم اتریوم مانند پالیگان (Polygon)، آپتیمیسم (Optimism) و آربیتروم (Arbitrum) نیز تراکنش‌ها را خارج از زنجیره اصلی اتریوم پردازش می‌کنند و پس از دسته‌بندی و فشرده‌سازی، نتایج را به اتریوم ارسال می‌کنند. این شبکه‌ها به دلیل پرداخت کارمزد اندک در مقایسه با زنجیره اصلی، به کاربران کمک می‌کنند هزینه‌های تراکنش خود را کاهش دهند.

به عبارت دیگر، شبکه انتقال اتریوم شامل مجموعه‌ای از بلاک‌چین‌ها و راهکارهای مقیاس‌پذیری است که هر یک برای اهداف خاصی طراحی شده‌اند. کاربرد این شبکه‌ها این است که انتقال سریع و ارزان توکن‌های اتریوم را امکان‌پذیر می‌کنند؛ به‌ عنوان مثال شبکه پالیگان هزاران تراکنش را در یک بسته دسته‌بندی کرده و تنها کسری از کارمزد اتریوم را طلب می‌کند. به طور کلی، همه رمزارزها برای نگهداری، خرید و فروش خود به کیف پول و «شبکه انتقال ارز دیجیتال» نیاز دارند و باید در زمان معامله به این شبکه توجه کرد، به این دلیل که هر ارز دیجیتال از یک شبکه خاص استفاده می‌کند.

پیشنهاد مطالعه: سرمایه‌گذاری روی اتریوم! آری یا خیر!

چرا انتخاب شبکه انتقال مناسب برای اتریوم مهم است؟

هر شبکه انتقال رمزارز، ویژگی‌ها و محدودیت‌های خاص خود را دارد. از یک سو کارمزد تراکنش و سرعت نهایی‌سازی تراکنش‌ها در هر شبکه متفاوت است؛ از سوی دیگر امنیت و تمرکززدایی نیز بسته به مکانیسم اجماع و اعتبارسنج‌های آن متفاوت خواهد بود. به‌ طور مثال، تراکنش روی شبکه اصلی اتریوم چند ده دلار هزینه دارد، در حالی که همین تراکنش روی پالیگان ممکن است تنها کسری از یک سنت هزینه بردارد. بنابراین با انتخاب شبکه نامناسب ممکن است هزینه زیادی پرداخت شود.

همچنین اگر کاربری شبکه اشتباهی را انتخاب کند (برای مثال ارسال اتریوم روی آدرس BEP-20 هنگام انتظار شبکه ERC-20)، دارایی‌اش ممکن است از دست برود یا پروسه بازیابی پیچیده گردد. از این جهت، پیش از ارسال به شبکه انتقال، باید دقت کرد که کیف پول مقصد، شبکه انتخابی را پشتیبانی کند. انتخاب شبکه مناسب همچنین روی زمان انجام تراکنش موثر است؛ برای مثال BSC یا پالیگان تراکنش‌ها را سریع‌تر و با کارمزدی کمتر از اتریوم اصلی انجام می‌دهند. تجربه نشان داده است که انتقال اتریوم با استفاده از شبکه‌های لایه دوم و موازی، بسیار ارزان‌تر از انجام تراکنش در زنجیره اصلی است.

علاوه بر هزینه و سرعت، امنیت نیز عامل مهمی در انتخاب شبکه محسوب می‌شود. به عنوان مثال شبکه اصلی اتریوم به دلیل گستردگی شبکه ماینرها (یا اعتبارسنج‌ها) و تمرکززدایی بالا، بسیار امن تلقی می‌شود. شبکه‌های لایه دوم مانند Arbitrum و Optimism از امنیت اتریوم بهره می‌برند و «زیرساخت لایه یک» اتریوم را به‌ اشتراک می‌گذارند؛ به طوری که بر اساس گزارش‌ها، شبکه‌هایی مثل آربیتروم که کارمزد پایین و امنیت بالایی دارند، بهترین انتخاب در عمل محسوب می‌شوند. در مقابل، شبکه‌هایی مانند BSC یا ترون نسبت به اتریوم متمرکزتر بوده و بسته به سیاست‌های اعتبارسنج‌های محدودتر، امنیت کمتری دارند.

معرفی انواع شبکه‌های انتقال اتریوم

چندین شبکه و راهکار برای انتقال اتریوم وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• بلاک‌چین اصلی اتریوم (Mainnet یا شبکه ERC-20): این همان زنجیره اصلی اتریوم است که تراکنش‌های اتر و توکن‌های ERC-20 در آن انجام می‌شود. قدرت این شبکه در تعداد زیاد گره‌ها و اعتبارسنج‌ها (بیش از هزارها) و امنیت بسیار بالای آن است. اما به دلیل محبوبیت بالا، کارمزد تراکنش‌ها در این شبکه تقریبا گران (گاهی چند دلار به ازای یک انتقال ساده) و سرعت آن محدود (حدود ۱۰–۱۵ تراکنش در ثانیه) است.
• پالیگان (Polygon PoS): پالیگان یک شبکه لایه دوم PoS (اثبات سهام) شناخته می‌شود که بر بستر اتریوم قرار دارد. تراکنش‌ها در پالیگان خارج از اتریوم انجام شده و سپس نتایج به اتریوم ارسال می‌شوند. از مزایای آن سرعت بالا (بیش از ۶۵ تراکنش در ثانیه) و کارمزد بسیار پایین است (در حدود ۰.۰۰۱ دلار برای هر تراکنش ساده). امنیت پالیگان از طریق مجموعه‌ نسبتا کوچکی از اعتبارسنج‌ها تضمین می‌شود. Polygon مناسب است برای مواقعی که کاربر بخواهد با کارمزد کم و نسبتا سریع (بدون ازدحام شدید اتریوم) مبادلات انجام دهد.
• آپتیمیسم (Optimism): آپتیمیسم یک راه‌ حل لایه دوم به‌ صورت رول‌آپ خوشبینانه (Optimistic Rollup) است. این شبکه طراحی شده تا مقیاس‌پذیری و امنیت اتریوم را بهبود دهد. تراکنش‌ها در آپتیمیسم با کارمزد بسیار پایین (مثلا حدود ۰.۰۹ دلار برای ارسال ETH) پردازش می‌شوند؛ سپس دسته‌ای از تراکنش‌ها به زنجیره اصلی اتریوم ارسال می‌شود. آپتیمیسم مزیت ارزان‌بودن هزینه‌ها و استفاده از امنیت اتریوم را دارد، اما به دلیل چالش‌زدایی دوره‌ای ممکن است تاخیر کمی داشته باشد.
• آربیتروم (Arbitrum One): آربیتروم نیز از رول‌آپ خوشبینانه استفاده می‌کند. این شبکه توسط Offchain Labs طراحی شده و هدف آن ارائه تراکنش‌های سریع و ارزان با حفظ امنیت اتریوم است. کارمزد تراکنش در آربیتروم بسیار پایین محسوب می‌شود (در حال حاضر حدود ۰.۰۹ دلار برای ارسال ETH). امنیت آربیتروم نیز از طریق قراردادهای هوشمند خاصی تضمین می‌شود که امکان بررسی صحت تراکنش‌ها را می‌دهند. بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز و پروژه‌های DeFi روی آربیتروم فعال هستند.
• بایننس اسمارت چین (BSC) با استاندارد BEP-20: یک بلاک‌چین موازی با اتریوم به شمار می‌رود که استاندارد BEP-20 (مشابه ERC-20) را اجرا می‌کند. این شبکه از الگوریتم اثبات سهام اعتبارسنج (PoSA) با حدود ۲۱ اعتبارسنج استفاده می‌کند. سرعت تراکنش‌ها در BSC بالا (بالای ۵۰ TPS) و کارمزدها کم (حدود ۰.۹ دلار برای انتقال اتریوم) است، اما نسبت به اتریوم متمرکزتر شناخته می‌شود. BSC معمولا برای کاربران ایرانی و آسیایی محبوبیت دارد؛ چرا که کارمزد آن چندین برابر کمتر از شبکه اتریوم است.
• ترون (TRON، شبکه TRC-20): شبکه ترون یک پلتفرم مستقل برای انتقال رمزارزهاست که از الگوریتم Delegated PoS استفاده می‌کند. سرعت بسیار بالا (صدها تا هزاران تراکنش در ثانیه) و کارمزدهای ناچیز (معمولا حدود ۱ دلار یا کمتر برای تراکنش) دارد. با این حال، ترون برای انتقال اتر خود کاربرد ندارد، بلکه بیشتر برای انتقال استیبل‌کوین‌هایی مثل USDT و USDC کاربرد دارد. بعضی کیف‌پول‌ها امکان تبدیل ETH به نسخه TRC-20 را فراهم می‌کنند.
• شبکه‌های دیگر: آوالانچ (Avalanche C-Chain)، فانتوم (Fantom)، سولانا (Solana) و سایر بلاک‌چین‌های لایه یک از نظر تئوری امکان میزبانی توکن‌های EVM-سازگار مثل WETH را دارند. با این حال، این شبکه‌ها برای کاربران اتریوم بیشتر به عنوان مقصد دارایی و پروژه‌های خاص مطرح‌اند و معمولا در فهرست «شبکه‌های انتقال اتریوم» اصلی قرار نمی‌گیرند. همچنین بیس (Base) که پروژه‌ای از کوین‌بیس است، به عنوان راه‌حل لایه دوم اتریوم اخیرا معرفی شده و استفاده از آن در حال گسترش است.

پیشنهاد مطالعه: ERC-20 چیست؟

ارزان‌ترین شبکه انتقال اتریوم کدام است؟ (با مثال‌های واقعی)

طبق داده‌ها و مقایسه‌های موجود، ارزان‌ترین شبکه انتقال اتریوم عموما پالیگان است. برای مثال، طبق گزارش‌ها، هزینه انجام یک انتقال ساده روی پالیگان تقریبا معادل ۰.۰۰۱ متیک (و معادل حدود ۰.۰۰۱ دلار) است، که یعنی با هر ۱۰۰۰ تراکنش پالیگان تنها حدود ۱ دلار کارمزد پردازش می‌شود. در مقابل، یک تراکنش انتقال دارایی معادل در شبکه اصلی اتریوم اغلب بیش از ۱ دلار کارمزد دارد. بخش زیر نیز برخی اعداد واقعی را نشان می‌دهد:

• اتریوم (Mainnet): حدود ۱.۱۰ دلار برای ارسال یک تراکنش ETH.
• آربیتروم (Arbitrum): حدود ۰.۰۹ دلار برای ارسال یک تراکنش ETH.
• آپتیمیسم (Optimism): حدود ۰.۰۹ دلار.
• پالیگان (Polygon): در حدود ۰.۰۰۱ دلار.
• بایننس اسمارت‌چین: حدود ۰.۹ دلار.
• ترون: حدود ۱.۰ دلار.

برای مثال، اگر قرار باشد ۱ واحد تتر (USDT) بین دو کیف پول منتقل شود، روی اتریوم اصلی ممکن است کارمزد تراکنش چند دلار شود؛ اما همین انتقال در پالیگان شاید تنها چند صد تومان (در حدود ۰.۰۰۵ دلار) هزینه داشته باشد. یا فرض کنید یک پروژه توکن ERC-20 قصد دارد کاربران خود را تشویق به انتقال کند؛ استفاده از پالیگان یا آربیتروم می‌تواند هزینه‌ها را به شدت کاهش دهد. تجربه کاربران نشان داده که انتقال توکن‌ها از طریق پالیگان یا آربیتروم معمولا «خیلی ارزان‌تر» از شبکه اصلی اتریوم تمام می‌شود.

مزایا و معایب هر شبکه انتقال

پس از معرفی شبکه‌های انتقال اتریوم، حال نوبت آن رسیده مزایا و معایب هر شبکه انتقال توضیح داده شود.

اتریوم (ERC-20 Mainnet)

مزایا: امنیت بسیار بالا و غیرمتمرکز بودن. پشتیبانی کامل همه کیف‌پول‌ها و صرافی‌ها. امکان انجام انواع قراردادهای هوشمند و تعامل با همه توکن‌های ERC-20.

معایب: کارمزد بالا (به‌ ویژه در اوج ترافیک شبکه) و سرعت پایین (تعداد تراکنش محدود). استفاده سنگین DAppها گاهی باعث ازدحام و تاخیر می‌شود.

آربیتروم (Arbitrum One)

مزایا: کارمزد بسیار پایین (حدود ۰.۰۹ دلار برای تراکنش ETH) و پردازش سریع‌تر تراکنش‌ها نسبت به اتریوم اصلی. امنیت بالا از آنجا که معاملات به‌صورت رول‌آپ به اتریوم گزارش می‌شود. پشتیبانی خوب از قراردادهای هوشمند EVM.

معایب: نیاز به زمان برای چالش و تایید صحت تراکنش‌ها (شبکه‌های Optimistic Rollup)؛ یعنی ممکن است چند دقیقه برای نهایی‌شدن تراکنش زمان ببرد. همچنین گاهی در مرحله پل (بریج) ممکن است کارمزد گزارش به اتریوم اصلی بالا باشد.

آپتیمیسم (Optimism)

مزایا: کاهش چشمگیر کارمزدها (حدود ۰.۰۹ دلار) و سرعت بیشتر. مانند آربیتروم از امنیت اتریوم بهره می‌برد.

معایب: همچون آربیتروم، تاخیر در تایید نهایی تراکنش (شکاف چند دقیقه‌ای). در برخی زمان‌ها ترافیک در Optimism به‌ خصوص ممکن است افزایش یابد.

پالیگان (Polygon PoS)

مزایا: کارمزد بسیار پایین (تقریبا  نزدیک صفر) و سرعت تراکنش بالا. راه‌اندازی سریع تراکنش‌ها و مناسب برای مبادلات روزمره و NFT.

معایب: امنیت پایین‌تر از اتریوم و لایه دوم (تعداد اعتبارسنج‌ها کمتر است). برخی رمزارزها یا DAppها ممکن است روی پالیگان پشتیبانی ضعیف داشته باشند. (پل بین اتریوم و پالیگان گاها نیاز به زمان و توجه دارد.)

بایننس اسمارت چین (BSC – BEP-20)

مزایا: کارمزد نسبتا کم (~0.9 دلار) و سرعت بالا. اکوسیستم بزرگ با طیف گسترده‌ای از پروژه‌ها. اکثر کیف‌پول‌ها و صرافی‌ها پشتیبانی خوبی از آن دارند.

معایب: امنیت متوسط (تعداد اعتبارسنج‌های اندک) و متمرکزتر از اتریوم است. همچنین چون شبکه BSC شامل بایننس است، همیشه سوالاتی درباره متمرکز بودن آن نیز مطرح می‌شود.

ترون (Tron – TRC-20)

مزایا: سرعت بسیار بالا و کارمزد بسیار پایین (معمولا حدود ۱ دلار). برای انتقال استیبل‌کوین‌ها (مانند USDT-TRC20) بسیار ارزان و سریع تلقی می‌شود.

معایب: امنیت تقریبا پایین‌تر (شبکه متمرکزتر) و محدود به استیبل‌کوین‌ها/توکن‌های مخصوص ترون. معمولا برای انتقال اتریوم به طور مستقیم استفاده نمی‌شود.

نکات مهم قبل از انتخاب شبکه انتقال

به عنوان یک معامله‌گر حتما نکات زیر را دقت کنید:

• تطابق کیف‌پول و شبکه: حتما اطمینان حاصل کنید که شبکه انتخابی توسط کیف پول مقصد پشتیبانی می‌شود. بسیاری از کاربران به طور اشتباه شبکه نادرست را انتخاب کرده و دارایی خود را از دست داده‌اند. مثلا اگر تتر (USDT) را روی شبکه ERC-20 ارسال کنید اما کیف پول مقصد فقط شبکه BSC را پشتیبانی کند، وجوه قابل برگشت نخواهند بود.
• بررسی کارمزد فعلی: کارمزد شبکه ممکن است بسته به ترافیک شبکه در هر لحظه تغییر کند. قبل از ارسال، حتما کارمزدها را چک کنید. گاهی استفاده از شبکه‌های لایه دو در زمان اوج ترافیک نیز به صرفه‌تر از شبکه اصلی است.
• نیاز به سرعت یا امنیت: اگر فوری بودن تراکنش بسیار مهم است (برای مثال برای فرصت‌های تجاری)، شبکه‌ای با نهایی‌شدن سریع‌تر مانند پالیگان یا BSC را در نظر بگیرید. اما اگر امنیت در اولویت است، شبکه اصلی اتریوم بهترین گزینه تلقی می‌شود. شبکه‌های لایه دوم آربیتروم/آپتیمیسم تعادل خوبی بین هزینه و امنیت (از طریق اتریوم) برقرار می‌کنند.
• پل‌زنی (Bridge): اگر می‌خواهید دارایی را از اتریوم به شبکه‌های دیگر (مثلا پالیگان یا BSC) منتقل کنید، از پل‌های معتبر استفاده کنید و قبل از انجام بررسی‌های لازم را انجام دهید. برخی پل‌ها مستلزم کارمزد جداگانه‌ای برای انتقال بین شبکه هستند.
• حجم تراکنش: برای انتقال مبالغ سنگین، کارمزد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این موارد استفاده از ارزانترین شبکه انتقال اتریوم (مثلا پالیگان) می‌تواند صرفه اقتصادی بالاتری داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه: چه آینده‌ای در انتظار اتریوم است؟

نحوه بررسی کارمزد شبکه‌های مختلف قبل از ارسال

چند ابزار و سایت مفید برای بررسی کارمزدها عبارتند از:

• اترسکن (Etherscan Gas Tracker): اترسکن بخشی برای گزارش زنده قیمت گس اتریوم دارد که کارمزد متوسط تراکنش‌ها را نشان می‌دهد. با مراجعه به صفحه Gas Tracker اترسکن می‌توانید نرخ لحظه‌ای گس و هزینه‌ حدودی هر تراکنش را ببینید. این ابزار بیشتر برای شبکه اصلی اتریوم کاربرد دارد.
• پلتفرم L2Fees.info: این وب‌سایت مقایسه‌ای لحظه‌ای از کارمزدهای ارسال ETH و تبادل توکن در شبکه‌های لایه دو ارائه می‌دهد. به‌ عنوان مثال، L2Fees.info گزارش می‌کند که ارسال ۱ ETH در آربیتروم یا آپتیمیسم حدود ۰.۰۹ دلار هزینه دارد، در حالی که در اتریوم اصلی حدود ۱.۱۰ دلار است. با مراجعه به این سایت می‌توانید کارمزد شبکه‌های محبوب لایه دوم و زنجیره‌های جانبی را مقایسه کنید.
• Explorerهای مربوطه: برای هر شبکه لایه دو معمولا اسکنر مخصوص خود وجود دارد (مثل Arbiscan برای آربیتروم یا Optimism Explorer). این اسکنرها معمولا اطلاعاتی از قبیل تعرفه‌های گس فعلی را ارائه می‌دهند.
• GasNow یا ETH Gas Station: این ابزارها (در زمان اوج محبوبیت) سطح شلوغی شبکه اتریوم را تحلیل و به یافتن زمان‌های کم‌ترافیک کمک می‌کنند. امروزه سایت‌هایی مشابه همچنان وجود دارند که زمان تقریبی کارمزد کم را نشان می‌دهند. به‌ طور کلی، انجام تراکنش در ساعت‌های غیرقله (مثلا آخر شب یا بامداد) می‌تواند هزینه را کاهش دهد.
• اسپات کردن کارمزد: بسیاری از کیف‌پول‌ها (مثل متامسک) قبل از تایید نهایی تراکنش، کارمزد پیش‌بینی‌شده را به کاربر نشان می‌دهند. همیشه این مقدار را مرور کنید تا از پرداخت مبالغ غیرمنطقی جلوگیری شود.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی شبکه‌های انتقال اتریوم و نحوه انتخاب بهترین آن‌ها پرداختیم. شبکه اصلی اتریوم (ERC-20) امن‌ترین انتخاب است ولی به‌ دلیل ترافیک بالا کارمزد زیادی دارد. راه‌حل‌های لایه دوم مانند آربیتروم و آپتیمیسم توانسته‌اند با استفاده از رول‌آپ‌های خوشبینانه، سرعت را بالا و کارمزدها را تا حدود یک دهم دلار کاهش دهند. شبکه پالیگان نیز با کارمزد بسیار اندک (کمتر از یک صدم دلار) منحصربه‌فرد است. بایننس اسمارت چین و ترون گزینه‌های ارزان و سریع دیگری هستند اما به‌ خاطر تمرکززدایی کمتر، سطح امنیت پایینی نسبت به اتریوم اصلی دارند. در نهایت، بهترین شبکه برای انتقال اتریوم با توجه به نیاز شما تعیین می‌شود: اگر امنیت اولویت است از اتریوم اصلی استفاده کنید، اما اگر می‌خواهید کارمزد را به حداقل برسانید، پالیگان یا آربیتروم گزینه‌های مناسبی هستند.

قبل از ارسال تراکنش، حتما شبکه مناسب را انتخاب کرده و با ابزارهای معرفی‌شده کارمزد لحظه‌ای را بررسی کنید. با این کار هم از پرداخت کارمزد اضافی جلوگیری می‌شود و هم از بروز اشتباه در انتخاب شبکه که ممکن است منجر به از دست رفتن سرمایه شود پیشگیری خواهد شد.