ییلد فارمینگ طی سالهای اخیر بهعنوان یکی از ابزارهای کلیدی در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) مطرح شده است. همانطور که در نظام بانکی سنتی، سپردهگذاری منجر به دریافت بهره میشود، در دنیای غیرمتمرکز نیز سرمایهگذاران میتوانند با سپردهگذاری داراییهای دیجیتال خود در قالب قراردادهای هوشمند، به بازدهی مشخصی دست یابند. با این حال، تفاوت اصلی در نرخ و ساختار این سود است؛ چراکه در دیفای بازدهیها پویا، رقابتی و گاه بهطور چشمگیری بالاتر از نظامهای سنتی هستند.
ییلد فارمینگ را میتوان تلاشی برای استفاده حداکثری از ظرفیت داراییهای دیجیتال دانست. این روش به کاربران اجازه میدهد علاوه بر نگهداری سادهی توکنها، آنها را به گردش درآورده و در مقابل، توکنهای جدید یا سهمی از کارمزد معاملات دریافت کنند. اما این فرصتهای درآمدی، در کنار جذابیت خود، ریسکهای قابلتوجهی نیز دارند؛ از نوسانات شدید قیمت گرفته تا آسیبپذیریهای فنی قراردادهای هوشمند. هدف این مقاله بررسی ابعاد مختلف ییلد فارمینگ در سال ۲۰۲۵ است؛ ابعادی که شامل سازوکارها، مزایا، ریسکها و روندهای نوین در این حوزه میشوند.
نکات کلیدی
- ییلد فارمینگ امکان کسب بازدهی از داراییهای دیجیتال را فراهم میکند و بالاتر و پویاتر از ابزارهای مالی سنتی است.
- روشهای اصلی شامل تأمین نقدینگی، وامدهی، استیکینگ و فارمینگ NFT هستند.
- شبکههای لایه دوم و استیبلکوینها فرصتهای بازدهی و مدیریت ریسک را بهبود دادهاند.
- تجمیعکنندههای بازده مثل Yearn و Beefy، استراتژیها را بهصورت خودکار بهینه میکنند.
- ییلد فارمینگ مزایا و درآمد غیرفعال دارد، اما با ریسکهایی مانند ضرر دائمی، نوسانات و آسیبپذیری قراردادها همراه است.
ییلد فارمینگ چگونه کار میکند؟
سازوکار ییلد فارمینگ بسته به پروتکل متفاوت است، اما در اغلب موارد فرآیند مشابهی دنبال میشود: کاربران داراییهای خود را در یک قرارداد هوشمند قفل میکنند و در مقابل، توکنهای پاداش یا بخشی از کارمزد تراکنشها را دریافت میکنند.
برای نمونه، فردی که در یک بازارساز خودکار مانند Uniswap v3 یا Curve تأمین نقدینگی میکند، در ازای سپردهگذاری جفتارزهایی مانند ETH/USDC، توکن نقدینگی (LP Token) دریافت خواهد کرد. این توکن میتواند در بخشهای دیگر پروتکل برای دریافت سود مضاعف مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، ابزارهایی همچون DeFiLlama یا پلتفرمهای تجمیعکننده مانند Yearn Finance و Beefy به کاربران امکان میدهند بهترین فرصتهای موجود را رصد و انتخاب کنند.
پیشنهاد مطالعه:
سوشال فای و نقش آن در آینده شبکههای اجتماعی!
روشهای مختلف ییلد فارمینگ
تأمین نقدینگی
در این روش، کاربران داراییهای خود را در استخرهای نقدینگی سپردهگذاری میکنند تا امکان انجام معاملات در صرافیهای غیرمتمرکز فراهم شود. در مقابل، آنها سهمی از کارمزد معاملات و گاه پاداشهای اضافی دریافت میکنند.
تحول ۲۰۲۵: استفاده از استخرهای پایدار (Stablecoin Pools) یا استخرهای مبتنی بر داراییهای واقعی (RWA Pools) رویکردی است که ریسک ضرر دائمی را تا حدی کاهش داده است.
وام دهی
پلتفرمهایی مانند Aave، Compound، Morpho و Spark این امکان را فراهم میکنند که کاربران داراییهای خود را در اختیار دیگران قرار دهند و در ازای آن بهره دریافت کنند.
تحول ۲۰۲۵: گسترش وامدهی بر بستر شبکههای لایه دوم (Arbitrum و Optimism) و افزایش نقش استیبلکوینهای غیرمتمرکز همچون DAI و crvUSD، فضای جدیدی را برای ییلد فارمینگ ایجاد کرده است.
فارمینگ NFT
فارمینگ NFT در سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ بهعنوان یک روند نوظهور مطرح شد. با این حال، در سالهای اخیر جای خود را به حوزههای نوینتری مانند NFT-Fi و سرمایهگذاری مبتنی بر داراییهای واقعی داده است. در ۲۰۲۵، استفاده از NFT بیشتر در قالب ابزارهای کاربردی یا وثیقهگذاری در پلتفرمهای وامدهی دیده میشود.
استیکینگ
در شبکههای مبتنی بر اثبات سهام (Proof-of-Stake) همچون اتریوم یا آوالانچ، کاربران با استیککردن توکن بومی، امنیت شبکه را تقویت کرده و پاداش دریافت میکنند. علاوه بر آن، استیکینگ توکنهای LP نیز امکانپذیر است.
تحول ۲۰۲۵: ظهور پلتفرمهای Liquid Staking (مانند stETH یا rETH) به یکی از مهمترین ترندهای ییلد فارمینگ تبدیل شده است؛ زیرا این داراییها علاوه بر سود استیکینگ، قابلیت استفاده در سایر پروتکلهای دیفای را دارند.
ییلد فارمینگ در لایه دومها (Layer 2)
با افزایش کارمزد تراکنشها در شبکههایی مانند اتریوم، پلتفرمهای لایه دوم مانند Arbitrum، Optimism و zkSync به فضایی امن و کمهزینه برای ییلد فارمینگ تبدیل شدهاند. سرمایهگذاران میتوانند با سپردهگذاری داراییها در استخرهای این شبکهها، علاوه بر کاهش هزینههای گس، از فرصتهای بازدهی جذاب بهرهمند شوند. استفاده از لایه دومها همچنین امکان اجرای استراتژیهای پیچیدهتر و ترکیبی را فراهم میکند، بدون آنکه هزینههای تراکنش مانع فعالیت کاربران شود.
پیشنهاد مطالعه:
استیبل کوین چیست؟
نقش استیبلکوینها در ییلد فارمینگ
استیبلکوینها پایه و اساس بسیاری از استخرهای ییلد فارمینگ هستند. این داراییها با حفظ نسبت تقریبی ۱ به ۱ با دلار، امکان کاهش ریسک نوسانات قیمت را فراهم میکنند و سرمایهگذاران میتوانند سود ثابتتری کسب کنند. با این حال، تفاوت بین استیبلکوینهای متمرکز (USDT، USDC) و غیرمتمرکز (DAI، crvUSD، GHO) مهم است؛ زیرا استیبلکوینهای متمرکز ممکن است در شرایط بحرانی با ریسک دیپگ یا توقف نقدینگی مواجه شوند. انتخاب هوشمندانه استیبلکوین میتواند نقش تعیینکنندهای در امنیت و بازدهی سرمایه داشته باشد.
آیا ییلد فارمینگ امن است؟
دربارهی امنیت ییلد فارمینگ صحبتهای زیادی وجود دارد و واقعیت این است که بخش بزرگی از آن به خودتان بستگی دارد؛ زیرا باید درک درستی از شرایط داشته باشید و زمان مناسب برای هر عملکردی را پیدا کنید. اگر این کار برای شما میسر باشد میتوانید مسیر امنی را در پیش داشته باشید. البته از اینکه ممکن است بیشتر از چیزی که به دست آوردهاید را از دست دهید غافل نشوید.همچنین انتخاب کد و نرمافزار اولیه هم بسیار مهم است همچنین باید نگران هکشدن سیستم هم باشید؛ زیرا این سیستم هنوز بسیار جوان است و نیاز به تستهای بیشتر و پیشرفت دارد.
مزایای ییلد فارمینگ
ییلد فارمینگ مزایای خودش را دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- درآمد غیرفعال: کاربران میتوانند بهجای اینکه داراییهای خود را فقط نگه دارند آنها را به کار ببندند و بدون معامله فعال، پاداشهایی را در قالب توکنهای اضافی و درآمد کارمزد کسب کنند.
- تأمین نقدینگی: ییلد فارمینگ، تجارت کارآمد را امکانپذیر میکند و لغزش در DEXها را کاهش میدهد. با ارائه نقدینگی کاربران نقش مهمی در عملکرد اکوسیستم دیفای دارند.
- بازدهی بالا: بعضی از پروژههای DeFi بازدهی جذابی را ارائه میکنند که از ابزارهای مالی سنتی فراتر میرود. بسته به شرایط بازار، کاربران به طور بالقوه میتوانند بازده قابلتوجهی از سرمایه خود کسب کنند.
معایب ییلد فارمینگ
در ادامه دربارهی معایب این سیستم صحبت میکنیم:
- ضررهای دائمی: در AMMها به دلیل مکانیسمی که برای حفظ نقدینگی متعادل بین توکنهای موجود در استخر استفاده میشود، ضرر دائمی رخ میدهد. اگر پس از ارائه نقدینگی، قیمت توکنهای موجود در استخر به طور قابلتوجهی تغییر کند، سیستم خودکار پلتفرم ممکن است با خرید بیشتر توکنهای ارزانتر و فروش توکنهای گرانتر، استخر را دوباره متعادل کند. این اقدام متعادلکننده میتواند منجر به ضرر برای فارمرها شود.
- معایب قرارداد هوشمند: پروتکلهای DeFi ببر اساس قراردادهای هوشمند ساخته شدهاند. هکرها میتوانند از هر گونه اشکال یا آسیبپذیری در کد سوءاستفاده کنند و در نتیجه وجههای سپردهگذاری شده را از دست بدهند.
- نرخهای نوشان: بازده بر اساس پویایی عرضه و تقاضا تغییر میکند که پیشبینی پاداشهای بالقوه در آینده را دشوار میکند. بهعنوانمثال بازدهی میتواند سقوط کند، زیرا افراد بیشتری داراییها را عرضه کنند.
- قیمتهای نوسانی: قیمت ارزهای دیجیتال میتواند بسیار نوسان داشته باشد و بر ارزش پاداشها و داراییهایی که سپردهگذاری کردهاید تأثیر بگذارد. اگر ارزش توکنی که با آن پاداش دریافت میکنید به میزان قابلتوجهی کاهش یابد، ممکن است تمام سود شما از بین رود.
پیشنهاد مطالعه:
استیکینگ، راهی ساده برای کسب درآمد غیرفعال از کریپتو
بازده Yield Farming چگونه محاسبه میشود؟
دو شاخص کلیدی در ارزیابی ییلد فارمینگ استفاده میشود:
- APR (Annual Percentage Rate): نرخ سود سالیانه بدون ترکیب سود.
- APY (Annual Percentage Yield): نرخ سود سالیانه همراه با ترکیب سود.
در اغلب پلتفرمها، بازدهی بهصورت APY نمایش داده میشود. در ۲۰۲۵، بسیاری از پروتکلها داشبوردهای اختصاصی برای محاسبه سود در اختیار کاربران قرار میدهند و ابزارهایی مانند DeFiLlama امکان مقایسه بازدهیها در پروتکلهای مختلف را فراهم میسازند.
جمعبندی
ییلد فارمینگ در سال ۲۰۲۵ را میتوان یکی از پیشرفتهترین و در عین حال پرریسکترین بخشهای اکوسیستم مالی غیرمتمرکز دانست. این حوزه از شکل ابتدایی خود فاصله گرفته و اکنون شامل استراتژیهای متنوعی همچون Liquid Staking، وامدهی بر بستر لایه دومها و سرمایهگذاری در استخرهای مبتنی بر داراییهای واقعی است.
با وجود این تحولات، اصل اساسی تغییری نکرده است: هرچه بازدهی بالاتر به نظر برسد، ریسک نیز به همان میزان افزایش خواهد یافت. بنابراین، موفقیت در ییلد فارمینگ نیازمند درک عمیق از سازوکارها، مدیریت ریسک و انتخاب پروتکلهای معتبر است.
