توکنسوزی در ارز دیجیتال یعنی پروژه بخشی از توکن‌ها را برای همیشه از بین ببرد. این کار معمولا با فرستادن توکن‌ها به یک آدرس غیرقابل دسترس انجام میشود و هیچ‌کس دیگر نمی‌تواند آن‌ها را خرج کند. وقتی تعداد توکن‌ها کمتر شود و تقاضا تغییر نکند، ارزش توکن‌های باقیمانده بیشتر میشود.
خیلی از پروژهها از توکنسوزی برای کنترل عرضه و افزایش قیمت استفاده می‌کنند. مثلا صرافی بایننس هر چند وقت یک‌بار بخشی از توکن BNB را می‌سوزاند و این موضوع باعث میشود کاربران بیشتری به نگهداری آن علاقه‌مند شوند. بعضی پروژهها هم گاهی برای جلب توجه بازار و ایجاد هیجان از این روش استفاده می‌کنند.
نکات کلیدی:
- هدف اصلی توکن سوزی کاهش عرضه و ایجاد کمیابی در بازار است.
- روش معمول توکنسوزی، انتقال به آدرس غیرقابل دسترس است.
- توکنسوزی به‌تنهایی تضمین‌کننده رشد قیمت نیست و به تقاضا هم بستگی دارد.
- پروژه‌هایی مثل BNB و شیبا اینو از نمونه‌های معروف توکنسوزی هستند.
- برخی پروژهها به‌صورت دوره‌ای و برخی فقط در شرایط خاص توکن میسوزانند.
- توکنسوزی میتواند اعتماد سرمایهگذاران را بیشتر کند.
- توکن سوزی به معنای افزایش قیمت قطعی نیست.
توکن سوزی ارز دیجیتال چیست؟
سوزاندن توکن ارز دیجیتال به ساده ترین زبان ممکن یعنی بخشی از پول خود را دور بریزید. توکن سوزی زمانی اتفاق می افتد که یک توکن ارز دیجیتال به یک آدرس کیف پول غیر قابل استفاده ارسال شود. با انجام این کار توکن از چرخه استفاده خارج می شود، همچنین جالب است بدانید که به آدرس کیف پول های غیر استفاده آدرس رایت یا غذاخور می گویند، وقتی توکن به یک آدرس رایت فرستاده میشود، برای همیشه از بین می رود.
اگر شما هم صاحب یک کوین از یک ارز دیجیتال هستید می‌توانید به راحتی دارایی خودتان را بسوزانید برای انجام این کار فقط کافی است تا کوین خود را به یک آدرس رایت بفرستید. لازم است بگوییم که انجام این کار بدون هیچ دلیلی قطعا برای شما مناسب نیست چون بخشی از سرمایه خود را از دست می دهید. این کار مثل این است که پول نقد خود را آتش بزنید.
بیشتر مواقع توسعه دهندگان ارز دیجیتال تصمیم می گیرند که مقدار مشخصی از یک ارز دیجیتال را بسوزانند. البته هدف آن‌ها از این کار کاملا مشخص است و برای سرگرمی این کار را نمی‌کنند. با سوزاندن کوین به صورت هدفمند، عرضه کمتر میشود و توکن‌های ارز دیجیتال کمیاب‌تر می‌شوند در نتیجه درخواست برای خرید ارز مورد نظر بیشتر می شود.
البته حتما باید به این نکته توجه کنیم که توکن سوزی یکی از روش های فریب سرمایه گذاران نیز است و بسیاری از آن‌ها سود خاصی نمی‌کنند. توکن سوزی همچنین روشی برای پنهان کردن نهنگ‌های ارز دیجیتال است.
تفاوت توکن و کوین چیست؟
کوین و توکن هر دو دارایی دیجیتال هستند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در زیرساخت و نوع کاربرد مشخص میشود.
کوین (Coin)
کوین روی بلاکچین اختصاصی خودش ساخته میشود و شبکه مستقل دارد. بیت‌کوین روی بلاکچین بیت‌کوین ساخته میشود و اتر روی بلاکچین اتریوم ایجاد میشود. کوین‌ها معمولاً برای پرداخت، انتقال ارزش و کارمزد تراکنش‌ها استفاده می‌شوند. بسیاری از پروژهها از کوین برای ذخیره ارزش هم استفاده می‌کنند و نقش پول دیجیتال را برای کاربران ایفا می‌کنند.
توکن (Token)
توکن روی بلاکچین دیگر ساخته میشود و بلاکچین اختصاصی ندارد. بیشتر توکن‌ها روی بلاکچین اتریوم ایجاد می‌شوند. توکن‌ها می‌توانند برای اهداف مختلفی به‌کار بروند، مثل ایجاد NFT یا پشتیبانی از استیبل‌کوین‌ها! توکن‌ها انعطاف بیشتری نسبت به کوین دارند و به همین دلیل در دیفای و قراردادهای هوشمند بسیار استفاده می‌شوند.
پیشنهاد مطالعه:
قرارداد هوشمند چیست و چه نقشی در دنیای کریپتو دارد؟
آیا کوین‌سوزی هم وجود دارد؟
بله، علاوه بر توکنسوزی، مفهوم کوین‌سوزی نیز در بازار ارزهای دیجیتال وجود دارد. تفاوت این دو در نوع دارایی است. اگر دارایی مربوط به یک بلاکچین مستقل باشد، مثل بیت‌کوین، بایننس کوین یا لایت‌کوین، فرایند حذف آن از چرخه را کوین‌سوزی می‌نامند. در مقابل، اگر دارایی روی یک بلاکچین دیگر ساخته شده باشد، مانند بیشتر دارایی‌های ایجادشده روی اتریوم یا بایننس اسمارت چین، به آن توکنسوزی گفته میشود.
از نظر فرایند، کوین‌سوزی و توکنسوزی تفاوتی ندارند و هر دو با انتقال دارایی به یک آدرس غیرقابل‌دسترسی (Burn Address) انجام می‌شوند. نمونه مشهور کوین‌سوزی، بایننس کوین (BNB) است که به‌طور منظم و دوره‌ای بخشی از کوین‌های خود را می‌سوزاند تا عرضه کاهش یابد و ارزش دارایی‌های باقیمانده تقویت شود.
چه زمانی توکن سوزی اتفاق می‌افتد؟
توکنسوزی معمولا در زمان‌هایی اتفاق می‌افتد که پروژه بخواهد عرضه توکن را کنترل کند یا توجه بازار را جلب کند. بعضی پروژهها از قبل برنامه‌ریزی می‌کنند و در بازه‌های زمانی مشخص (مثلاً هر سه‌ماهه) بخشی از توکن‌ها را میسوزانند. این روش بیشتر در پروژه‌های بزرگ مثل بایننس دیده میشود تا نشان دهند عرضه محدود است و به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند.
در برخی موارد دیگر، توکنسوزی به شکل مقطعی انجام میشود. مثلاً وقتی یک پروژه توکن‌های اضافی در خزانه دارد یا درآمدی از کارمزد تراکنش‌ها به‌دست آورده، بخشی از آن را می‌سوزاند تا ارزش توکن‌های باقیمانده بالا برود. همچنین بعضی پروژهها توکنسوزی را هنگام رویدادهای خاص مثل راه‌اندازی ویژگی جدید یا جلب توجه جامعه انجام می‌دهند تا انگیزه سرمایهگذاران بیشتر شود.
معروف‌ترین رمزارزهایی که توکن سوزی انجام دادند
بسیاری از پروژه‌های بزرگ رمز ارزی برای کنترل عرضه و افزایش ارزش توکن‌های خود از توکنسوزی استفاده کرده‌اند. بعضی از این نمونه‌ها به‌قدری معروف هستند که اثرشان روی قیمت توکن به‌وضوح در بازار دیده شده است.
بایننس کوین (BNB)
بایننس یکی از شناخته‌شده‌ترین پروژهها در زمینه توکنسوزی است. این صرافی به‌طور منظم و هر سه‌ماهه بخشی از درآمد خود را صرف خرید و سوزاندن BNB می‌کند. این کار باعث شد عرضه BNB به مرور کاهش پیدا کند و در نتیجه کمیاب‌تر شود. همین سیاست یکی از عواملی بود که به رشد قیمت BNB از چند دلار در ابتدای کار به صدها دلار در سال‌های اخیر کمک کرد.
شیبا اینو (SHIB)
شیبا اینو برای جلب اعتماد کاربران و افزایش ارزش توکن‌های در گردش، مکانیزم توکنسوزی فعال کرده است. وب‌سایت Shibburn این تراکنش‌ها را به‌طور شفاف نشان می‌دهد. در دوره‌هایی که حجم سوزاندن بالا بوده، قیمت SHIB جهش‌های کوتاه‌مدتی را تجربه کرده است؛ هرچند به‌دلیل عرضه بسیار زیاد این توکن، اثر بلندمدت آن محدودتر بوده است.
استلار (XLM)
در سال ۲۰۱۹، بنیاد استلار بیش از ۵۰ میلیارد XLM را سوزاند. این اقدام باعث شد عرضه کل به‌شدت کاهش پیدا کند و همین موضوع در کوتاه‌مدت باعث رشد حدود ۲۰ تا ۲۵ درصدی قیمت XLM شد. این نمونه نشان می‌دهد سوزاندن توکن‌های مازاد میتواند در مدت کوتاهی تاثیر محسوسی بر بازار بگذارد.
ریپل (XRP)
ریپل مکانیزم متفاوتی دارد. بخشی از کارمزد هر تراکنش روی شبکه به‌صورت خودکار می‌سوزد. این فرآیند آهسته و مداوم باعث میشود در بلندمدت عرضه XRP کاهش یابد. اثر آن بر قیمت فوری نیست اما به‌عنوان عاملی برای کنترل تورم عمل می‌کند.
به طور کلی، توکنسوزی میتواند اثر مثبتی روی قیمت داشته باشد اما شدت این اثر به میزان عرضه کل، حجم سوزاندن و میزان تقاضای واقعی بازار بستگی دارد. پروژه‌هایی مثل BNB نشان داده‌اند اگر توکنسوزی منظم و شفاف باشد، میتواند به رشد پایدار قیمت کمک کند.
پیشنهاد مطالعه:
استخر نقدینگی در دیفای چیست؟
فرایند توکنسوزی چگونه انجام میشود؟
توکنسوزی در واقع یک تراکنش عادی روی بلاکچین است، با این تفاوت که مقصد تراکنش یک آدرس غیرقابل‌دسترس (Burn Address) است. این آدرس کلید خصوصی ندارد و هیچ‌کس نمی‌تواند موجودی آن را خرج کند.
معمولا پروژهها به دو روش توکن‌ها را میسوزانند:
- انتقال مستقیم به آدرس سوخت: تیم پروژه یا صرافی مقدار مشخصی از توکن‌ها را انتخاب می‌کند و آن‌ها را به آدرس سوخت ارسال می‌کند. همه می‌توانند این تراکنش را در اکسپلورر بلاکچین (مثل Etherscan یا BscScan) ببینند و مطمئن شوند توکن‌ها واقعا حذف شده‌اند.
- قرارداد هوشمند خودکار: بعضی پروژهها در کد قرارداد توکن، بخشی از کارمزد تراکنش‌ها را به‌طور خودکار به آدرس سوخت می‌فرستند. به این ترتیب، توکنسوزی به‌صورت مداوم و بدون دخالت انسانی انجام میشود.
مزایای توکن سوزی چیست؟
توکنسوزی یکی از روش‌هایی است که پروژه‌های ارز دیجیتال برای مدیریت عرضه و ایجاد انگیزه در بازار استفاده می‌کنند. این فرآیند میتواند چندین مزیت برای کاربران و خود پروژه داشته باشد.
- کاهش عرضه و افزایش کمیابی
وقتی بخشی از توکن‌ها از گردش خارج میشود، عرضه کمتر میشود و این کمیابی میتواند ارزش توکن‌های باقیمانده را بالا ببرد. - افزایش اعتماد کاربران
توکنسوزی نشان می‌دهد تیم پروژه قصد ندارد با انتشار بی‌پایان توکن‌ها بازار را پر کند و این موضوع حس اعتماد بیشتری در سرمایهگذاران ایجاد می‌کند. - کنترل تورم توکن
برخی توکن‌ها بدون محدودیت تولید می‌شوند. توکنسوزی میتواند نقش متعادل‌کننده داشته باشد و جلوی تورم بیش از حد را بگیرد. - ایجاد انگیزه برای نگهداری بلندمدت
وقتی کاربران بدانند عرضه توکن در آینده کمتر خواهد شد، تمایل بیشتری به نگهداری توکن پیدا می‌کنند و این موضوع میتواند به رشد ارزش آن کمک کند. - بهبود جایگاه پروژه در بازار
پروژه‌هایی که برنامه‌های شفاف و منظم برای توکنسوزی دارند، معمولا در نگاه سرمایهگذاران جدی‌تر و حرفه‌ای‌تر دیده می‌شوند و جایگاه بهتری در بازار به‌دست می‌آورند.
توکن سوزی چه اثری روی دارایی سرمایهگذاران دارد؟
توکنسوزی به‌طور مستقیم تعداد توکن‌های موجود در کیف‌پول کاربران را کم نمی‌کند. یعنی اگر شما ۱۰۰ توکن داشته باشید، بعد از توکنسوزی همچنان همان ۱۰۰ توکن را در کیف‌پول خود می‌بینید. تفاوت در این است که با سوزاندن بخشی از کل عرضه، تعداد توکن‌های در گردش کمتر میشود و در نتیجه ارزش نسبی توکن‌های باقیمانده افزایش پیدا می‌کند.
به زبان ساده، توکنسوزی باعث کمیاب‌تر شدن توکن میشود و این کمیابی میتواند روی قیمت آن اثر مثبت بگذارد. بنابراین کاربران بعد از توکنسوزی تغییری در موجودی عددی کیف‌پولشان نمی‌بینند اما ارزش دلاری دارایی‌شان ممکن است بیشتر شود. این موضوع بستگی به شرایط بازار و میزان تقاضا دارد.
چگونه توکن سوزی را بررسی کنیم؟
برای بررسی توکن سوزی سایت‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم:
وب‌سایت CoinMarketCap
وب سایت CoinMarketCap یکی از شناخته‌شده‌ترین مراجع بازار ارزهای دیجیتال است. در صفحه اختصاصی هر ارز، بخشی با عنوان Tokenomics وجود دارد که اطلاعاتی مثل عرضه کل (Total Supply)، عرضه در گردش (Circulating Supply) و تغییرات مربوط به آن‌ها نمایش داده میشود. اگر پروژه‌ای فرایند توکنسوزی انجام داده باشد، کاهش عرضه در همین بخش قابل مشاهده است. علاوه بر این، در قسمت Announcements یا بخش خبری CoinMarketCap هم می‌توان اطلاعیههای رسمی مربوط به توکنسوزی را دنبال کرد. در عمل، این سایت یک دید سریع و عمومی به وضعیت عرضه توکن‌ها می‌دهد.
در تصویر زیر یک مثال واقعی از بررسی اطلاعات مربوط به تعداد توکن‌های سوخته شده را مشاهده می‌کنید.
وب‌سایت CoinGecko
CoinGecko علاوه بر قیمت و حجم معاملات، آمار عرضه و اطلاعات دقیق‌تری درباره تاریخچه قیمت‌ها و تغییرات کلیدی توکن‌ها ارائه می‌دهد. در صفحه هر ارز، بخش Info یا Statistics داده‌هایی مثل عرضه کل و عرضه در گردش را نشان می‌دهد. اگر پروژه‌ای گزارش توکنسوزی منتشر کند، CoinGecko معمولا آن را به‌روزرسانی می‌کند و تغییر در عرضه به‌وضوح قابل مشاهده خواهد بود. همچنین در قسمت News این پلتفرم می‌توان اخبار مربوط به توکنسوزی و اطلاعیههای رسمی پروژهها را مطالعه کرد. CoinGecko برای کاربرانی مناسب است که علاوه بر عرضه، به دنبال تحلیل روند قیمتی و ارتباط آن با توکنسوزی هستند.
در تصویر بالا جزئیات عرضه کل و تعداد توکن‌های سوخته شده را مشاهده می‌کنید.
وب‌سایت Dune Analytics
Dune Analytics یک پلتفرم تحلیلی مبتنی بر داده‌های زنجیره‌ای است. در این وب‌سایت می‌توان با جستجوی عبارت‌هایی مثل token burn یا نام پروژه موردنظر، داشبوردهای آماده‌ای پیدا کرد که میزان توکنسوزی و تاریخچه آن را در قالب نمودار و جدول نمایش می‌دهند. کاربران حرفه‌ای‌تر حتی می‌توانند کوئری اختصاصی خود را بنویسند و جزئیات تراکنش‌های توکنسوزی را مستقیما از بلاکچین استخراج کنند. مزیت Dune این است که داده‌ها کاملا شفاف و مبتنی بر تراکنش‌های واقعی روی زنجیره هستند، بنابراین امکان راستی‌آزمایی و تحلیل عمیق فراهم میشود.
در این وب‌سایت وارد صفحه هر رمزارزی که بشوید، می‌توانید مانند تصویر زیر به جز توکن سوزی سایر اطلاعات جزئی از یک ارز دیجیتال را مشاهده کنید.
پیشنهاد مطالعه:
ییلد فارمینگ چیست؟
آیا توکن سوزی همیشه باعث افزایش قیمت رمز ارز میشود؟
توکنسوزی به‌تنهایی تضمینی برای رشد قیمت نیست. اگر پروژه‌ای مثل یک شت‌کوین هیچ استفاده واقعی، کاربر فعال یا تیم قوی نداشته باشد، حتی با سوزاندن بخشی از توکن‌ها هم تغییری در ارزش آن ایجاد نمی‌شود. این کار فقط وقتی اثرگذار است که پشت توکن تقاضا و کاربرد واقعی وجود داشته باشد؛ در غیر این صورت، توکنسوزی بیشتر یک تبلیغ کوتاه‌مدت است تا عاملی جدی برای افزایش قیمت.
جمع‌بندی
بیشتر سرمایهگذاران توکنسوزی را تنها به‌عنوان روشی برای کاهش عرضه و بالا رفتن قیمت می‌بینند اما یک جنبه مهم دیگر هم وجود دارد: توکنسوزی به‌عنوان ابزاری برای نشان دادن تعهد تیم پروژه. وقتی یک پروژه بخشی از درآمد، کارمزد یا ذخایر خود را می‌سوزاند، در واقع به جامعه پیام می‌دهد که هدفش تنها انتشار بی‌پایان توکن و فروش به کاربران نیست. این کار نوعی تضمین اعتماد است و میتواند نشان دهد تیم به پایداری بلندمدت پروژه اهمیت می‌دهد. بنابراین در کنار بررسی عرضه و تقاضا، باید به این موضوع هم دقت کرد که آیا توکنسوزی در قالب یک برنامه شفاف و مستمر انجام میشود یا صرفا اقدامی مقطعی برای جلب توجه بازار است.
